Krótkie spojrzenie na encyklikę Laudato si’

1. Zanieczyszczenia, odpady i kultura odrzucenia – „Nasz dom, Ziemia, zdaje się stawać coraz większym składem nieczystości” (nr 21).

2. Zmiany klimatyczne – „Są problemem globalnym, z poważnymi następstwami ekologicznymi, społecznymi, ekonomicznymi, politycznymi oraz dotyczącymi podziału dochodów”, jednak niestety „wielu z tych, którzy mają więcej środków oraz władzy gospodarczej i politycznej, zdaje się koncentrować głównie na maskowaniu problemów lub ukrywaniu objawów” (nr 25–26).

3. Kwestia wody – „Dostęp do bezpiecznej wody pitnej jest istotnym, fundamentalnym i powszechnym prawem człowieka, ponieważ determinuje przeżycie osób i z tego względu determinuje korzystanie z innych praw człowieka” (nr 30).

4. Zatracenie różnorodności biologicznej – „Każdego roku znikają tysiące gatunków roślin i zwierząt” (nr 33), czego konsekwencji nie można przewidzieć, podczas gdy „my wszyscy, istoty stworzone, potrzebujemy siebie nawzajem” (nr 42).

5. Upadek społeczny – Aktualne modele rozwoju niekorzystnie oddziałują na jakość życia większości ludzkości. „Wiele miast to duże nieefektywne struktury, zużywające nadmiernie dużo energii i wody” (nr 44).

6. Globalna niesprawiedliwość – Rozwiązaniem nie jest redukcja urodzeń, ale przeciwstawianie się „skrajnemu i selektywnemu konsumpcjonizmowi” (nr 50).

7. Słabość reakcji – „To, jak bardzo polityka jest podporządkowana technologii i finansom, widać w niepowodzeniu światowych szczytów na temat środowiska. Jest zbyt wiele interesów partykularnych i bardzo łatwo interes ekonomiczny przeważa nad dobrem wspólnym, manipulując informacją, by jego projekty nie doznały uszczerbku” (nr 54).

 
Sześć przyczyn rosnącego kryzysu ekologicznego
1. Technologia – Mimo że rozwój ma swoje pozytywne strony, to jednak bez „solidnej etyki, kultury i duchowości” daje tym, „którzy, posiadają wiedzę – a przede wszystkim władzę ekonomiczną – niezwykłe panowanie nad całym rodzajem ludzkim i nad całym światem” (nr 104).
2. Mentalność technokratyczna – „Gospodarka postrzega wszelki rozwój technologiczny w zależności od zysku, nie zwracając uwagi na jakiekolwiek ewentualne negatywne skutki dla człowieka” (nr 109).
3. Współczesny antropocentryzm – Ludzie, stawiając siebie w centrum, utracili rozumienie swojego miejsca w świecie i relacji z przyrodą. Relacje międzyludzkie i ochrona życia ludzkiego muszą być ponad technicznym rozumowaniem. „Nie da się pogodzić obrony przyrody z usprawiedliwianiem aborcji. Niewykonalny wydaje się proces edukacyjny na rzecz przyjęcia osób słabych, przebywających wokół nas, które są czasami uciążliwe lub kłopotliwe, jeśli nie otacza się opieką ludzkiego embrionu, mimo że jego pojawienie się może być powodem trudności i problemów” (nr 120).
4. Kultura relatywizmu – Degradacja środowiska i rozkład społeczny są wynikiem postrzegania, że „wszystko staje się bez znaczenia, jeśli nie służy własnym bezpośrednim interesom” (nr 122).
5. Zatrudnienie – Ekologia integralna musi wziąć pod uwagę wartość pracy tak, by każdy mógł ją mieć. „Zaprzestanie inwestowania w ludzi, aby uzyskać większy natychmiastowy dochód, jest najgorszym interesem dla społeczeństwa” (nr 128).
6. Biotechnologia – Sprawa GMO (organizmy modyfikowane genetycznie) jest złożoną kwestią ekologiczną, która z jednej strony pomogła rozwiązać niektóre problemy, ale zarazem przyniosła trudności takie, jak koncentracja gruntów rolnych w rękach nielicznych czy stopniowe zanikaniem małych producentów (nr 133).
 
 
Jak rozwiązać problem kryzysu ekologicznego?

1. W ewangelii stworzenia – w drugim rozdziale papież w kontekście Starego i Nowego Testamentu ukazuje, jak bardzo ludzkie życie jest zakorzenione w relacji z Bogiem, z naszymi sąsiadami i z całym światem stworzonym. Człowiek musi uznać swoją winę, kiedy zrywa te relacje i przyjąć swoją ogromną odpowiedzialność wobec Bożego stworzenia.

2. W ekologii integralnej – czwarty rozdział przedstawia zasadę sprawiedliwości, oznaczająca, że „analiza problemów środowiskowych jest nierozerwalnie związana z analizą sytuacji człowieka, rodziny, pracy, kontekstu urbanistycznego oraz relacji każdej osoby z samą sobą, co nie pozostaje bez wpływu na pewien sposób kontaktu z innymi i ze środowiskiem” (nr 141), a wszelkie rozwiązania muszą być oparte na opcji preferencyjnej na rzecz ubogich.

3. W dialogu – w piątym rozdziale papież pisze: „Raz jeszcze podkreślam, że Kościół nie usiłuje zdefiniować zagadnień naukowych, ani też zastępować polityki, ale zachęca do uczciwej i przejrzystej debaty, aby potrzeby indywidualne lub ideologie nie wyrządzały szkód dobru wspólnemu” (nr 188).

4. W edukacji – podejmuje to szósty rozdział, zachęcając szkoły, rodziny, media, kościoły, by pomagały zmieniać nawyki i zachowania. Pokonanie indywidualizmu, zmiana stylu życia i konsumenckich wyborów „może spowodować wywieranie zdrowej presji na tych, którzy sprawują władzę polityczną, gospodarczą i społeczną” (nr 206).

5. W ekologicznym nawróceniu – szósty rozdział ukazuje św. Franciszka z Asyżu jako przykład człowieka pełnego pasji na rzecz troski o świat. „Chciałbym zaproponować chrześcijanom pewne wskazania duchowości ekologicznej wynikające z przekonań naszej wiary, bo to, czego uczy nas Ewangelia, ma wpływ na nasz sposób myślenia, odczuwania i życia. Chodzi nie tyle o mówienie o ideach, ile przede wszystkim o motywacje wypływające z duchowości, aby umacniać pasję na rzecz troski o świat. Nie będzie bowiem możliwe zaangażowanie w rzeczy wielkie jedynie w oparciu o wspaniałe doktryny, bez pewnej mistyki” (nr 216).

6. W duchowości – szósty rozdział, a szczególnie dwie końcowe modlitwy, pokazują, jak wiara w Trójcę Świętą, sakramenty oraz nadzieja na życie wieczne mogą uczyć i inspirować człowieka do ochrony świata naturalnego.