Mija 120 lat, odkąd Muzeum Tatrzańskie po raz pierwszy udostępniło swoją kolekcję publiczności. Z tej okazji w Zakopanem trwa kilka wystaw, wśród nich „Tatry – czas odkrywców” oraz „Styl zakopiański – inspiracje”.
Dzisiaj Muzeum Tatrzańskie to jedno z największych muzeów regionalnych w Polsce. Ma działy: przyrodniczy, etnograficzny i sztuki oraz specjalistyczną bibliotekę i archiwum. Kiedy w XIX wieku zaczęli do wsi pod Tatrami przyjeżdżać artyści i naukowcy, trudno się dziwić, że zainteresowali się tatrzańskim światem. Entuzjaści dość szybko wpadli na pomysł założenia muzeum regionalnego.
Król Tatr i przyjaciele
Z miłości ceprów do Tatr w 1873 roku powstało Towarzystwo Tatrzańskie. Już kilka lat potem udało się w ramach Towarzystwa utworzyć pierwszą niewielką wystawę, na którą składała się wypchana kozica, zbiór minerałów i kilka okazów tatrzańskiej flory. Niestety, ekspozycja działała zaledwie kilka sezonów. W 1888 roku grupa osób zafascynowana postacią doktora Tytusa Chałubińskiego utworzyła Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego pod patronatem „Króla Tatr” – jak nazywano Chałubińskiego, odkrywcy leczniczych wartości Zakopanego, warszawskiego lekarza i społecznika, który pokochał Tatry i góralszczyznę. Pierwszą kolekcję zgromadzono w nieistniejącym już domu Jana Krzeptowskiego na Krupówkach. Były to kolekcje: botaniczna, geologiczna, zoologiczna oraz etnograficzna, które kupowano z rąk prywatnych zbieraczy. Uroczyste otwarcie Muzeum Tatrzańskiego odbyło się 1 lipca 1889 roku. Zaledwie kilka miesięcy później zmarł patron muzeum, a jego rodzina podarowała Towarzystwu parcelę budowlaną. Nowa siedziba miała być budynkiem murowanym, nad jej projektem pracował Franciszek Mączyński. Jego praca spotkała się jednak z krytyką Stanisława Witkiewicza, który w rezultacie został autorem technicznego projektu budynku w stylu zakopiańskim. Budowę rozpoczęto w 1913 roku, a ukończono siedem lat później. W 1922 roku ogromną kolekcję etnograficzną przekazała muzeum Maria Dembowska, towarzyszka życia Stanisława Witkiewicza. Zażyczyła sobie, aby kolekcja umieszczona została w góralskiej chałupie. W ten sposób powstała nietypowa dla ówczesnych placówek muzealnych aranżacja: 
w sali wykonano model w skali 1:1 dwóch tradycyjnych izb: „czarnej” i „białej” przedzielonych sienią. Tam wystawiono eksponaty.
Skrzypce Sabały
Dzisiaj zbiory Muzeum Tatrzańskiego liczą około 5 tysięcy pozycji, spośród nich wybrano te, które składają się na wystawę zorganizowaną z okazji rocznicy.
– To jedno z ważniejszych wydarzeń jubileuszu 120-lecia istnienia placówki – powiedziała PAP dyrektor Muzeum Tatrzańskiego, Teresa Jabłońska, podczas otwarcia wystawy „Tatry – czas odkrywców”. – Wielowątkowa wystawa przypomina, czym na przestrzeni wieków były Tatry dla wielu pokoleń Polaków – zaznaczyła. Wystawę otwierają płótna pierwszych malarzy zafascynowanych urodą i dzikością Tatr: Jana Nepomucena Głowackiego, Adama Gorczyńskiego czy Alfreda Schouppego. Nie brakuje oczywiście klasyków, a więc płócien Leona Wyczółkowskiego czy Stanisława Witkiewicza. Interesujące są stare mapy i ryciny Stanisława Staszica czy Wincentego Pola oraz pierwsze fotografie tatrzańskich szczytów jednego z pionierów fotografii Walerego Rzewuskiego. Sprzęty i instrumenty muzyczne, w tym osobiste rzeczy legendarnego Sabały, taternictwo i narodziny narciarstwa, atelier fotograficzne, gdzie każdy może sobie zrobić „góralskie” zdjęcie oraz prezentacje multimedialne składają się na wystawę w zakopiańskiej Galerii Sztuki im. Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich.
W lipcu Muzeum Tatrzańskie otworzyło także swoją kolejną filię – w chałupie należącej w przeszłości do góralskiej rodziny Gąsieniców Sobczaków otwarto stałą wystawę „Styl zakopiański – inspiracje”. Chałupa ta jest jednym z najcenniejszych zabytków budownictwa ludowego w Zakopanem, pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku. W jej wnętrzach zgromadzono przedmioty, które mają ukazać zwiedzającym korzenie stylu zakopiańskiego. To właśnie tutaj znalazła swoje miejsce słynna XIX-wieczna kolekcja etnograficzna Marii Dembowskiej licząca około 400 okazów.
|
Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem i jego filie:
Gmach Główny – ul. Krupówki 10, wystawa stała: „Przyroda Tatr”
Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza (Willa Koliba) – ul. Kościeliska 18, wystawa „Nieskończenie, ponad wszelkie marzenia. U źródeł fotografii górskiej” czynna do 25 października
Galeria Władysława Hasiora – ul. Jagiellońska 18b, wystawa „Zygmunt Januszewski. Góra znaczeń” czynna do 27 września
Galeria Sztuki im. W. i J. Kulczyckich – ul. Koziniec 8, wystawa „Tatry – czasy odkrywców” czynna do 25 października
Muzeum Kornela Makuszyńskiego (Willa Opolanka) – ul. Tetmajera 15
Muzeum Stylu Zakopiańskiego – Inspiracje – Droga do Rojów 6
Muzeum Powstania Chochołowskiego – Chochołów 75 |
|
„Nie odmówił i naszej ziemi Stwórca cudownej ozdoby, ma bowiem Polska swoje Alpy, chociaż swoim bardzo mało znane. Brak komfortu, hoteli, dróg dobrych i wszelkich wygód dzisiejszej naszej społeczności nie zastąpi prostota, rzekłbym jeszcze dziewiczość Tatr. Same wdzięki w całem tego słowa znaczeniu pięknej, czarującej przyrody tatrzańskiej nie starczą za przynętę polskim turystom, zwłaszcza papinkowatym wymoczkom obecnego pokolenia, jakich lada niewygoda od podróży w nasze góry odstrasza; nie ma dotąd kolei do Tatr, ale jak bardzo słusznie W. Pol w Obrazach z życia i natury powiada, że ci, co nie należą do postępowych zgniłków i mazgai, potrafią i dziś dostać się w Tatry na góralskim wózku”.
„Szkice z podróży w Tatry” Walery Eljasz, 1874 rok |