Kobieta od kuchni

Skoro Dzień Kobiet za pasem, wyruszam na poszukiwania. Chcę znaleźć kobiety, które w miejscach, do których mało kto dociera, wykonują wielką pracę dla Kościoła. Wiem, że są panie, które zdobywają naukowe laury, które pracują w kurialnych instytucjach, katechizują, są motorami napędowymi niejednego duszpasterstwa. Ale dziś wolałabym zobaczyć, jak wygląda to „od kuchni”. I to w sensie dosłownym. Wędruję więc kilka kroków od naszej redakcji – na plebanię katedralną. Jest czwartek po Środzie Popielcowej. Drzwi otwiera mi pani Janka.

Pierwsze pytanie to: czego się napiję: kawy czy herbaty? Wybieram herbatę. Zieloną. Doceniam sam fakt, że mam wybór. W szklance czy w filiżance? W filiżance, oczywiście! Uśmiechamy się porozumiewawczo. W szklance jest stołówkowo – w filiżance domowo i elegancko. Tak, jak powinno być.

Na kuchennym stole surówki. Pachnie kurczakiem – ale nietypowo. Pewnie to niegrzeczne, ale nie umiem się pohamować i zaglądam do garnka: kurczak dusi się razem z ananasem. Obok w garnku coś, czego nie rozumiem, ale pani Janka wyjaśnia: to pory zapiekane z rodzynkami, danie na dzisiejszy obiad. Delikatny, lekkostrawny, zdrowy. Taka jest filozofia prowadzonej tu kuchni. Dużo warzyw i owoców, wszystko gotowane na parze lub zapiekane w folii, w piekarniku. Proboszcz nie lubi, jak jest dużo oliwy, smażone i ciężkie. A pani Janka przyznaje, że w domu czasem gotuje inaczej, i kiedy wikariusze chcą zjeść coś innego, to także przygotowuje kawałek porządnie przypieczonego mięsa.

Po kilku minutach rozmowy czuję, że mój żołądek, przegłodzony wczorajszym postem, daje o sobie znać dotkliwym burczeniem. Ale jak ma być inaczej, skoro słucham opowieści o najnowszym kulinarnym pomyśle pani Janki, czyli mięsie z orzechami? Ponoć to proste: do pokrojonego mięsa wrzucić orzechy, podpiec, dodać po trochu różnych ziół: i kolor wspaniały, i smak... Czy to rzeczywiście jest powszednia kuchnia? Czy księża nie jedzą zwykłych mielonych? – Owszem, też – śmieje się pani Janka. – Ale jak już robię mielone, to staram się zawsze coś włożyć do środka, choćby kawałek żółtego sera, żeby było ciekawiej. Pomysłów mi nie brakuje! Lubię eksperymentować w kuchni. Potem sprawdzam, czy smakuje. Jeśli danie nie ma wzięcia – więcej go nie robię. Nie eksperymentuję tylko na gościach: wtedy robię sprawdzone dania...

Fixy, zupki w proszku – to nie dla pani Janki. Korzysta z nich jedynie gdy bardzo się spieszy. Zwykle woli spokojnie przygotować cały obiad. Gotować i podać tak, żeby już oczy chciały jeść. – Zresztą, w podawaniu świetni są księża – zdradza sekret pani Janka. – Zwłaszcza na uroczystości potrafią tak nakryć stół, że przypomina elegancką wystawę. Potrafią i bardzo to lubią. Sama się od nich uczę! Zdarzają się i tacy, którzy świetnie gotują! Na szczęście nie wtrącają mi się do kuchni, nie poprawiają i nie krytykują. Jak chcą coś zrobić, to robią sobie sami. Ewentualnie podsuwają jakiś pomysł. Kiedyś jeden z księży zrobił sos śliwkowy. To potem, jak nie miałam pomysłu, z czym podać białe mięso, pomyślałam o sosie z malin. Wszyscy byli zachwyceni.

Pani Janka Urban już od szesnastu lat pracuje u ks. kanonika Jana Kasprowicza. Zna na pamięć kulinarne gusty swojego szefa i wie, jakie jedzenie będzie mu smakować. Ale to nie znaczy, że wpada w rutynę i przestaje się uczyć. Jakiś czas temu pojechała na kilkudniowe rekolekcje dla gospodyń parafialnych do Austrii. Tam miała okazję spotkać inne kobiety pracujące w tym szczególnym zawodzie, odwiedzić sanktuarium w Mariazel, wymienić się przepisami i doświadczeniami. – Przydałyby się i w Polsce takie spotkania – wzdycha – jakieś warsztaty, na których można by się podzielić wiedzą i czegoś nauczyć...

Kiedy pojawia się temat innych gospodyń, pytam, jaka powinna być gospodyni idealna? Kryteria stawiane przez panią Jankę są trudne. Trzeba nie tylko dobrze gotować. Trzeba umieć czysto i estetycznie jedzenie podać. Trzeba też rozumieć, że to proboszcz jest szefem. – Jak mi się coś nie podoba, mogę wykrzyczeć się w domu. Ale proboszcza nie postawię nigdy pod ścianą, nie powiem, że ja tu gotuję, więc ja rządzę. I jeszcze dyskrecja jest ważna. W końcu plebania to dom, i nie wypada, żeby gdzieś na ulicy opowiadać obcym, co się w tym domu dzieje. – Nigdy nie siadam z księżmi do stołu – mówi pani Janka. – Wiem, że są gospodynie, które pierwsze do stołu się pchają. Ale oni mają swoje sprawy, niech sobie pogadają spokojnie, mają swoje problemy. Tak myślę... I tak chyba powinno być...

Skończyła się zielona herbata w mojej filiżance, czas było się zbierać. Wychodząc, zapytałam jeszcze, czy gotowanie to jest dar, czy można się tego nauczyć? – Ja jestem krawcową – śmieje się pani Janka. – A gotowania się nauczyłam sama. I każdy może się nauczyć. Opuszczałam katedralną plebanię z mieszanymi uczuciami. Pierwszym był wstyd: okazało się, że brak talentu nie jest usprawiedliwieniem dla moich zdolności kulinarnych ograniczających się do jajecznicy i zupy pomidorowej. Drugim zaś, o wiele ważniejszym – wielki podziw. Podziw dla kobiety, która doskonale wie, jak ważną i potrzebną pracę wykonuje, a nie domaga się krzykiem nagród i pochwał.

Mogłabym dalej szukać kobiet, pracujących w Kościele. Rozmawiać z tymi, które zajmują ważne stanowiska, pracują naukowo, mają wpływ na podejmowane decyzje. Ale pani Janka pokazała mi już to, co najważniejsze: świadomość swojej godności, która wynika nie z tego, jak głośno walczymy o swoje prawa, ale z tego tylko, że jesteśmy. Niezależnie od tego, czy gotujemy zupę, czy piszemy doktorat. Dziękuję.