„Internet w kulturze, kultura w Internecie” – to temat VI międzynarodowej konferencji o etyce w mediach, która odbywała się w Bydgoszczy. Prelegenci, przedstawiciele świata nauki oraz młodzież dyskutowali m.in. o kulturze w sieci oraz roli internetu jako najskuteczniejszego narzędzia przekazu kultury.
Organizatorami i współorganizatorami wydarzenia były m.in.: Diecezja Bydgoska, Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy, Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu.
Papieże mediów
„Od Soboru i Pawła VI, poprzez Jana Pawła II, Benedykta XVI, papieża Franciszka, otrzymujemy nieprzerwany łańcuch przesłań, które prowadzą nas drogą zrozumienia do komunikacji” – powiedział
sekretarz Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu. Ks. prałat Giuseppe Scotti miał na myśli komunikację, która zmienia i przekształca rozumienie samej rzeczywistości. Stąd również temat jego wystąpienia, który brzmiał: „Komunikacja w służbie autentycznej kultury spotkania”.
Ks. Scotti powiedział, że pół wieku temu Paweł VI podpisał dekret soborowy „Inter mirifica” – o środkach społecznego przekazywania myśli. Podkreślił, że po raz pierwszy cały Kościół katolicki zebrany na soborze dokonywał refleksji teoretycznej poprzez dokument nad mass mediami nazywanymi „środkami społecznego przekazu”. – Jeśli sobór potwierdza, że Kościół przyjmuje i śledzi ze szczególną troską wynalazki techniki, które odnoszą się przede wszystkim do ducha ludzkiego, tym samym odsłaniając nowe drogi do przekazywania z łatwością wszelkiego rodzaju wiadomości, myśli i wskazań, czego zatem nauczał wcześniej? – pytał. Chwilę później potwierdził, że Kościół bardziej niż przez słowa zajmował się kwestią komunikacji poprzez konkretne działania. – Z historycznego punktu widzenia promotorami tych „nowych” działań związanych z komunikacją byli papieże – dodał.
Ks. prałat Giuseppe Scotti przywołał szereg wydarzeń, które były m.in. refleksją Kościoła nad wpływem społecznym komunikacji audiowizualnej. Dodał, że biskupi w czasie soboru zwracali uwagę na nową rzeczywistość i zachęcali cały Kościół do szczególnej uwagi. Do przezwyciężenia patrzenia na media jedynie z punktu widzenia moralnego. – Jan Paweł II w swoim liście do odpowiedzialnych za środki społecznego przekazu nt. szybkiego rozwoju z 2005 r. mówił nam, że „Kościół bowiem nie tylko wezwany jest do tego, aby korzystał mediów w celu szerzenia Ewangelii, ale dzisiaj jak nigdy do zespolenia zbawczego orędzia z «nową kulturą», którą potężne narzędzia komunikowania tworzą i nagłaśniają. Odczuwa on, że posługiwanie się techniką i technologią współczesnej komunikacji jest integralną częścią jego misji w trzecim tysiącleciu”.
Internet przełomowym wynalazkiem
Pracownik Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej oraz kierownik Zakładu Komunikacji Językowej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego prof. Elżbieta Laskowska zauważyła, że „nie ma kultury bez komunikacji, a najważniejszym środkiem komunikacji jest język”. Rozważając temat „Komunikacja, kultura, nowe media”, pani profesor dodała, że kulturę można rozumieć „jako zjawisko komplementarne wobec natury”. – W tym ujęciu naturą jest to, co człowiek zastał, kulturą zaś to, co stworzył – stwierdziła. Prelegentka nazwała internet przełomowym wynalazkiem. – Ma on te wszystkie właściwości, co inne media, przezwycięża jednak jednostronność przekazu – dodała. Prof. Laskowska uważa również, że w debatach medialnych, nadawanych w telewizji i zamieszczanych często w internecie, można spotkać zakłócenia, polegające na równoczesnym mówieniu i wzajemnym niesłuchaniu się. – W tym miejscu można przywołać rozumienie kultury jako kultury życia codziennego, która decyduje o tym, czy komunikat językowy pełni swoją podstawową rolę, czy też nie – zakończyła.
