Z udziałem kard. Tarcisia Bertone, członków Episkopatu Polski, przedstawicieli świata kultury i nauki, władz państwowych i samorządowych 11 czerwca w Bydgoszczy zainaugurowało swoją działalność Centrum Studiów Ratzingera.
Mieści się ono w Kujawsko-Pomorskiej Szkole Wyższej w Bydgoszczy, a pieczę nad nim sprawuje Fundacja Watykańska Joseph Ratzinger – Benedykt XVI. To owoc dotychczasowej współpracy na polu naukowym, której celem jest poszukiwanie prawdy, a także krzewienie nauki Kościoła.
Oddani Ojcu Świętemu
Swoją wdzięczność wszystkim, którzy przyczynili się do powstania miejsca, gdzie zgłębiana będzie nauka prof. Ratzingera, wyraził osobiście sam Ojciec Święty. W trakcie niedzielnej modlitwy Anioł Pański – 10 czerwca na placu św. Piotra w Rzymie – Benedykt XVI podziękował za dedykowane mu Centrum Studiów.
Kard. Tarcisio Bertone przybył do siedziby Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej, gdzie został powitany przez jej prezydenta Romana Czakowskiego. Po odegraniu hymnu Watykanu sekretarz przywitał się z władzami uczelni, państwa oraz regionu. Następnie głos zabrali zaproszeni goście – wśród nich m.in. bp Jan Tyrawa, wicemarszałek Senatu RP Jan Wyrowiński, wojewoda kujawsko-pomorska Ewa Mes, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki oraz prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski.
Bp Tyrawa podkreślił, że – wsłuchując się w słowa papieża – wszyscy wyrażają wdzięczność za pamięć o Bydgoszczy. – Prosimy o przekazanie papieżowi naszych synowskich uczuć oraz oddania. Chciałbym wszystkim podziękować za to, że Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa otwiera swoje podwoje na współpracę z Fundacją Watykańską, a poprzez nią – z Centrum Studiów nad myślą filozoficzną i teologiczną prof. Ratzingera. To dla nas ważne, bowiem odczuwamy głód głębokiej myśli teologicznej i filozoficznej w dyskursie uniwersyteckim – powiedział.
Później przyszedł czas na inaugurację działalności Centrum Studiów Ratzingera. Jego prezentacji, a także charakterystyki watykańskiej fundacji dokonał jej przewodniczący ks. prałat Giuseppe Scotti. Kapłan podkreślił, że „wreszcie rozwinęła się i dojrzała decyzja, by inwestować w przyszłość”.
O samej roli centrum w środowisku uniwersyteckim w Polsce opowiedział jego dyrektor ks. prof. Mariusz Kuciński. – Wiemy, że są to – jak zostało już powiedziane – nasze „pierwsze kroki”. Ufam jednak, że przykład prof. Ratzingera, zaufanie i koordynacja ze strony Fundacji Watykańskiej zaowocują poważnym wkładem w rozwój myśli papieskiej w Polsce i na świecie – podkreślił.
Kościół – znawca spraw ludzkich
Podczas uroczystości Senat Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej nadał kard. Tarcisio Bertone swoje najwyższe wyróżnienie – tytuł profesora honorowego. Zostało ono przyznane po raz pierwszy w historii uczelni. Sekretarz stanu, dziękując za wyróżnienie, wygłosił wykład: „Wkład Josepha Ratzingera – Benedykta XVI w refleksję etyczną nad współczesną gospodarką”. Nawiązując do otwarcia centrum, sekretarz stanu podkreślił, że rozpoczyna ono swoją działalność od „refleksji nad najwyższą wartością, która również staje się formą każdej cnoty, czyli caritas”. – Tą „nadzwyczajną siłą, która każe osobom odważnie i ofiarnie angażować się w dziedzinie sprawiedliwości i pokoju”. Obrana przez nas perspektywa to nauka społeczna Kościoła w świetle encykliki «Caritas in veritate», ze świadomością, że funkcją nowego centrum jest przyczynienie się do animowania społeczności akademickiej w sposób pobudzający, a jednocześnie przyjazny – mówił.
Uroczystości wpisały się w obchody XXV Jubileuszowych Bydgoskich Dni Społecznych, których celem jest popularyzacja nauki społecznej Kościoła oraz refleksja – w jej świetle – nad aktualnymi wyzwaniami duszpastersko-społecznymi. Wydarzenia te stanowiły kontekst dla dwudniowej międzynarodowej konferencji „Etyka i ekonomia w świetle nauczania Benedykta XVI”.
