Logo Przewdonik Katolicki

Szpinak – fakty i mity

Michał Gryczyński
Pizza ze szpinakiem / fot. D. Witkowska

Te zielone liście pochodzą ze środkowo-zachodniej Azji. A znane były już w czasach starożytnych, początkowo w Persji i krajach arabskich. Chińczycy do tej pory nazywają szpinak „perskim warzywem”.

Wyjaśniałoby to nazwę tej rośliny, bo perskie słowo „aspanakh” oznacza „zieloną dłoń”. Na skutek ekspansji Arabów w XI w. oraz dzięki krzyżowcom powracającym do swych domów szpinak trafił, przez Półwysep Iberyjski, na europejskie stoły. Początkowo uprawiany był w ogrodach przyklasztornych. W Polsce pojawił się pod koniec XVIII w. na obiadach czwartkowych „króla Stasia”. Dopiero jednak w XIX w. amerykańscy farmerzy zaczęli uprawiać go na masową skalę. Do jego rozpowszechnienia przyczyniły się pielęgniarki, które osobom osłabionym podawały napar z liści szpinaku, by nabierały sił. W latach 30. XX w. spożycie szpinaku znacznie wzrosło, bo wielką popularnością cieszył się, nie tylko w USA, marynarz Popeye, bohater komiksu – a także filmu animowanego – który brał udział w licznych bijatykach, a nadludzką siłę zawdzięczał jadaniu szpinaku. Amerykański przecier szpinakowy zalał rynki światowe, a puszki z nim zdobił wizerunek osiłka szczerzącego zęby i prężącego muskuły. Nasze porzekadło zaś głosiło: „Kto jada szpinak, może łamać podkowy”. Uważano powszechnie, że liście szpinaku zawierają spore zasoby żelaza, porównywalne z czerwonym mięsem. Ale był to rezultat błędu, który popełniła sekretarka w czasie przepisywania raportu amerykańskiego naukowca; przesunęła przecinek, przez co 100 g szpinaku miało zawierać nie 3 mg, lecz aż 30 mg żelaza. Na dodatek wykazano, że przez obecność szczawianów i fosforanów organizm wchłania zaledwie 1 proc. żelaza.
Salvador Dali, ekscentryczny surrealista kataloński, napisał w 1942 r.: „Nienawidzę szpinaku z powodu jego całkowicie amorficznego charakteru; nienawidzę go tak bardzo, że z głębokim przekonaniem i bez chwili wahania twierdzę, iż w tym artykule żywnościowym dobry, szlachetny i jadalny jest tylko piasek”. A jednak po latach i on polubił szpinak. To niskokaloryczne warzywo stanowi bogate źródło białka, błonnika, kwasu foliowego, witamin: A, z grupy B, E, C, K i beta-karotenu oraz soli mineralnych, zwłaszcza magnezu i fosforu. Zalecany jest m.in. przy niedokrwistości, zaburzeniach czynności serca czy problemach trawiennych; poprawia także wzrok, obniża cholesterol i ma działanie przeciwnowotworowe. Najwięcej wartości mają młode i świeże listki, które zachowują swój naturalny smak, barwę i wygląd. Po oczyszczeniu i starannym wypłukaniu w misce z wodą należy, z tych większych i grubszych, usunąć zdrewniałe łodyżki oraz większe nerwy. Następnie trzeba je osączyć, osuszyć i skropić oliwą z oliwek, ułatwiającą wchłanianie luteiny oraz beta-karotenu. Możemy wykorzystać je do przyrządzania sałatek, łącząc z rozmaitymi serami i owocami. A jeśli chcemy szpinak udusić na oliwie – z dodatkiem czosnku i gałki muszkatołowej – można listki skropić wcześniej sokiem z cytryny, by zachowały piękny, zielony kolor. Szpinak możemy także dodawać do makaronów, albo jako farsz do tart, naleśników czy pierogów. Z powodu zawartości kwasu szczawiowego osoby cierpiące na reumatyzm, dnę moczanową czy kamicę nerkową powinny spożywać go w ograniczonych ilościach.
 


 

