Pan Bóg psychologów

Koncepcja psychologii chrześcijańskiej jest ofertą spojrzenia na świat psychiczny człowieka z perspektywy chrześcijańskiej i na bazie chrześcijańskiej antropologii. Taki dialog psychologii chrześcijańskiej z innymi nurtami psychologii musi uwzględniać koncepcje człowieka i nauki. Dlatego w uprawianiu tego nurtu nie chodzi o żadną ideologię, ale o rzetelne i pogłębione naukowe spojrzenie na człowieka. Niektórzy chrześcijańscy psychologowie i psychoterapeuci próbowali przez pewien czas ignorować konieczność rozwoju psychologii chrześcijańskiej, adaptując jedynie w eklektyczny sposób te strategie terapii, które odpowiadały ich klientom bądź pacjentom. Nierozsądne ze strony chrześcijan byłoby odrzucenie całości dorobku psychologii bazującego w znacznej części na naukowych eksperymentach i studiach empirycznych. Niedorzecznym byłoby też odrzucenie na korzyść świeckiej psychologii dorobku chrześcijaństwa zawartego w filozoficznych przesłankach, które nie mogą być udowodnione, bo faktycznie pozostają poza zakresem badań scjentystycznych. Proces rozwoju chrześcijańskiej psychologii ujawnia się w identyfikowaniu filozoficznych założeń w psychologii, które zaprzeczają chrześcijańskiej wierze. Pozwala to na budowanie teoretycznego modelu psychologii na bazie chrześcijańskich założeń i włączanie wszystkich zgromadzonych naukowych danych do tego modelu.



Psychoterapia chrześcijańska jest oparta na podstawach naukowych w dziedzinie psychologii oraz teologii życia duchowego; uwzględnia istnienie i działanie Boga zgodnie z nauką Ewangelii. Szanując osiągnięcia naukowe różnych szkół psychologicznych, zakłada jednocześnie psycho-fizyczno-duchową jedność człowieka oraz jego osobiste powołanie przez Boga do pełni życia. Psychoterapia chrześcijańska przyjmuje zasadę sensu wszystkich wydarzeń, a cel terapii definiuje jako odkrywanie wyzwania, które staje przed człowiekiem i odpowiedź na nie. Co bardzo ważne, diagnoza w psychoterapii chrześcijańskiej uwzględnia wymiar zarówno psychologiczny, jak i duchowy.
Nieco inne jest doradztwo chrześcijańskie, które poszukuje pomocy dla osób potrzebujących w kierunku konstruktywnej zmiany i rozwoju w każdym aspekcie ich życia. Odbywa się ona w relacji, w ramach uzgodnionych granic, zgodnie z założeniami biblijnymi, a także celami i metodami praktykowanymi w ramach chrześcijańskiej wiary i systemu wartości.



Wiliam Kilpatrick w książce pt. "Psychologiczne uwiedzenie" świetnie pokazuje, jak można ulec pokusie zrobienia z psychologii bożka. Tymczasem człowiek to nie samochód, który można "zreperować". Człowiek posiada wolność, a wiedza psychologiczna może tylko dostarczyć pewnego, o większym lub mniejszym stopniu prawdopodobieństwa, modelu. Jeśli człowiek wierzy, że Bóg chce, aby to właśnie on był chrześcijańskim doradcą, terapeutą to jest powołany na ten czas i do spotkania z tą osobą. Bóg wówczas daje dary, całą jego wiedzę i doświadczenie obraca ku temu, aby służył innym ludziom. Najważniejszymi kompetencjami okazują się te w relacji z drugą osobą.



