Hipoteka to instytucja prawa cywilnego, która służy do zabezpieczenia określonej wierzytelności (np. bankowej). Można nią obciążyć nieruchomość i wówczas wierzyciel może dochodzić swojej wierzytelności z tejże nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Jeżeli nie spłacimy hipotecznego kredytu bankowego, zaciągniętego np. na budowę domu lub zakup nieruchomości, wówczas bank (jako wierzyciel hipoteczny) może zająć naszą nieruchomość i stać się jego właścicielem. Wierzyciel hipoteczny może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego. Jeżeli więc odziedziczymy nieruchomość obciążoną hipoteką, musimy liczyć się z możliwością zajęcia jej przez wierzyciela, chyba że spłacimy dług naszego spadkodawcy.
Przedmiotem hipoteki może być także użytkowanie wieczyste hipoteki. W tym wypadku hipoteka obejmuje również budynki i urządzenia na użytkowanym terenie, które są własnością wieczystego użytkownika. Ponadto przedmiotem hipoteki mogą być: własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.
Należy pamiętać, że obciążenie hipoteką wpisuje się do księgi wieczystej, prowadzonej dla danej nieruchomości w sądzie rejonowym. Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego, gdy nie jest dobrowolne, następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. W praktyce oznacza to licytację nieruchomości przez komornika. Natomiast jeżeli spłacimy dług i zaspokoimy w ten sposób naszego wierzyciela hipotecznego, wówczas hipoteka wygasa i zostaje wykreślona z księgi wieczystej. Dlatego nabywając nieruchomość należy zwrócić szczególną uwagę na wpisy w księdze wieczystej i ewentualne obciążenia nieruchomości, w tym hipoteki.