Tożsamość

Najnowszą książkę Jana Pawła II "Pamięć i tożsamość" można czytać jednym tchem, ale ze świadomością, że trzeba będzie do niej wracać. Strona po stronie. Są w niej bowiem tematy ważne i niełatwe: wolność i demokracja, różnica między patriotyzmem a nacjonalizmem, kultura i język, etyka i polityka.
Uderzyło mnie w niej to, z jakim spokojem, a zarazem z jaką świadomością, Jan Paweł II pisze o kontestacji swojego nauczania przez niektóre kręgi myślicieli i komentatorów Zachodu (zaznaczając jednocześnie, jak wielką wartość i znaczenie ma Zachód dla kultury i chrześcijaństwa). Owa krytyka dotyczy punktów wpisujących się w pełną tożsamość człowieka i człowieka w narodzie. To krytyka takich tematów, jak chociażby grzech, który warunkuje cały realizm odkupienia człowieka.
Książka Ojca Świętego jest dla mnie bowiem przesłaniem na temat tego, czym jest prawdziwa tożsamość, jak bardzo wyrasta ona z przeszłości i jak bardzo decydująca jest dla przyszłości. Ten głos Papieża pada w sytuacji wielorakich sporów międzynarodowych i lokalnych zarazem, które nasilają się w tych miesiącach i dniach. Spór o polsko-niemieckie dzieje w okresie II wojny światowej, spór o przeszłość i rozliczenie komunizmu w Polsce powojennej, spór o wartości chrześcijańskie w świadomości Europy… Te spory wyznaczają w gruncie rzeczy nie tyle zapis historii czy zapis w dokumencie ważnej rangi. One wskazują na to, kim jesteśmy.
Jan Paweł II przestrzega wyraźnie przed wizją budowania społeczeństw "posttożsamościowych", które rezygnują z własnej historii, tradycji i kultury. Pisze te słowa on, który stał się przed przeszło ćwierćwieczem obywatelem świata, własnością każdego narodu, a jednocześnie pozostał tak bardzo dogłębnie i znacząco Polakiem. Uderza w tej książce, która jest potężnym głosem Jana Pawła II na początku XXI wieku to, jak wiele inspiracji w swojej pracy intelektualnej i duszpasterskiej w Kościele powszechnym zaczerpnął on z polskich realiów.