Logo Przewdonik Katolicki

Dialog tradycji

Szymon Bojdo

W zeszłym roku o kulturowych aspektach polsko-żydowskiej historii przypomniało otwarcie Muzeum Historii Żydów Polskich. Od 18 lat polska refleksja nad judaizmem odbywa się także na innym, duchowym poziomie.

Pierwszy Dzień Judaizmu w Kościele katolickim obchodzony był we Włoszech, gdzie tamtejsza Konferencja Episkopatu już w 1989 r. postanowiła, że dzień 17 stycznia poświęcony będzie refleksji i pogłębianiu dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. U nas na podobną inicjatywę trzeba było poczekać do końca lat 90. XX w. W październiku 1997 r. ówczesny biskup pomocniczy w Gnieźnie, Stanisław Gądecki proponuje Episkopatowi organizację Dnia Judaizmu, co przyjęte zostaje z aprobatą. Przypominanie takich faktów może wydawać się zbyt skrupulatne, pamiętać jednak należy, że wielkie medialne dyskusje o rozliczeniu polsko-żydowskiej przeszłości rozpoczną się dopiero parę lat później. Wtedy już rok w rok w polskim Kościele trwać będzie czas „poświęcony na modlitwę i refleksję nad tajemnicą związku chrześcijaństwa z judaizmem, [...] odkrywaniu duchowego braterstwa między Kościołem Chrystusowym a Izraelem, ludem Bożym, ku któremu Jedyny Ojciec całego stworzenia zwrócił się ze specjalną miłością [...]”. To, co dziś jest oczywiste: potrzeba dialogu, zadumy, wspólnej modlitwy, powstawało jako coś zupełnie nowego. Niektórzy mówili o judaizacji katolicyzmu. Kolejne lata pokazywały jednak, że szukanie tego, co łączy nie oznacza automatycznego zacierania różnic, a może nawet je wyjaskrawić.
 
Fundamenty
Dni Judaizmu nie są w swojej istocie wydarzeniem kulturalnym, choć towarzyszą im koncerty, wystawy, spektakle. Od początku osią, wokół której obracała się ta inicjatywa było rozważanie wspólnych wartości chrześcijan i Żydów, między innymi: wiary w jednego Boga, zawierzenia Słowu Bożemu, powszechnego powołania do świętości i tradycji codziennej modlitwy – indywidualnej i wspólnotowej.
Nie są to więc spotkania, które generują doznania estetyczne, ale skłaniające do przeżyć duchowych. Na pewno nie jest to łatwe, zważywszy na fakt, że przez prawie dwa tysiące lat chrześcijanie i Żydzi żyli obok siebie, ale stykali się bardzo rzadko, czasem praktykowali też wzajemną wrogość. Wspomniany już abp Gądecki wśród milowych kamieni chrześcijańsko-żydowskiego dialogu wymienia na pierwszym miejscu deklarację Soboru Watykańskiego II Nostra aetate, w dużej mierze poświęconą judaizmowi, a dalej kolejne spotkania papieży ze środowiskami żydowskimi i pozostawione przez nich pisma dotyczące tej tematyki. Sam Jan Paweł II przedstawił ich ponad 200, jeszcze inną perspektywę prezentował Benedykt XVI i obecny papież Franciszek. To określić można jako nurt „tekstowy”, za nim idą jednak spotkania ludzi. Chodzi między innymi o wspólne działania charytatywne chrześcijan i Żydów, np. w Buenos Aires czy Kapsztadzie. W stolicy Argentyny współpracę nawiązała judaistyczna wspólnota Amia i diecezjalna Caritas. Oprócz doraźnej pomocy materialnej dla ludzi znajdujących się w potrzebie, obie organizacje pomagały bezrobotnym znaleźć pracę. Swoimi działaniami objęli oni zarówno Buenos Aires, jak i okolice, wspierając tysiące ludzi. Natomiast w RPA współpraca katolików i Żydów skupia się wokół pomocy osobom chorym na AIDS. Katolicy prowadzą tam szpital św. Józefa, zaś do chorych w domach dociera żydowski ośrodek MaAfrika Tikkun. Na co dzień są to dwie odrębne instytucje, ale ze względu na materię problemu jest wiele obszarów, w których mogą one współpracować. Jak wspomina abp Gądecki, nawet Papieska Komisja ds. Religijnych Relacji z Żydami potrzebowała takich przykładów wspólnych działań, by jej prace nie skupiły się tylko na teologicznych i historycznych dysputach.
To właśnie są fundamenty tych styczniowych dni. Po latach ich inicjator, a dziś metropolita poznański, o skutkach refleksji nad judaizmem mówi tak: „W tej drodze dialogu trzeba dużo cierpliwości, dzięki której małe grona, które skupiły się wokół Dnia Judaizmu powiększą się i ta mentalność zacznie też pracować nad tym, co jest do zrobienia, po to, żeby ludzie byli ludźmi. Żeby człowiek pozostał człowiekiem”.
 
