Sobór Watykański II nie proponował nowej nauki, lecz odnowę sposobu głoszenia prawdy. Nie oderwanie od dogmatów, lecz próbę nowego ich wyjaśniania. Papieskie i soborowe aggiornamento należy rozumieć nie jako wstrząs, lecz nowy sposób patrzenia na Kościół i przedstawiania zasadniczych prawd, którymi Kościół żyje od chwili założenia, dostosowanych do zmienionych warunków życia i mentalności człowieka.

Takie postrzeganie związane z terminem aggiornamento, a rozumiane jako przystosowywanie danych wiary do wymogów świata współczesnego sprawiło, że sobór dał nową, brzemienną w skutkach wizję Kościoła, zakorzenioną w tym, co stare i niezmienne. Ta wizja Kościoła, jego samookreślenie i otwarcie na świat wypracowało i stworzyło podstawy do dzieła odnowy i kodyfikacji prawa kościelnego.
Nowelizacji wymagał, promulgowany przez Benedykta XV w 1917 r., Kodeks Prawa Kanonicznego. Rozwój myśli teologicznej i przemiany zachodzące w życiu Kościoła zmuszały do przeanalizowania dotychczasowego stanu prawa kanonicznego i jego roli w Kościele. Podjęte przez Jana XXIII dzieło odnowy Kościoła stało się bezpośrednią okazją do rewizji i reformy prawa kanonicznego. W zamiarach papieża sprawa reformy kodeksu została powiązana z podjętym przezeń dziełem aggiornamento. Uwidoczniło się to w dokumentach i przemówieniach papieskich, w których Ojciec Święty stwierdzał, że jego zamierzeniem jest przygotowanie Kodeksu Prawa Kanonicznego dostosowanego do współczesnych potrzeb Kościoła. Pierwszym krokiem Jana XXIII w kierunku realizacji idei soborowej odnowy prawa było ustanowienie 28 marca 1963 r. Papieskiej Komisji dla Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Początkowo stanowiło ją 29 kardynałów; później skład komisji został znacznie powiększony. Inicjatywę i zamierzenia papieża, zmarłego w niespełna trzy miesiące po mianowaniu komisji kodyfikacyjnej, przejął kontynuator dzieła odnowy Kościoła Ojciec Święty Paweł VI, który niebawem po wyborze wyraził wolę przeprowadzenia rewizji prawa kanonicznego. To pod jego przewodnictwem, w duchu soborowego aggiornamento, prace te były prowadzone, a tym samym urzeczywistniana była idea nowej wizji Kościoła, którą prawo kanoniczne miało realizować.
Sobór Watykański II miał stanowić wiodący czynnik dla dzieła reformy prawa kanonicznego i nowej kodyfikacji. Papieska Komisja dla Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego, pragnąc wywiązać się z powierzonego jej zadania, musiała skierować swą uwagę ku uchwałom soborowym. Dlatego też komisja kodyfikacyjna, już po pierwszej sesji soborowej, nawiązała kontakty z odnośnymi komisjami soborowymi. Współpraca została ułatwiona po przemówieniu Pawła VI na zakończenie drugiej sesji soboru. Papież oznajmił, że rozwój prawa kanonicznego pójdzie w dwóch kierunkach: przyznania każdej osobie i każdej funkcji spełnianej w Kościele większej godności, a jednocześnie wzmocnienia władzy, która zespala wspólnotę wiernych. Kiedy po trzeciej sesji soborowej, 17 kwietnia 1964 r., Ojciec Święty powołał do życia organ doradczy komisji w postaci kolegium konsultorów, współpraca ta została ożywiona i ubogacona, a sekretariat papieskiej komisji nawiązał ścisłą współpracę z Sekretariatem Generalnym soboru.
Ważny i znaczący impuls dla dalszych prac nad kształtem przyszłego kodeksu miało zakończenie obrad Soboru Watykańskiego II. Wyrazisty wpływ wywarły dokumenty soborowe, zwłaszcza Konstytucja soborowa "Lumen gentium", przedstawiająca teologicznie pogłębione ujęcie istoty Kościoła. Członkowie Komisji Papieskiej dla Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego uświadomili sobie i zaczęli podkreślać, że nowe ustawodawstwo kościelne powinno być odbiciem ducha i natury Kościoła, rozumianego bardziej jako tajemnica niż społeczność, że ma być w widoczniejszy sposób kompleksem norm regulujących życie religijne wspólnoty Kościoła, uwzględniając prawne momenty i aspekty duszpasterskie. (cdn.)