Komentarze

Zostaw wiadomość

Komentarze - Facebook

Ta strona używa cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki

;clickControlParams[onclick_param_l]=onclick_value_l;clickControlParams[onclick_param_v]=onclick_value_v;function setRlsAmount(){cafEl.forEach(function(part,index){if(cafEl[index].meta.layoutTypes.indexOf(dto.contentType)!==-1&&cafEl[index].caf.type==="relatedsearch"){cafEl[index].caf.number=dto.numberRelatedLinks}})}function addClickTrackUrl(cafObject){let params=Object.keys(clickControlParams).map(function(key){return encodeURIComponent(key)+"="+encodeURIComponent(clickControlParams[key])}).join("&");let parkingClickTrack="//"+dto.clickControlHost+"/search/cc.php?"+params;if(dto.clickTrack.length>0){dto.clickTrack.forEach(function(part,index){this[index]=encodeURI(this[index])},dto.clickTrack);cafObject.clicktrackUrl=[parkingClickTrack].concat(dto.clickTrack)}else{cafObject.clicktrackUrl=parkingClickTrack}}pageOptions.pageLoadedCallback=function(requestAccepted,status){let fb_add_params="";function isAdultStatusCallbackRequired(){if(!("adult"in status)){return false}if(ds===false&&status.adult===true){return true}if(ds===true&&status.adult===false){return true}return false}function isErrorCodeCallbackRequired(){if(!("error_code"in status)){return false}if(isAdultStatusCallbackRequired()&&26===status.error_code){return false}return true}if(isAdultStatusCallbackRequired()){fb_add_params+="&as="+status.adult+"&gc="+status.client}if(isErrorCodeCallbackRequired()){fb_add_params+="&ec="+parseInt(status.error_code)}if(fb_add_params.length===0||fb_token.length===0){return}let request=new XMLHttpRequest;request.open("GET",fb+fb_token+fb_add_params,true);request.send()};function collectCafObjects(){let cafObjects=[pageOptions];cafEl.forEach(function(part,index){if(cafEl[index].meta.layoutTypes.indexOf(tlt)===-1){return}if(cafEl[index].caf.type==="ads"){addClickTrackUrl(cafEl[index].caf);cafEl[index].caf.number=noAds}pdto.caf.uiOptimize=dto.uiOptimize;if(cafEl[index].caf.type==="relatedsearch"&&dto.rls.length>0){return}if(cafEl[index].caf.type==="searchbox"&&dsb===false){return}cafObjects.push(cafEl[index].caf)});return cafObjects}function appendCafRls(){if(dto.rls.length<=0){return}let start=0;let cafRlObjects=[pdto.caf];cafEl.forEach(function(part,index){if(cafEl[index].meta.layoutTypes.indexOf(dto.contentType)!==-1&&cafEl[index].caf.type==="relatedsearch"){let stop=start+cafEl[index].caf.number;let terms=[];for(var i=start;idto.rls.length-1){break}terms[i]=dto.rls[i].term;start=i+1}cafEl[index].caf.terms=terms.join(",");cafEl[index].caf.optimizeTerms=false;cafRlObjects.push(cafEl[index].caf)}});createCaf.apply(this,cafRlObjects)}if(typeof google!=="undefined"){window.createCaf=function(){function F(args){return google.ads.domains.Caf.apply(this,args)}F.prototype=google.ads.domains.Caf.prototype;return function(){return new F(arguments)}}();setRlsAmount();if(dto.advt===1&&dto.contentType!==2&&dto.contentType!==3){appendCafRls()}let cafObjects=collectCafObjects();if(cafObjects.length>1){createCaf.apply(this,cafObjects)}}})();if(dto.tsc){var request=new XMLHttpRequest;request.open("GET",dto.pu+"/search/tsc.php?"+dto.tscQs);request.send()}var $parkModalButton=document.getElementById("cookie-modal-open");var $parkModalCloseButton=document.getElementById("cookie-modal-close");var $parkModal=document.getElementById("cookie-modal-window");var $parkCookieMessage=document.getElementById("cookie-message");var $parkThirdPartyCookieCheckbox=document.getElementById("third-party-cookie-checkbox");var $parkAcceptAllCookiesButton=document.getElementById("accept-all-cookies-btn");var executeTrackingPixel=function(trigger){if(trigger===true&&typeof pxTracking==="function"){pxTracking()}};var getCookieExpirationTime=function(){var d=new Date;d.setTime(d.getTime()+7*24*60*60*1e3);return d.toUTCString()};var saveParkingCookie=function(statisticsCookie){var cookieConsent={necessary:true,statistics:statisticsCookie,version:1,timestamp:(new Date).getTime()};document.cookie="CookieConsent="+JSON.stringify(cookieConsent)+";expires="+getCookieExpirationTime()};if($parkModalButton!=null){$parkModalButton.onclick=function(e){$parkModal.classList.remove("disabled")}}if($parkModalCloseButton!=null){$parkModalCloseButton.onclick=function(e){$parkModal.classList.add("disabled");$parkCookieMessage.classList.add("disabled");saveParkingCookie($parkThirdPartyCookieCheckbox.checked);executeTrackingPixel($parkThirdPartyCookieCheckbox.checked)}}if($parkAcceptAllCookiesButton!=null){$parkAcceptAllCookiesButton.onclick=function(){$parkCookieMessage.classList.add("disabled");saveParkingCookie(true);executeTrackingPixel(true)}}if(dto.executeTrackingPixels===true){executeTrackingPixel(true)}