Z kolei o. Lech Rynkiewicz SJ podkreślił, że „internet stał się najskuteczniejszym narzędziem przekazu kultury, jaki ma dziś ludzkość”. Jezuita zaprezentował podczas konferencji temat „Wolność a kultura internetu”. Przypomniał, że w tym roku przypada już 20. rocznica początków „internetu dla wszystkich”, pojawienie się towarzyszącego nam na co dzień słynnego WWW (World Wide Web). – Nikt 20 lat temu nie spodziewał się, do jakiej doprowadzi to rewolucji. Internet stworzył nowy model komunikowania pozwalający masom na docieranie do mas – powiedział.
Zakonnik reprezentujący Papieski Instytut Studiów Kościelnych w Rzymie szczególnie podkreślił, że nie istnieje jeden internet. Nie jest on również jedną siecią, ale „siecią sieci”. – W sieci znajduje się wszystko. Każdy może włożyć do niej, co chce. Ta obfitość jest wartością. Jeszcze większą jest jej różnorodność, możliwość dotarcia do różnych opinii i kultur. Niestety tam, gdzie wszyscy piszą o wszystkim, nieuniknione jest, że wiele rzeczy ma charakter wręcz bezwartościowy. Niełatwo jest znaleźć to, czego szukamy i odróżnić prawdziwy kruszec od blichtru – przestrzegał.
Korzystać dobrze z internetu – według o. Rynkiewicza – to utworzyć własną sieć, dużą czy małą, według swoich upodobań i potrzeb. – Największą zaletą internetu jest jego elastyczność i wolność. W tej wolności mogę dotrzeć do rzeczy najciekawszych i najpiękniejszych, zostawiając innym, jeśli tego chcą, ciemne strony internetu. Kultura internetu zależy od mojej odpowiedzialności i może jest niepowtarzalna, bo moja osobista – zakończył.
Dialog wśród młodych
„Internet może stać się dla człowieka «drugim światem», w którym jest on w stanie wykreować nowego siebie” – powiedział ks. dr Mariusz Kuciński. Pomysłodawca cyklu międzynarodowych konferencji o etyce w mediach odpowiedział tym samym na pytanie, czy sieć może stać się dla odbiorcy drugą przestrzenią, w jakiej będzie funkcjonował. Według ks. dr. Mariusza Kucińskiego, „pisząc o sobie w internecie, wybieramy jedynie te cechy, które uważamy za stosowne w danym momencie”. Zatem w pewnym sensie internet staje się dla człowieka drugim środowiskiem, na które ma większy wpływ. Czy środowisko, w którym żyjemy, wpływa na to, kim jesteśmy? – pytał prelegent. Prawdziwym problemem – według ks. dr. Kucińskiego – staje się to, że ograniczamy otaczającą nas rzeczywistość do tego, czym możemy kierować czy manipulować. Zagrożeniem jest więc – jak dodał – wyobcowanie, ucieczka do świata fantazji, przez co człowiek traci kontakt z „pierwszym światem”, który przynosi mu bogactwo nie do zastąpienia.
Drugą i trzecią część konferencji stanowiły panele dla młodzieży licealnej oraz studenckiej w postaci prezentacji, filmów, przedstawień teatralnych, dyskusji i zadań animacyjnych. – Bez wątpienia potrzeba dzisiaj dyskusji na temat internetu. Ponieważ jest on niesamowitym dobrobytem, a zarazem zagrożeniem. Młodzi ludzie mogą mieć problem z odnalezieniem się w tym nowym medium, w interpretacji pewnych informacji, jakie są tam zawarte. Mamy nadzieję, że dialog odbywający się w czasie tej konferencji uświadomi młodym pewne zagrożenia, ale i dobre strony sieci, które ona ze sobą niesie – powiedziała Małgorzata Gackowska, studentka pedagogiki z animacją społeczno-kulturową UKW w Bydgoszczy.
Konferencja odbywała się w bydgoskiej Operze Nova. Patronat medialny nad wydarzeniem objęły m.in. Radio Watykańskie, Katolicka Agencja Informacyjna i „Przewodnik Katolicki”.