Dzieci jednego Boga
Rozwój polskiej odsłony Dnia Judaizmu prześledzić można w wydanym właśnie zbiorze przesłań na to wydarzenie. To kilkanaście rozważań, poszukujących nici łączących chrześcijaństwo z judaizmem, a także Polaków z Żydami. Nie są to jednak jedynie dywagacje historyczne, antropologiczne czy socjologiczne. Ich autor, abp Stanisław Gądecki odwołuje się przede wszystkim do źródła dialogu obu religii – Biblii. Na jej podstawie sformułował on też zadania na przyszłość w dialogu z judaizmem. Wymienił wśród nich kontakt osób i poczucie wzajemnej życzliwości, bez których nie można budować zaufania. Trzeba mieć zdrowy dystans do historii i szukać punktów, które łączą, a nie tych, które dzielą. Dialog ten, to także powrót do korzeni chrześcijaństwa, które są osadzone w judaizmie. Jak zauważył arcybiskup poznański, trudno mówić o Mesjaszu, jeśli nie mówimy o Starym Testamencie. Mocno należy podkreślać też wspólne początki – wszyscy jesteśmy dziećmi Adama, mamy wspólnych rodziców. „Wielkość Biblii polega na tym, że prostymi krokami pokazuje łączność pomiędzy różnymi ludźmi” – podsumował abp Gądecki. I jest to chyba najistotniejsze osiągnięcie Dni Judaizmu. Nie opierają się one bowiem na ckliwym wspominaniu przeszłości w takt klezmerskiej muzyki, tylko przypominają o sprawach najważniejszych. Nic nie stoi na przeszkodzie, by np. zabierając się do lektury Pięcioksięgu, przeczytać do niego zarówno katolicki, jak i żydowski komentarz. Metropolita poznański stwierdził też, że wiele ciekawych zagadnień znaleźć można w literaturze żydowskiej, a kontakt z nią może nas mobilizować. Wszak to w żydowskiej nauce istnieje nakaz ciągłego uczenia się, studiowania. Dni Judaizmu stawiają w dialogu dwie wielkie Tradycje: żydowską i chrześcijańską także po to, by uczyć się żyć w bardziej tolerancyjnym i spokojnym świecie.


 
Abp Stanisław Gądecki Dzieci jednego Boga
Wydawnictwo Święty Wojciech 2015

 
 
 
 

