Wielu z nas nie przyjmuje haseł typu: „Poszukaj osoby, która zaakceptuje Cię taką, jaką jesteś”, ponieważ jest świadoma, iż brak zmiany oznacza stagnację. A przecież nikt nie jest idealny, więc powinniśmy się zmieniać, dążąc do samorozwoju. Z drugiej strony, chęć zmiany pod wpływem presji innej osoby jest bezsensowna, gdyż nietrwała. Jedynie zmiana zainspirowana prawdziwym pragnieniem modyfikacji pewnych elementów w swoim życiu jest możliwa do zrealizowania. Nie oznacza to oczywiście całkowitego odrzucenia sugestii innych na nasz temat, wręcz przeciwnie. Opinie najbliższych mogą być inspiracją do podjęcia kroków w stronę naszej metamorfozy i elementem podtrzymującym motywację do jej kontynuowania. W pewnym momencie zauważamy, jak bardzo modyfikacja niektórych elementów naszego życia jest potrzebna, szczególnie po tym, gdy po raz kolejny dokonujemy niewłaściwej decyzji, po raz kolejny opuszczają nas przyjaciele bez słowa wyjaśnienia, po raz kolejny popełniamy ten sam błąd. W tak krytycznym momencie podejmujemy więc trudną decyzję: czas na zmianę! Łatwo powiedzieć, trudniej wykonać. Od czego zacząć?
Sprecyzowanie problemu
Zanim udamy się do specjalisty, warto spróbować określić, co właściwie jest naszym problemem. Odwołując się do wcześniejszego przykładu: po raz kolejny opuszczają nas przyjaciele, przez co czujemy się samotni. Warto zapytać wprost dawną bliską osobę, co przyczyniło się do przerwania relacji. Jeśli nie jest to możliwe, pomóc może ustalenie momentu zerwania kontaktu, co mogło na to wpływnąć, jak się zachowałam/zachowałem? Być może problemem jest brak czasu na podtrzymywanie relacji, którą należy pielęgnować i o którą należy dbać jak najczęściej. Być może praca jest dla nas tak ważna, iż zatracamy się w niej, najczęściej kosztem kontaktów towarzyskich. Być może problemem jest nasza nieśmiałość, skromność, stronienie od bycia w centrum uwagi. Może też być tak, że problem jest „szerszy” i obejmuje kilka sfer naszego funkcjonowania, np. odnosi się do nieumiejętności podtrzymywania długotrwającej relacji, trudności w nawiązywaniu kontaktów towarzyskich.
Często warto poszukać zajęć warsztatowych, różnego rodzaju szkoleń związanych z przezwyciężeniem nieśmiałości, efektywną komunikacją czy lepszą organizacją czasu. Jeśli nie potrafimy zdefiniować naszego problemu lub inne sposoby rozwiązania go nie pomogły, warto udać się do specjalisty. W zależności od źródła i rodzaju problemu, zaproponuje on różne sposoby pracy. Często może być to zaledwie kilka sesji, gdy problem odnosi się tylko do jednego elementu naszego funkcjonowania, w innej sytuacji terapia może być dłuższa, jeśli stwierdzone zostaną zaburzenia osobowści.
Osobowość – co to takiego?
Osobowość, określana potocznie jako „charakter”, jest zbiorem cech, które wpływają na to, jak się zachowujemy, co czujemy, jak oceniamy siebie i innych, w jaki sposób myślimy i jak reagujemy. Cechy osobowości ujawniają się zawsze, jednak to kontekst sytuacyjny wpływa na zmienność naszych reakcji.
Posługując się teorią Wielkiej Piątki, jednej z najbardziej popularnej teorii osobowości, wyróżnić można pięć cech: ekstrawersję, ugodowość, sumienność, otwartość na doświadczenia oraz stabilność emocjonalną. Warto przybliżyć w skrócie każdy w tych czynników. Ekstrawertyk jest towarzyski, asertywny, posiada dobre umiejętności interpersonalne, z kolei osoby znajdujące się na drugim krańcu tego wymiaru, tzw. Introwertycy, są nieśmiali i skryci. Osoby charakteryzujące się wysoką ugodowością biorą pod uwagę zdanie innych, są uległe i ufne, natomiast ludzie mało ugodowi są wrogo nastawieni w kontaktach z otoczeniem. Wymiar sumienności odnosi się do takich cech, jak: wytrwałość, odpowiedzialność, dobre zorganizowanie i dyscyplina. Osoby otwarte na doświadczenia cechują się większą kreatywnością i samodzielnością, szybko się uczą, są zafascynowani nowościami. Z kolei niska stabilność emocjonalna jest związana z impulsywnością i wrogością w stosunku do innych osób.
Każdy z nas posiada wszystkie pięć cech, jednakże różny jest stopnień nasilenia każdej z nich, przez co nasza osobowość jest wyjątkowa i unikatowa. Odnosząc się do powyższej teorii, warto podkreślić, iż nie ma „złej” osobowości – każdy z nas posiada charakter lepiej lub gorzej wpasowujący się w wymagania społeczeństwa XXI w. Obecnie promowany jest obraz człowieka sukcesu jako osoby charyzmatycznej, ekstrawertywnej, co oczywiście nie oznacza, iż introwertyk jest skazany na porażkę i nie ma możliwości osiągnięcia sukcesu. Jednakże inaczej jest w sytuacji, gdy osoba cierpi na zaburzenia osobowości.
Zaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości można określić jako utrwalone cechy charakteru, które utrudniają lub uniemożliwiają jednostce funkcjonowanie w wielu obszarach życia. Osoba cierpiąca na zaburzenia osobowości może mieć problemy w kontaktach z rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami, co jest związane z przeżywaniem ogromnego dyskomfortu, wręcz cierpienia. Zaburzenie to nie ogranicza się do pojedynczego zdarzenia – obecne jest zawsze, przez co najbliżsi mogą stwierdzić, że taka jest po prostu „natura” osoby.
Ludzie cierpiący na zaburzenia osobowości nie potrafią dostosowywać się do nowych sytuacji, reagują zawsze w ten sam sposób. Brak elastyczności widoczny jest jednak nie tylko w zachowaniu, lecz także w sposobie funkcjonowania i ustosunkowania do siebie samego i innych. Ich reakcje, sposób myślenia, odczuwania czy nawiązywania kontaktu z otoczeniem jest odmienny, wręcz „dziwny”. Zaburzenia osobowości można zmienić, lecz związane jest to z uczęszczaniem na psychoterapię, która najczęściej jest długoterminowa. Wasztaty, szkolenia lub terapie krótkoterminowe w tym przypadku nie wystarczą, bo są przeznaczone dla osób, które nie cierpią na zaburzenia osobowości, lecz mają problemy z pewnymi elementami w swoim funkcjonowaniu, które chciałyby zmienić.