Dokument „Rome Call for AI Ethics” został podpisany w piątek 28 lutego br. i odnosi się do rozwoju sztucznej inteligencji według kryteriów etycznych, wynikajacych z podstawowych praw człowieka oraz dobra planety. Jak do jego podpisania doszło? Na jakie potrzeby ludzkości i Kościoła dokument odpowiada?
Wolność w sieci algorytmów
Technologie oraz algorytmy nazywane sztuczną inteligencją w coraz większym stopniu wpływają na życie ludzi, często w sposób, który jest dla nich niewidoczny, np. decydując o tym, kto zostanie przyjęty do pracy, o tym, komu zostanie przyznany kredyt itp. Technologie te niejednokrotnie rewolucjonizują obszary ich zastosowań na polach takich jak medycyna, gospodarka czy edukacja, przynosząc ogromne korzyści wynikające ze zwiększonej szybkości i wydajności oraz dostępności. Zastosowania sztucznej inteligencji niosą jednak ze sobą także realne zagrożenia dla wolności, ryzyko dyskryminacji oraz utraty prywatności. To przecież algorytmy w dużej mierze decydują o tym, jakie wiadomości docierają do nas na portalach społecznościowych oraz za pośrednictwem wyszukiwarek internetowych, stwarzając ryzyko życia w „bańkach informacyjnych”. Za pomocą algorytmów można dzisiaj manipulować także materiałami wideo, tworząc sfałszowane, ale bardzo realistycznie wyglądające wypowiedzi czy zachowania znanych osób (tzw. deepfakes). Co więcej, w niektórych częściach świata zaawansowane technologie rozpoznawania obrazu wykorzystywane są do monitorowania zachowań ludzi (jako obywateli czy jako konsumentów), służąc następnie do przypisywania ich do zdefiniowanych kategorii, co z kolei sprowadza ich do roli etykiet, na podstawie których podejmowane są odpowiednie akcje. Przykłady tego typu i innych zagrożeń można by mnożyć. Ponadto, ponieważ algorytmy sztucznej inteligencji rozwijane są głównie przez technologicznych gigantów i służą przede wszystkim ich interesom, istnieje groźba, że dostęp do rozwoju, który rozwiązania te zapewniają, nie będzie równy dla wszystkich.
Zanim będzie za późno
Z jednej strony technologie sztucznej inteligencji to kolejne narzędzia w rękach człowieka. Z drugiej strony natomiast, żadne do tej pory wytworzone przez ludzi narzędzie nie miało tak znaczącego wpływu na zmianę naszego trybu życia i zmianę nas samych, co osiągniecia rewolucji cyfrowej, a w szczególności algorytmów nazywanych sztuczną inteligencją. To z tej perspektywy wypływa potrzeba tworzenia sztucznej inteligencji, która będzie skoncentrowana na człowieku, prawdziwie humanistyczna. Wymaga to współpracy pomiędzy wieloma podmiotami i stronami. Tę właśnie potrzebę współpracy oraz potrzebę zdefiniowania odpowiedniej wizji dostrzega i chce inspirować Kościół. Dochodzimy w ten sposób do przyczyny, dla której Watykan zainicjował „Call for AI Ethics”. Papież Franciszek w liście Humana Communitas, skierowanym do Papieskiej Akademii Życia, zauważając ryzyko degradacji człowieczeństwa i paradoks «postępu» w różnych wymiarach ludzkiego życia, zachęca do odpowiedzialnego słuchania i odpowiadania na potrzeby całej rodziny ludzkiej: „Lud chrześcijański, słysząc krzyk cierpienia narodów, winien reagować na negatywne nastawienia, które podsycają podział, obojętność, wrogość. Powinien to robić nie tylko dla siebie, ale dla wszystkich. I musi to robić natychmiast, zanim będzie zbyt późno”.
Humanizm ery cyfrowej
W liście skierowanym do obecnych na spotkaniu 28 lutego Ojciec Święty napisał, że „nie mamy gotowych pomysłów, jak odpowiadać na nieprzewidziane pytania, które stawia nam dzisiaj historia. Naszym zadaniem jest raczej iść razem z innymi, uważnie słuchając i starając się połączyć doświadczenie i refleksję”. Abp Vincenzo Paglia, przewodniczący Papieskiej Akademii Życia, zaznaczył, że podpisany dokument „jest pierwszą syntezą przebytej dotychczas drogi” i ma nadzieję, że przyczyni się ona do wspierania innowacji technologicznych w taki sposób, aby były one „czynnikiem autentycznego rozwoju człowieka” i przyczyniały się do rozwoju „humanizmu dla ery cyfrowej”.
Dokument podpisali przedstawiciele gigantów technologicznych, firm Microsoft oraz IBM oraz Papieska Akademia Życia, która jest inicjatorem przedsięwzięcia. Swój podpis złożył także dyrektor generalny Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa Qu Dongyu oraz minister ds. innowacji technologicznych we włoskim rządzie Paola Pisan. Obecny na spotkaniu był również przewodniczący Parlamentu Europejskiego David Sassoli.