Pacjenci, gdy szukają fachowej pomocy psychoterapeuty, częstokroć pytają wprost o ludzi związanych z Kościołem katolickim (bądź inną chrześcijańską wspólnotą wyznaniową). Psychoterapia jest dla pacjenta zmianą i rozwojem, jest także wielką niewiadomą, gdyż kierunek tego rozwoju jest nieprzewidywalny. Muszą więc zaistnieć ważkie powody, dla których pacjent decyduje się podjąć tę pracę. Często nawet, gdy podejmie decyzję, w trudniejszych chwilach reaguje oporem i wycofaniem, wolałby pozostać takim, jaki jest.
Psychoterapia natomiast dostrzega konieczność zmiany w pacjencie. Psychoterapeuta chrześcijański rozszerza perspektywę tej zmiany o rozwój duchowy. Powinien także dostrzegać, że tak postawiony cel psychoterapii stawia przede wszystkim wymagania samemu terapeucie.
Psychoterapeutyczny kontakt z pacjentem w kontekście chrześcijańskim jest bardzo wymagający. Dotyczy po pierwsze: pewnej praktyki wypełniania reguł związanych z kontaktem terapeutycznym, a więc rzetelności w podejściu do pacjenta - punktualności, odpowiedniego ubioru, odpowiedniego zachowania, życzliwości i poszanowania granic pacjenta. Ta zasada, bardzo chrześcijańska w swojej treści, dotyczy wszystkich psychoterapeutów, nie tylko chrześcijańskich. Po drugie: kontakt z pacjentem w ujęciu chrześcijańskim stawia wymaganie własnego rozwoju duchowego terapeuty. Do tego jest konieczna praktyka duchowa, a więc modlitwa, Msza św., regularna spowiedź. Terapeuta chrześcijański przeżywa świadomość Bożej obecności w pracy z pacjentem w różny sposób. Czasem terapeuta nie wnika podczas terapii w swoją relację z Bogiem, ale ma świadomość bycia posłanym do pacjenta przez Boga albo ma świadomość, że Bóg "patrzy" na jego próby pomocy pacjentowi i wspiera je. Czasem terapeuta po prostu jest otwarty na przeżycia duchowe pacjenta, słucha, gdy ten zechce o tym mówić i poznaje jego religijność. Gdy pomoże pacjentowi sformułować dręczące go duchowe problemy, ułatwi mu pracę w tej sferze z duszpasterzem czy przewodnikiem duchowym. Najbardziej kontrowersyjne wydaje się, gdy terapeuta ujawnia swoją religijność wobec pacjenta. Aczkolwiek zdarza się, że jest to wartościowe dla pacjenta świadectwo, jednakże częściej można w ten sposób boleśnie dotknąć pacjenta, który jeszcze nie jest gotów do otwarcia problematyki duchowej.



Zadanie psychologii chrześcijańskiej polega na reinterpretacji opisywanych przez psychologię akademicką różnych aspektów życia psychicznego, by skorygować zafałszowany często obraz życia, człowieka, Boga, świata, normy, zdrowia i choroby, terapeuty, nauki. Chrześcijańska interpretacja życia ludzkiego uwzględnia jego pochodzenie, właściwości, cel, fakt cierpienia i grzeszności. Dlatego przedmiotem zainteresowań psychologii chrześcijańskiej są tak specyficzne ludzkie doświadczenia, jak: grzech, łaska, cierpienie, miłosierdzie, cel i sens życia. Jest szereg pytań, na które odpowiedzi udzielane przez psychologię akademicką wydają się często niewystarczające. Jakie jest znaczenie i funkcja cierpienia? Jak psychologicznie zinterpretować doświadczenia miłości, wiary i nadziei? Jakie są kryteria zdrowia psychicznego i duchowego?
Naczelnym zadaniem jest propagowanie pełnego rozwoju osoby ludzkiej, uwzględniającego dążenie do zintegrowania rozwoju psychicznego i duchowego i ochrona zdrowia psychicznego i duchowego osoby ludzkiej, realizowana w sposób zgodny z wartościami chrześcijańskimi.
Aby to ułatwić, tworzy się spotkania łączące psychologów chrześcijańskich (zarówno katolików, jak i chrześcijan innych wyznań), którzy pragną możliwie pełnie przeżywać swoje powołanie zawodowe w duchu Ewangelii. Kolejnym celem jest poznawanie i upowszechnianie chrześcijańskich koncepcji osoby ludzkiej, a także rozwijanie tych metod pracy psychoterapeutycznej i poradnianej, które pozostają w zgodzie z chrześcijańską wizją człowieka.
Najważniejszym zadaniem pozostaje wypracowanie form terapii charakterystycznych dla terapeuty chrześcijańskiego, a także kształcenie psychoterapeutów i doradców chrześcijańskich i wypracowanie leżących u podstaw terapii chrześcijańskiej zasad teoretycznych.



Przede wszystkim osoba, która zawsze jest tajemnicą. Gdy terapeuta posiada tylko wiedzę techniczną, uważa, iż "ma kontrolę". Nie powinien jednak poszukiwać szybkich, uniwersalnych metod. Odkrywanie prawdy odbywa się w relacji osobowej - z Bogiem i z człowiekiem. Poznawanie prawdy, także w osobistej relacji z Bogiem, pomaga odkrywać osobiste powołanie w codziennym życiu i sens wydarzeń. A w pracy ludzi zajmujących się zdrowiem człowieka - psychologów, psychiatrów i lekarzy - pozwala widzieć człowieka całościowo, w pełnym i niepowtarzalnym wymiarze osoby i czasu (danego momentu życia), w procesie leczenia, uwzględniając wymiary, biologiczny (medyczny), psychologiczny i duchowy. Tym, co łączy psychologów chrześcijańskich, jest pragnienie poznawania pełnej prawdy o człowieku - takiej prawdy, jaką widzi Bóg i jaką zamierzył dla człowieka. Łączy ich pragnienie odkrywania tej prawdy, życia w prawdzie i dzielenia się nią z innymi.