Niebo - czyściec - piekło. Gdzie, kiedy i jak?

Pierwszy obraz nieba ukształtował się w pierwotnym Kościele – w czasach męczenników. Wierzono wówczas, że niebo jest wynagrodzeniem za fizyczne cierpienia na ziemi, tysiącletnim królowaniem świętych z Chrystusem. W czasach wielkich ascetów i pustelników ukształtował się pogląd, że niebo jest przestrzenią czysto duchową, w której każdy zbawiony będzie mógł bez końca kontemplować piękno Boga.

 

Wreszcie w czasach, kiedy Kościół uzyskał już w Cesarstwie Rzymskim wolność, wypracowany został trzeci model nieba, trzecie o nim wyobrażenie. Dużą rolę odegrało dzieło św. Augustyna De civitate Dei, ukazujące niebo jako państwo pod panowaniem Boga, w którym jest miejsce dla całego człowieka wraz z duszą i uduchowionym ciałem i w którym człowiek będzie żył w przyjaźni ze wszystkimi.

Oprócz tych trzech modeli wciąż żywa była przeniesiona ze Starego Testamentu wizja nieba jako rajskiego ogrodu i krainy miodem i mlekiem płynącej. Wszystkie te obrazy nieba, obecne również współcześnie, zawsze kojarzone są z radością i nieprzemijającym szczęściem.

 

Jako ludzie żyjący na ziemi nie jesteśmy w stanie poznać ani nawet w pełni zrozumieć tego, czym jest niebo. Pismo Święte, próbując przybliżyć nam jego tajemnicę, mówi o przebywaniu z Bogiem i wiecznej z Nim wspólnocie. To właśnie po to, by człowiek mógł cieszyć się niebem, by mógł odzyskać utraconą godność, Chrystus przyszedł na ziemię, przyjął krzyż, umarł i zmartwychwstał. Niebo jest więc wieczną wspólnotą życia ze Zmartwychwstałym. Jest również wspólnotą z aniołami i świętymi, z bliskimi i przyjaciółmi, z którymi żyliśmy w doczesności. Jest radością z piękna Bożych dzieł, ze zwycięstwa prawdy w życiu człowieka. Niebo to niezmącone szczęście, w którym znika wszystko, co słabe i kruche.

 

Biblia, mówiąc o niebie, używa również obrazu mieszkania. Jezus w Ewangelii obiecywał swoim uczniom: „W domu Ojca mego jest mieszkań wiele”. Mieszkanie to miejsce, w którym człowiek czuje się dobrze, ma poczucie bezpieczeństwa, do którego chętnie wraca i w którym niczego mu nie brakuje; miejsce, gdzie czekają na niego najbliżsi. Jednak tego, jakie niebo jest naprawdę, nie umiemy sobie wyobrazić. Zaufać tylko możemy biblijnym słowom: „Ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało, ani serce ludzkie nie zdołało pojąć, jak wielkie rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go kochają”.

 

O czyśćcu Pismo Święte milczy, jedynie na podstawie dwóch krótkich fragmentów można spodziewać się jego istnienia. W chrześcijaństwie od samego początku istniało przekonanie o potrzebie modlitwy za zmarłych. Wierzono, że dzięki temu zostaną im darowane winy, a oni sami będą przyjęci do nieba. Św. Augustyn porównywał czyściec do ognia oczyszczającego. Nie jest to stan pełnego oddalenia od Boga, ale raczej dojrzewania do pełnego i trwałego spotkania z Bogiem, który jest Miłością. Chociaż nie wiemy dokładnie, na czym polega proces oczyszczania w czyśćcu, to na pewno nie jest on pozbawiony miłości i nadziei – jest to raczej stan miłości naznaczonej oczekiwaniem na spotkanie.

 

Piekło to oddalenie od Boga. W Piśmie Świętym mało jest szczegółów, opisujących sytuację odrzuconych, jednak istotą potępienia jest utrata Boga. Pojawiające się obrazy ognia rozumieć należy jako przenośnie dotyczące pustego, wypalonego życia, spragnionego Bożej miłości. Choć pojawiają się czasem teologiczne spekulacje dotyczące tzw. „pustego piekła”, warto wsłuchać się tu w głos kard. Ratzingera, który w 1999 r. mówił: „Z pewnością nie wolno nam powiedzieć, że piekło jest puste. Ale wraz z Chrystusem musimy się zmagać o zbawienie wszystkich. Poza tym Biblia ukazuje nam piekło jako rzeczywistość. Jest czymś ważnym, byśmy nie upatrywali w nim pustej hipotezy, lecz rzeczywistość, która dotyczy nas w naszym życiu”.

Chrześcijanin nie wierzy w piekło – ale wierzy w Boga, który na końcu czasów przyjdzie nas rozliczyć. Wieczność jednak wciąż pozostaje dla nas tajemnicą.