Słowniczek pojęć etycznych: Marksistowska wizja etyki społecznej (1)

Ważne dla zrozumienia tej etyki jest uwzględnienie ogólnego światopoglądu, a więc wiary w materialistyczny monizm. W materii, jako rzeczywistości wyczerpującej w całości wszystkie zjawiska, dokonuje się wieczny ruch i rozwój, które warunkują postęp ilościowy przeradzający się w jakość. Na tle tego ruchu człowiek jawi się jako jeden z wielu jego skutków; jest cząstką przyrody, ale przez swoje uzdolnienia duchowe wznosi się ponad nią.

Na podstawie wymienionych założeń budowany jest system etyki marksistowskiej. Ujmuje on człowieka (który zajmuje naczelne miejsce w rzeczywistości) jako naczelną i najwyższą normę dla samego siebie. Człowiek zatem, jego dobro jest aksjologicznie najwyższą wartością, podstawą systemu etycznego, summum bonum. To także człowiek tworzy zespół norm moralnych. Według niektórych marksistów (Fritzhand) zasadnicza treść normatywnego przeświadczenia aksjologicznego Marksa wyraża się w postaci dyrektywnej: bądź człowiekiem. Oznacza to zarówno zasadę samorealizacji (prawo każdego człowieka do rozwoju swojej osobowości), jak i zasadę uspołecznienia (obowiązek uszanowania potrzeb drugiego człowieka). Pełne zastosowanie obu zasad hamuje alienację, która ogałaca człowieka z tego, co stanowi jego prawdziwą istotę ludzką. Nakaz etyczny sprowadza się zatem do uwolnienia od alienacji: religijnej (idea i pojęcie Boga, które są efektem personifikacji i deifikacji cech ludzkich), politycznej (przemoc aparatu władzy co nie reprezentuje ludu) i ekonomicznej (degradacja człowieka do rzędu przedmiotu i towaru). Paweł Bortkiewicz TChr