„Z jakimi więc przesłankami podejmujemy temat gospodarki i etyki? Czy Kościół jest w tej dziedzinie kompetentny?” – pytał dalej w czasie swojego wykładu kard. Bertone. – Jeśli Kościół w sposób systematyczny podejmuje kwestie społeczne i gospodarcze, to nie czyni tego ze względu na specyficzną kompetencję ekonomiczną, ale ponieważ jest „znawcą spraw ludzkich”, jak lubił mówić papież Paweł VI, który stwierdził, że „obecna sytuacja światowa wymaga wspólnej działalności wszystkich, którzy są w pełni świadomi wszelkich aspektów zagadnień ekonomicznych, społecznych, duchowych i kulturalnych” – podkreślił.
Prof. Flavio Felice z Watykanu, mówiąc o porządku ekonomicznym a ekonomii rynkowej w perspektywie Caritas in veritate, podkreślił, że encyklika ta nie jest traktatem o ekonomii, ale duszpastersko-teologicznym dokumentem, którego założenia znajdują się w punkcie styku nauk społecznych i antropologii chrześcijańskiej. Gość z Rzymu podkreślił, że rynek zaproponowany przez Benedykta XVI żyje i rozwija się dzięki takim cnotom jak uczciwość i zaufanie.
Prof. Andrzej Czyżewski z Uniwersytetu Ekonomicznego, odwołując się także do „Caritas in veritate”, ukazał w jej świetle kwestię agrarną. Z kolei według rektor Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej dr Heleny Czakowskiej, aby możliwy był przełom w zakresie nie tylko ekonomicznym, ale i duchowym, konieczne jest upowszechnianie wartości rodzinnych i niematerialnych, przy jednoczesnej deprecjacji hedonizmu – w tym konsumeryzmu.
Ojciec dr Justinus Pech OCist z klasztoru Świętego Krzyża (Heiligenkreuz w Austrii) uważa, że „dominującym paradygmatem w naszym społeczeństwie jest ekonomiczny imperializm”. Duchowny z przykrością podkreślił, że dziś dla wielu ludzi nie liczy się prawda tylko zysk. – Relatywizm jest podstawą teorii ekonomicznej i to w rzeczywistości jest podstawowym problemem – powiedział.
Działalność Kościoła to miłość
W drugim dniu prelegenci spotkali się w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Bydgoskiej. Gościem honorowym był bp Mario Toso. Sekretarz Papieskiej Rady „Iustitia et Pax”, który wygłosił wykład pt. „Caritas in veritate jako laboratorium dialogu Kościoła ze światem”, podkreślił, że „racje polityczne nie zawsze są zgodne z racjami dobra wspólnego”. Bp Toso dodał, że demokracja jest gwarantem państwa prawa tylko wtedy, gdy wyraźnie uznaje istnienie miary dzielenia się prawdą i dobrem.
Z kolei prof. Gulio Tremonti, który pełnił dwukrotnie funkcję ministra gospodarki i finansów Włoch w latach 2001–2004 i 2008–2011, próbował odpowiedzieć na pytanie: „Etyka w ekonomii – standard czy opcja?”.
Następnie rozpoczął się panel dyskusyjny, w którym wzięli udział: ks. prof. Henryk Skorowski z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, ks. prof. Giuseppe Costa z Watykanu oraz prof. Stanisław Urban z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Kilka uwag o „roli publicznej” Kościoła na kanwie Caritas in veritate przedstawił ks. prof. Adam Buckenmaier z Rzymu. Prelegent podkreślił, że szczególnym wkładem Kościoła jest ukazanie możliwości postępu ludzkości w jej powszechnym powołaniu przez Boga i wielkiej solidarności chrześcijan. – Działalność Kościoła to po prostu miłość, a ograniczanie obecności chrześcijan w przestrzeni publicznej jest niezgodne z samą istotą Kościoła – papież Benedykt XVI wciąż o tym przypomina – powiedział ks. Buckenmaier.
Z kolei mówiąc o przesłankach etyki Benedykta XVI – od logosu do etosu człowieka – ks. prof. Waldemar Irek z Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu podkreślił, że Ojciec Święty, nawiązując do kryzysu, wskazuje również drogę jego przezwyciężenia przez odwołanie się do duchowości i moralności człowieka.
XXV Bydgoskie Dni Społeczne zostały zainaugurowane 10 czerwca Mszą św. w bydgoskiej katedrze, której przewodniczył bp Jan Tyrawa, oraz wykładami ks. dr. Tomasza Kalocińskiego oraz ks. dr. Tomasza Głuszaka. Organizatorami wydarzenia były m.in.: Diecezja Bydgoska, Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Bydgoskiej, Prymasowski Instytut Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy, Fundacja Watykańska Joseph Ratzinger – Benedykt XVI, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa, a także Wydział Teologiczny UAM w Poznaniu. Patronat medialny nad wydarzeniem objął „Przewodnik Katolicki”.