Katechezy katedralne - ks. Tadeusz Kwitowski
Kościół składa się z grzesznych ludzi, doświadczał więc i doświadcza różnych słabości. Przykazania kościelne pojawiają się jako odpowiedzi na słabości i służyć mają umocnieniu więzi ze wspólnotą Kościoła i z samym Bogiem.
U źródła
Jezus pod Cezareą Filipową postawił uczniom pytanie: „Za kogo ludzie mnie uważają?”, a później: „A wy za kogo mnie uważacie?”. Na to drugie pytanie odpowiedział Szymon: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego”. Jezus nazwał Szymona skałą – Piotrem i dał mu władzę stanowienia, władzę wiązania i rozwiązywania. Uczeń rozpoznał Mistrza nie po znakach zewnętrznych, ale wsłuchując się w natchnienie Boże w swoim sercu. Jego władza, którą otrzymał, również dotyczy odkrywania Bożego natchnienia. Piotr wtedy i tylko wtedy będzie mógł stanowić prawo dla Kościoła, gdy zasłuchany będzie w głos Boga, przemawiającego do jego serca. Jeśli zabraknie mu zasłuchania, jego zalecenia mogą się okazać nietrafione albo wręcz niszczące dla Kościoła. Jezus, składając w ręce Piotra dzieło Kościoła, zaufał mu do końca – zaufał, że będzie sługą wiernym, że nie potraktuje Kościoła jako swojej własności, ale że w trosce o innych, którzy dostąpić mają zbawienia, będzie uważnie nasłuchiwał głosu Pana.
Pierwszy raz
Kiedy Paweł zaczął głosić Ewangelię wśród pogan i wielu się nawracało, pojawili się ludzie głoszący, że chrześcijaństwo jest przedłużeniem judaizmu – dlatego ci, którzy przyjmują chrzest, powinni najpierw przyjąć Prawo Mojżeszowe i poddać się obrzezaniu. Paweł, wcześniej gorliwy faryzeusz, był przekonany, że doświadcza zbawienia nie przez wypełnianie Prawa, ale dzięki łasce. Obserwując niepokój wśród chrześcijan, postanowił wyruszyć do Jerozolimy, aby przedstawić problem apostołom. Nie chciał decydować sam i realizować własnych pomysłów. W Jerozolimie zaczęła się wielka debata, nazwana później soborem jerozolimskim. Wypowiadało się wielu, ale oprócz mówienia słuchano uważnie siebie nawzajem i nasłuchiwano, co Bóg podsyła na modlitwie. Owocem tego soboru było pierwsze w dziejach przykazanie kościelne, przekazane nawróconym z pogaństwa przez specjalnie wysłaną delegację i nakazujące unikania nawet pozorów bałwochwalstwa, ale nie zobowiązujące do przyjęcia judaizmu i do obrzezania.
Od dziesięciu do pięciu
Tamto pierwsze przykazanie miało pomóc w rozwiązaniu konkretnego problemu, uciszeniu niepokojów tak, aby ci, którzy przyjęli chrzest, mogli radośnie i ufnie przeżywać swoją wiarę. Na przestrzeni wieków przykazania kościelne się rozwijały i trudno było określić ich zbiór. W XV w. św. Antonin w swojej Summa moralis wyliczył aż dziesięć takich przykazań. Później przykazania te były modyfikowane i dostosowywane do zmieniających się warunków. Świadkami transformacji byliśmy również w ostatnich latach. W 1992 r. w Katechizmie Kościoła Katolickiego przykazania pojawiły się w nowej formule, a w 2002 r. Kongregacja Nauki Wiary na prośbę Konferencji Episkopatu Polski wyraziła zgodę na nieco inne brzmienie przykazań kościelnych w Polsce. Miało to pomóc w lepszym uchwyceniu trudności, z jakimi spotykamy się w naszym kraju.
Nakazane dla pomocy
Pierwsze przykazanie kościelne nakazuje w niedzielę i święta nakazane uczestniczyć we Mszy św. i powstrzymać się od prac służebnych, w Polsce określonych jako prace niekonieczne. Świętami nakazanymi są uroczystości: Bożego Narodzenia (25.12), Świętej Bożej Rodzicielki (1.01), Objawienia Pańskiego (6.01), Bożego Ciała, Wniebowzięcia NMP (15.08) i Wszystkich Świętych (1.11). Przykazanie to było zbędne w czasach pierwszych chrześcijan, kiedy to nikogo nie trzeba było zachęcać do udziału we Mszy św. Dziś coraz częściej chrześcijanie nie czują takiej potrzeby, dlatego obwarowanie prawem ma zapewnić chrześcijanom minimum wiary. Drugie przykazanie dotyczy sakramentu pokuty przynajmniej raz w roku, trzecie – przyjmowania Komunii św. w okresie wielkanocnym, czwarte zachowania postu i powstrzymania się od udziału w zabawach, które często zamiast dawać rozrywkę, mają destrukcyjny wpływ na człowieka, a piąte – troski o potrzeby Kościoła. Wszystkie te przykazania są owocem troski, modlitwy i dyskusji, owocem rozeznawania problemów, jakie współczesny człowiek przeżywa na drodze wiary i próbą wskazania, w jaki sposób można te problemy rozwiązać.