Czym zajmują się sądy kościelne?
Blisko sto procent spraw rozstrzyganych przez sądy kościelne to sprawy dotyczące stwierdzenia nieważności małżeństwa. Sąd ma za zadanie orzec, czy dane małżeństwo było zawarte ważnie, czy też nie. Tytuły nieważności mogą być następujące: symulacja zgody małżeńskiej, podstęp, bojaźń, brak rozeznania oceniającego czy niezdolność psychiczna do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.
Sądy rozstrzygają także inne, sporadyczne sprawy. Chodzi tutaj o przypadki, gdzie księża dochodzą swoich praw, albo dotyczące sankcji karnych wobec duchownych.
Czy sądy podzielone są na instancje?
Sądy kościelne podzielone są na trzy instancje. Pierwsza instancja rozstrzyga sprawę na poziomie podstawowym. Zbierane są akta sprawy, przesłuchiwane są strony, świadkowie, dokonuje się badania psychologicznego itp. W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy kolegium sędziowskie wydaje wyrok. Następnie ten wyrok zawsze przekazywany jest do drugiej instancji. Gdyby wyrok sądu drugiej instancji brzmiał odmiennie niż pierwszej instancji, wówczas trzeba skierować sprawę do sądu trzeciej instancji. Jest to Rota Rzymska, choć czasami Rota Rzymska powołuje inny sąd w kraju jako sąd trzeciej instancji.
Kto pracuje w sądach? Jak dużo jest pracy?
Na czele każdego sądu stoi wikariusz sądowy, czyli tzw. oficjał. Następnie są zastępcy oficjała i oczywiście sędziowie. Są także notariusze oraz pracownicy kancelarii sądowej. W ogromnej większości są to kapłani, choć osoby świeckie mogą pracować w sądach kościelnych jako adwokaci, notariusze.
Pracy jest bardzo dużo. Co roku liczba zgłaszanych do rozstrzygnięcia spraw przybywa.
Jak wygląda praca sędziego?
Sędzia przede wszystkim musi zapoznać się ze wszystkimi aktami sprawy. Następnie w oparciu o przepisy prawa i własny osąd moralny sporządza tzw. votum - czyli swoją opinię na temat danej sprawy, czy dane małżeństwo zostało zawarte ważnie, czy też nie. Każdą sprawą zajmuje się trzech sędziów i każdy z niech wydaje swoje votum. Na zakończenie procesu sędzia spisuje wyrok sądu, w którym sąd orzeka o ważności małżeństwa. Jeśli większość sędziów (przynajmniej dwóch) opowiada się za nieważnością danego małżeństwa, taki też będzie wyrok pierwszej instancji.