Winnagóra – niewielka miejscowość położona 3 km na zachód od Miłosławia. Mało kto wie, że Napoleon darował ją generałowi Henrykowi Dąbrowskiemu i że w niej właśnie twórca Legionów Polskich zmarł 6 czerwca 1818 roku.
„Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego” z 1818 roku donosiła: ,,Odbyliśmy dziś w tutejszym kościele parafialnym ostatnią posługę zwłokom śp. Jego Wysokości Jana Henryka Dąbrowskiego, Generała Jazdy, Senatora Wojewody Królestwa Polskiego, Kawalera Orderu Orła Białego, Orderu Krzyża Wojskowego i Komandora Żelaznej Korony, ozdobionego Orłem W. Legii Honorowej. Wieczorem dzień ten żałobny poprzedzający nastąpiło przeniesienie ciała z mieszkalnego domu, czyli pałacu, do kościoła”. Świątynia, o której mowa, to kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Winnejgórze, gdzie do dziś spoczywają doczesne szczątki tego, który poprowadził Legiony Polskie z ziemi włoskiej do Polski.
Siedem wieków historii
Winnagóra zawdzięcza swoją nazwę książęcym winnicom znajdującym się niegdyś na jej łagodnych, nasłonecznionych zboczach. Nie wiadomo dokładnie, kiedy erygowano tu parafię. Musiała jednak powstać najpóźniej na przełomie XIII i XIV wieku, z tego bowiem okresu pochodzą najstarsze wzmianki na temat tutejszego kościoła. Wynika z nich, że był on drewniany, a jego fundatorem był biskup poznański Andrzej Szymonowicz Zręba. Już wówczas świątynia ta nosiła wezwanie św. Michała Archanioła. Niestety, służyła mieszkańcom Winnejgóry i okolic stosunkowo krótko, bo nieco ponad 30 lat. W 1331 roku została spalona przez Krzyżaków i odbudowana dopiero w 1444 roku. Z zapisków kronikarskich dowiadujemy się, że w XVII wieku umieszczono w niej obraz Matki Bożej Łaskawej, który później przeniesiono do nowego kościoła, wybudowanego w 1766 roku z inicjatywy biskupa poznańskiego Teodora Czartoryskiego. To właśnie w tej świątyni, w krypcie pod chórem, pochowano gen. Henryka Dąbrowskiego. Wspomniana już ,,Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego” pisała: ,,Szanowne ostatki wielkiego męża, którego sława napełniła Europę, w podziemnym sklepie kościoła złożono. Dnia tego żałobną i tkliwą okazałość pomnożył liczny zjazd obywateli przybyłych z Poznania i okolic dla oddania ostatniego hołdu szacunku i wdzięczności za zasługi krajowi, któremu całe życie Generała było poświęcone”. Należy dodać, że pogrzeb gen. Dąbrowskiego był wielką manifestacją patriotyczną, a nabożeństwo pogrzebowe odbyło się nie tylko w Winnejgórze, ale także w poznańskiej farze, gdzie złożono serce twórcy Legionów Polskich.
Skarbnica zabytków
Obecnie prochy gen. Dąbrowskiego spoczywają w kaplicy grobowej, dobudowanej do winnogórskiego kościoła w 1863 roku staraniem poznańskich pozytywistów, m.in. Hipolita Cegielskiego. Obecny proboszcz parafii, ks. Waldemar Mazur, z dumą pokazuje prosty sarkofag, ozdobiony biało-czerwonymi flagami i wieńcami kwiatów. – Nie zapominamy o naszym wielkim rodaku – uśmiecha się i po chwili dodaje. – Generał Dąbrowski otrzymał te ziemie od Napoleona za zasługi dla Ojczyzny. Gościł tu jednak rzadko. Dopiero po odejściu z czynnej służby wojskowej osiadł w Winnejgórze na stałe. Mieszkał tu do śmierci, czyli do 1818 roku.
Wnętrze winnogórskiej świątyni, mimo iż zachowało wiele barokowych elementów, tchnie prostotą i skromnością. W rokokowym ołtarzu głównym zobaczyć można wspomniany już szesnastowieczny obraz Matki Bożej Łaskawej z Dzieciątkiem w barokowej srebrnej sukience. Po bokach stoją rzeźby św. Jana Nepomucena i św. Antoniego Padewskiego, w zwieńczeniu zaś widnieje obraz przedstawiający patrona świątyni – św. Michała Archanioła. Ołtarz główny wraz z oddzielającymi go od nawy głównej balaskami odnowiono w tym roku. Wcześniej, w latach 2002-2005, prace remontowo-konserwatorskie prowadzone były głównie na zewnątrz. Położono nową dachówkę, odnowiono elewację zewnętrzną, a Bożą rolę wyłożono kostką brukową. Wymalowano także wnętrze kościoła, zainstalowano nowe nagłośnienie oraz odrestaurowano zabytkową chrzcielnicę. Jak mówi ks. Waldemar Mazur, przeprowadzenie tych i wielu innych prac było możliwe dzięki ofiarności parafian, pomocy władz samorządowych oraz wsparcia finansowego udzielonego przez Stanisława Hybnera – obecnego właściciela pałacu gen. Dąbrowskiego w Winnejgórze.
Zasłużony proboszcz
Zwiedzając winnogórską świątynię, nie można przejść obojętnie obok niewielkiej, późnogotyckiej płaskorzeźby przedstawiającej scenę Zwiastowania NMP oraz portretów fundatorów kościoła – bp. Andrzeja Zręby i bp. Teodora Czartoryskiego. Godne uwagi są także zawieszone na północnej ścianie transeptu obrazy pędzla Jana Gładysza, ukazujące cud św. Kazimierza oraz cud św. Kingi. Należy dodać, że winnogórska świątynia zyskała obecny kształt w latach 1912-1913, kiedy to poszerzono ją o neobarokowe prezbiterium oraz wspomniany transept. Warto również przypomnieć, że w latach 1929-1949 proboszczem parafii w Winnejgórze był ks. prof. Stanisław Dołęga Kozierowski, wybitny historyk i językoznawca, badacz nazw topograficznych Wielkopolski i Pomorza Zachodniego, profesor Uniwersytetu Poznańskiego (dzisiejszego UAM), będący drugą obok gen. Dąbrowskiego wielką osobowością, która swoje losy związała z niewielką, ale jakże urokliwą Winnągórą.
Kolejną prezentowaną parafią będzie parafia pw. św. Mikołaja w Czeszewie n. Wartą