Na temat rodzinnego krzewienia kultury fizycznej z prof. nzw. dr. hab. Zbigniewem Dziubińskim, socjologiem sportu
Jak Pan Profesor ocenia poziom kultury fizycznej w naszym społeczeństwie?
- Poziom kultury fizycznej społeczeństwa polskiego systematycznie się zmienia w kierunku coraz większego uczestnictwa w aktywnych formach ruchowych. Przyczyną owych zmian są z pewnością przeobrażenia związane ze zmianą systemu społeczno-politycznego w naszym kraju, przechodzenie od społeczeństwa nowoczesnego do społeczeństwa ponowoczesnego, w którym konsumpcja dóbr kultury fizycznej, polegająca na czerpaniu miłych, kinetycznych wrażeń i doznań, staje się sprawą ważną. Ponadto wzrasta znaczenie wartości estetycznych człowieka, w kultywacji których ważną rolę przypisuje się aktywnym formom kultury fizycznej. Istotne znaczenie ma przenikanie wzorów aktywnego spędzania czasu wolnego w społeczeństwach Europy Zachodniej, a także poprawa infrastruktury kultury fizycznej. Zmienia się też świadomość niezbędności ćwiczeń fizycznych w życiu człowieka i możliwości zapobiegania poprzez aktywność ruchową wielu chorobom, takim jak otyłość, cukrzyca, choroby serca, układu krążenia i nerwowego. Te i inne czynniki powodują, że społeczeństwo staje się coraz bardziej aktywne w wymiarze fizycznym i zbliża się pod tym względem do poziomu krajów zachodnioeuropejskich.
Czy sport i rekreacja powinny być jakoś szczególnie obecne w życiu rodzinnym?
- Aktywność fizyczna w rodzinie należy do najbardziej pożądanych form. Wiąże się to z procesem socjalizacji do kultury fizycznej, ale także socjalizacji przez kulturę fizyczną do życia w społeczeństwie. Socjalizacja w rodzinie, nazywana pierwotną, ma zasadnicze znaczenie w przygotowaniu do uczestnictwa w kulturze fizycznej najmłodszego pokolenia. W rodzinie dziecko uczy się abecadła kultury fizycznej, zdobywa wiedzę, przyswaja podstawowe umiejętności i kształci pozytywny stosunek emocjonalny do omawianej dziedziny. Udany proces socjalizacji pierwotnej do kultury fizycznej w rodzinie jest gwarancją uczestnictwa osoby socjalizowanej przez całe życie w kulturze fizycznej. Jest także gwarancją całożyciowej dbałości o zdrowie.
Jakie korzyści płyną z uprawiania sportu w rodzinie?
- Korzyści są wielorakie. Po pierwsze, odnoszą je zarówno rodzice, jak i dzieci. Po drugie, wszyscy nabywają lub utrzymują sprawność i wydolność fizyczną, a także doskonalą swój potencjał zdrowotny. Po trzecie, przygotowują dzieci do całożyciowego uczestnictwa w kulturze fizycznej. Po czwarte, rozbudzają i utwierdzają więzi emocjonalne między poszczególnymi członkami rodziny. Po piąte, przygotowują do życia w społeczeństwie i kreatywnej obecności w kulturze. Ponadto nabyte cechy w procesie uprawiania sportu dają się transferować na obszary pozasportowego życia. Dotyczy to nie tylko cech związanych ze zdrowiem i sprawnością fizyczną, ale także innych cech o dużej doniosłości społecznej, konsekwencja w dążeniu do celu, umiejętność współpracy, wrażliwość moralna, poszanowanie godności partnera i konkurenta.
Jak namówić dziecko do tego, aby wyszło z rodzicami na świeże powietrze? Lub odwrotnie: co robić, jeśli to rodzice wzbraniają się przed aktywnością ruchową?
- Wzory spędzania wolnego czasu w sposób aktywny przez rodziców są bezwzględnie najlepszym sposobem zaktywizowania dzieci. Brak tych wzorów ze strony rodziców często zastępowany jest wzorami spędzania czasu wolnego przez grupy rówieśnicze. Gdy brak jest dobrych wzorów w rodzinie i w grupach rówieśniczych, wtedy mamy do czynienia z procesem socjalizacji do biernego spędzania czasu wolnego, bez obecności aktywnych form ruchowych. Pomocna w tym przypadku może okazać się szkoła i zajęcia wychowania fizycznego, a także pozalekcyjne zajęcia sportowe w ramach szkolnego koła sportowego czy uczniowskiego klubu sportowego. Szczególne możliwości w tym zakresie daje nowa podstawa programowa wychowania fizycznego, która stwarza możliwości wyboru ulubionej formy ruchowej, zgodnej z potrzebami i zainteresowaniami ucznia.