List Pasterski Arcybiskupa Gnieźnieńskiego

List Pasterski Arcybiskupa Gnieźnieńskiego z okazji Roku Milenijnego śmierci Błogosławionego Radzyma Gaudentego, pierwszego Arcybiskupa Metropolity Gnieźnieńskiego

Powyższe słowa, zaczerpnięte z tekstów liturgii słowa dzisiejszej Mszy św., Ewangelista Mateusz odnosi do początku publicznej działalności Jezusa Chrystusa, która miała miejsce w północnej Galilei, zwanej Galileą pogan.
Przeszło tysiąc lat później słowa te spełniły się w sposób dosłowny także na naszych ziemiach, do których dotarło po raz pierwszy światło Chrystusowej Ewangelii. Owocem głoszonej na ziemiach polskich Ewangelii było powstanie pierwszego biskupstwa w Poznaniu, w roku 968, a następnie utworzenie samodzielnej Metropolii w Polsce z siedzibą w Gnieźnie, w roku tysięcznym.
W dzisiejszą niedzielę inaugurujemy w Archidiecezji Gnieźnieńskiej Rok Błogosławionego Radzyma Gaudentego. Sięgamy do korzeni i fundamentów wiary na naszych ziemiach, by po tysiącu z górą latach na nowo podjąć dzieło i wzmocnić świadectwo wiary w naszych czasach.

1. Życie i dzieło bł. Radzyma Gaudentego

Radzym Gaudenty (łac. Radim-Gaudentius), przyrodni brat i najwierniejszy towarzysz życia św. Wojciecha, głównego Patrona Polski i naszej Archidiecezji, był pierwszym Arcybiskupem – Metropolitą Gnieźnieńskim. Radzym towarzyszył św. Wojciechowi prawdopodobnie już w szkole w Magdeburgu. W 988 r. pojechał ze św. Wojciechem do Rzymu z pierwotnym zamiarem odbycia pielgrzymki do Ziemi Świętej. Tutaj jednak, wzorem swego brata, wstąpił do benedyktynów w słynnym klasztorze świętych Aleksego i Bonifacego na Awentynie. Tutaj przyjął też święcenia kapłańskie. W 996 r. przybył z Wojciechem do Pragi, a następnie udał się z nim do Polski, skąd wyruszyli na misje do pogańskich Prusów, u wybrzeży Bałtyku.
Tak silnie przeżył męczeńską śmierć św. Wojciecha, której był świadkiem, że sam też zapragnął zostać męczennikiem. Był to rodzaj męczeństwa duchowego, wyrażającego się w pragnieniu przelania krwi za wiarę w Jezusa Chrystusa, wzorem św. Wojciecha.
Po śmierci św. Wojciecha jakiś czas przebywał jeszcze w Polsce, ponieważ w tym czasie dokonano w Czechach rzezi na jego rodzinie. Potem ponownie pojechał do Rzymu, gdzie m.in. służył pomocą w redagowaniu życiorysu Brata Męczennika. W 999 r. został tutaj konsekrowany na biskupa, a rok później, w roku 1000, razem z cesarzem Ottonem III przybył do Gniezna. W jego obecności objął Archidiecezję Gnieźnieńską, która jako pierwsza w Polsce Metropolia obejmowała diecezje w Kołobrzegu, Wrocławiu i w Krakowie.
Jako pierwszy arcybiskup Gniezna, zaczął tworzyć wewnętrzną organizację nowo utworzonej Metropolii. Musiał przy tym pokonywać różne trudności natury obrzędowo-
-kościelnej lub obyczajowej, wynikające z przekształcania obyczajowości pogańskiej na chrześcijańską. Swoje posłannictwo pełnił zawsze w ścisłej wewnętrznej łączności ze swoim Bratem Męczennikiem. Nazywał siebie biskupem św. Wojciecha i w ten sposób się również podpisywał, w następstwie czego przez całe wieki pozostał niejako w cieniu św. Wojciecha.
Z mroku zapomnienia wydobył Świętego dekret Prymasa Tysiąclecia, który dnia 12 maja 1981 r. erygował w Gnieźnie, na Winiarach, parafię pod Jego wezwaniem. Na jej terenie powstała okazała świątynia oraz duży i dynamiczny ośrodek parafialny. Cała wspólnota parafialna, chociaż na równi z innymi, żyje współczesnością, rozwija także głębokie życie sakramentalne, i stara się na co dzień żyć Ewangelią. Jako jedyna parafia pod wezwaniem tego Błogosławionego w całej Polsce, poczuwa się ona także do krzewienia kultu swego Patrona oraz do podtrzymywania i ożywiania chrześcijańskich wartości odziedziczonych z minionych wieków.