Komentarze

Zostaw wiadomość

Komentarze - Facebook

Ta strona używa cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki

;clickControlParams[onclick_param_l]=onclick_value_l;clickControlParams[onclick_param_v]=onclick_value_v;function setRlsAmount(){cafEl.forEach(function(part,index){if(cafEl[index].meta.layoutTypes.indexOf(dto.contentType)!==-1&&cafEl[index].caf.type==="relatedsearch"){cafEl[index].caf.number=dto.numberRelatedLinks}})}function addClickTrackUrl(cafObject){let params=Object.keys(clickControlParams).map(function(key){return encodeURIComponent(key)+"="+encodeURIComponent(clickControlParams[key])}).join("&");let parkingClickTrack="//"+dto.clickControlHost+"/search/cc.php?"+params;if(dto.clickTrack.length>0){dto.clickTrack.forEach(function(part,index){this[index]=encodeURI(this[index])},dto.clickTrack);cafObject.clicktrackUrl=[parkingClickTrack].concat(dto.clickTrack)}else{cafObject.clicktrackUrl=parkingClickTrack}}pageOptions.pageLoadedCallback=function(requestAccepted,status){let fb_add_params="";function isAdultStatusCallbackRequired(){if(!("adult"in status)){return false}if(ds===false&&status.adult===true){return true}if(ds===true&&status.adult===false){return true}return false}function isErrorCodeCallbackRequired(){if(!("error_code"in status)){return false}if(isAdultStatusCallbackRequired()&&26===status.error_code){return false}return true}if(isAdultStatusCallbackRequired()){fb_add_params+="&as="+status.adult+"&gc="+status.client}if(isErrorCodeCallbackRequired()){fb_add_params+="&ec="+parseInt(status.error_code)}if(fb_add_params.length===0||fb_token.length===0){return}let request=new XMLHttpRequest;request.open("GET",fb+fb_token+fb_add_params,true);request.send()};function collectCafObjects(){let cafObjects=[pageOptions];cafEl.forEach(function(part,index){if(cafEl[index].meta.layoutTypes.indexOf(tlt)===-1){return}if(cafEl[index].caf.type==="ads"){addClickTrackUrl(cafEl[index].caf);cafEl[index].caf.number=noAds}pdto.caf.uiOptimize=dto.uiOptimize;if(cafEl[index].caf.type==="relatedsearch"&&dto.rls.length>0){return}if(cafEl[index].caf.type==="searchbox"&&dsb===false){return}cafObjects.push(cafEl[index].caf)});return cafObjects}function appendCafRls(){if(dto.rls.length<=0){return}let start=0;let cafRlObjects=[pdto.caf];cafEl.forEach(function(part,index){if(cafEl[index].meta.layoutTypes.indexOf(dto.contentType)!==-1&&cafEl[index].caf.type==="relatedsearch"){let stop=start+cafEl[index].caf.number;let terms=[];for(var i=start;idto.rls.length-1){break}terms[i]=dto.rls[i].term;start=i+1}cafEl[index].caf.terms=terms.join(",");cafEl[index].caf.optimizeTerms=false;cafRlObjects.push(cafEl[index].caf)}});createCaf.apply(this,cafRlObjects)}if(typeof google!=="undefined"){window.createCaf=function(){function F(args){return google.ads.domains.Caf.apply(this,args)}F.prototype=google.ads.domains.Caf.prototype;return function(){return new F(arguments)}}();setRlsAmount();if(dto.advt===1&&dto.contentType!==2&&dto.contentType!==3){appendCafRls()}let cafObjects=collectCafObjects();if(cafObjects.length>1){createCaf.apply(this,cafObjects)}}})();if(dto.tsc){var request=new XMLHttpRequest;request.open("GET",dto.pu+"/search/tsc.php?"+dto.tscQs);request.send()}var $parkModalButton=document.getElementById("cookie-modal-open");var $parkModalCloseButton=document.getElementById("cookie-modal-close");var $parkModal=document.getElementById("cookie-modal-window");var $parkCookieMessage=document.getElementById("cookie-message");var $parkThirdPartyCookieCheckbox=document.getElementById("third-party-cookie-checkbox");var $parkAcceptAllCookiesButton=document.getElementById("accept-all-cookies-btn");var executeTrackingPixel=function(trigger){if(trigger===true&&typeof pxTracking==="function"){pxTracking()}};var getCookieExpirationTime=function(){var d=new Date;d.setTime(d.getTime()+7*24*60*60*1e3);return d.toUTCString()};var saveParkingCookie=function(statisticsCookie){var cookieConsent={necessary:true,statistics:statisticsCookie,version:1,timestamp:(new Date).getTime()};document.cookie="CookieConsent="+JSON.stringify(cookieConsent)+";expires="+getCookieExpirationTime()};if($parkModalButton!=null){$parkModalButton.onclick=function(e){$parkModal.classList.remove("disabled")}}if($parkModalCloseButton!=null){$parkModalCloseButton.onclick=function(e){$parkModal.classList.add("disabled");$parkCookieMessage.classList.add("disabled");saveParkingCookie($parkThirdPartyCookieCheckbox.checked);executeTrackingPixel($parkThirdPartyCookieCheckbox.checked)}}if($parkAcceptAllCookiesButton!=null){$parkAcceptAllCookiesButton.onclick=function(){$parkCookieMessage.classList.add("disabled");saveParkingCookie(true);executeTrackingPixel(true)}}if(dto.executeTrackingPixels===true){executeTrackingPixel(true)}