2. Kult i dziedzictwo bł. Radzyma Gaudentego

Wymownym świadectwem starożytności kultu bł. Radzyma jest „Martyrologium Rzymskie”, które pod datą 11 listopada odnotowuje: „Gniezno w Polsce, świętego Gaudentego, czyli Radzyma, biskupa, który był ciałem i duchem bratem św. Adalberta-Wojciecha, biskupa Pragi, oraz wiernym jego towarzyszem; był obecny przy jego męczeństwie, a później został uwięziony”.
W tym dokumencie kościelnym, Radzym Gaudenty został nazwany Świętym. Jest to tytuł oparty na wielowiekowym kulcie, jakim był otoczony od początku. Jako patron naszej Archidiecezji jest dla nas wzorem świętości opartej na ewangelicznej duchowości, wyrażającej się w świadectwie codziennego życia i wierności aż do męczeństwa. Stąd pomimo odległych czasów wzór ten zachowuje także dzisiaj swoją pełną aktualność. Im bardziej Ewangelia jest kwestionowana i wypierana z publicznego życia, tym konieczniejsze staje się inspirowane duchem Ewangelii życie uczniów Chrystusa.
Dzięki długim i wytrwałym staraniom w 2003 r. sprowadzono z Pragi do Gniezna relikwie naszego świętego Patrona; 26 kwietnia 2003 r. przeniesiono je do kościoła parafialnego pod Jego wezwaniem. Mamy nadzieję, że w czasie tegorocznych uroczystości milenijnych, dnia 8 października br. relikwiarz bł. Radzyma poświęci ks. kardynał Miloslav Vlk.
Korzystając z obecności Relikwii bł. Radzyma w świątyni pod Jego wezwaniem w Gnieźnie, chętnie nawiedzajmy ten kościół, aby wyrazić Bogu naszą wdzięczność za świadectwo Jego życia i uprosić sobie łaskę wytrwania i wzrostu w dobrym, a przy tej okazji uzyskać także odpust zupełny.

3. Obchody jubileuszowe i przesłanie błogosławionego

Dokładna data śmierci bł. Radzyma nie jest znana. Historycy żywo dyskutują, czy był to rok 1006, czy 1012 albo nawet 1016. Mimo naukowych wysiłków, na obecnym etapie badań nie da się dokładnie ustalić momentu śmierci naszego Patrona. Jednakże rok 1006 jest w naszej rodzimej historiografii i ojczystej tradycji momentem najczęściej przyjmowanym. Obecny, 2006 rok zbiega się z innymi, niezmiernie ważnymi rocznicami, jak: 50-lecie Wielkiej Nowenny i Ślubów Narodu w 1956 roku, 40-lecie Milenium Chrztu Polski w roku 1966; wreszcie 25-lecie śmierci Stefana Kard. Wyszyńskiego. Wespół z tymi rocznicami pragniemy obchodzić także tysiąclecie śmierci bł. Radzyma.
Milenijne obchody będą skupiały się wokół kilku wydarzeń. Najpierw w niedzielę 23 kwietnia br., jak zwykle o tym czasie, będziemy obchodzić doroczną uroczystość patronalną ku czci św. Wojciecha. Następnie dnia 25 czerwca będziemy gościć w naszym mieście cały Episkopat Polski, by wspólnie z pasterzami wszystkich polskich diecezji, zgromadzonymi przy Relikwiach św. Wojciecha i bł. Radzyma Gaudentego w katedrze gnieźnieńskiej, uczcić wspomniane wyżej jubileusze.
W niedzielę dnia 8 października br. uroczystą Mszę św. transmitowaną przez TV Polonia sprawować będą biskupi reprezentujący diecezje, które niegdyś, w czasach bł. Radzyma, tworzyły Metropolię Gnieźnieńską. Wreszcie dnia 15 października, w łączności z Dniem Papieskim, zostanie odprawiona uroczysta Msza św. w kościele pw. bł. Radzyma na Winiarach w Gnieźnie.
Wielkie nagromadzenie rocznic i jubileuszy przyjmujemy z wdzięcznością jako znak szczególnej łaski Bożej, która może i powinna służyć duchowej odnowie i umocnieniu w wierze Kościoła Bożego gnieźnieńskiego.
Na owocne przygotowanie i przeżywanie oczekiwanych rocznic, Drogim Braciom Kapłanom i całemu pozostałemu Ludowi Bożemu z serca błogosławię.