Z dość dużym wyprzedzeniem, bo już wiosną tego roku, wiadomo było, że po wakacjach do kalendarza watykańskich wydarzeń powrócą wizyty biskupów poszczególnych krajów ad limina Apostolorum (do progów Apostołów). Komentatorzy informację potraktowali jako kolejny dowód normalizacji sytuacji w funkcjonowaniu Kościoła, zakłóconej przez pandemię. Już w październiku do Stolicy Apostolskiej udadzą się biskupi z Polski. Jak podają media, wśród krajów, których episkopaty otrzymały zaproszenie do Watykanu na najbliższe miesiące, znalazły się Czechy, Austria, Szwajcaria, Hiszpania oraz Luksemburg. Pojawiła się też wzmianka o zaproszeniu dla biskupów Holandii. Ale najpierw, we wrześniu, do progów apostolskich przybywają Francuzi.
Uzyskał wynik pozytywny
Jeszcze 7 marca 2020 r. serwis Vatican News podawał, że do Rzymu zjeżdżają francuscy biskupi. „Pomimo zagrożenia koronawirusem wizyta ad limina Episkopatu Francji nie została odwołana” – podkreślano. Dziewięć dni później świat obiegła wiadomość, że ordynariusz francuskiej diecezji Angers bp Emmanuel Delmas, obecny podczas wizyty ad limina w Watykanie, gdzie widział się z papieżem, uzyskał wynik pozytywny na obecność koronawirusa. Pierwsze symptomy choroby odczuwał już w Rzymie. Zaplanowane na kolejne tygodnie wizyty francuskich hierarchów odwołano.
Przerwa w ich cyklu ad limina trwała kilkanaście miesięcy. Następna grupa biskupów Francji zawitała do progów apostolskich dopiero 6 września br. Przewodził jej metropolita Marsylii abp Jean-Marc Aveline. Wizyty dwóch kolejnych grup francuskich biskupów mają potrwać do pierwszych dni października.
Zniechęcenie nie zwycięży
Jak informował dziennik „La Croix”, podczas Mszy św. inaugurującej pobyt w stolicy chrześcijaństwa drugiej grupy francuskich hierarchów Robert Le Gall, arcybiskup Tuluzy, zachęcał swoich współbraci w biskupstwie do dalszego „zarzucania sieci” pomimo „tych czasów poważnej nierównowagi”. Skonstatował też smutno: „Nie interesujemy zbytnio naszych współczesnych”. Odwołał się jednak do cudownego połowu ryb opisanego w Ewangelii wg św. Łukasza i podkreślił, że uczucie goryczy i pokusa zniechęcenia nigdy nie mogą zwyciężyć.
Na internetowej stronie francuskiego episkopatu można śledzić dzień po dniu kolejne wydarzenia związane z wizytą ad limina. Podany jest nawet godzinowy rozkład wizyt biskupów w poszczególnych watykańskich dykasteriach.
Co oczywiste, najważniejszym punktem biskupiej pielgrzymki do progów apostolskich jest spotkanie z papieżem. Tegoroczna pierwsza grupa francuskich hierarchów spotkała się z Franciszkiem w sobotę 11 września. Serwis Vatican News relacjonował, że wśród poruszonych tematów znalazły się nowe normy w sprawowaniu przedsoborowej liturgii, rola biskupów w trakcie kampanii wyborczej, integracja migrantów, synodalność i wyzwania ekologiczne.
Papież nalegał
Gorąca ostatnio za sprawą wydanego przez papieża w połowie lipca motu proprio Traditionis custodes kwestia ograniczeń w sprawowaniu liturgii według dawnego rytu rzymskiego nie bez powodu znalazła się wśród zagadnień poruszonych w trakcie spotkania z następcą św. Piotra. To właśnie we Francji katoliccy tradycjonaliści stanowią bardzo aktywną grupę wiernych. Franciszek tłumaczył, że wprowadzone przez niego ograniczenia są niezbędne z powodu ideologicznych wypaczeń w niektórych grupach.
Równocześnie papież nalegał, aby francuscy biskupi po ojcowsku okazywali duszpasterską życzliwość wiernym o tradycyjnej wrażliwości. Wyjaśniał, że nie chodzi o to, aby brutalnie przerwać ich chrześcijańskie doświadczenie, lecz o to, by uniknąć sytuacji, w której stary ryt zastępuje ryt zwyczajny. Trzeba przypomnieć, że w wydanym przez Benedykta XVI dokumencie Summorum Pontificum Msza celebrowana według ksiąg sprzed reformy liturgicznej dokonanej po Soborze Watykańskim II została określona jako nadzwyczajna forma rytu rzymskiego.
Nie chodzi o popieranie
Przyglądając się spotkaniu Franciszka z pierwszą w tym roku grupą biskupów przybyłych ad limina Apostolorum, warto zwrócić uwagę na sprawę podejścia hierarchów do polityki. We Francji w przyszłym roku w kwietniu odbędą się kolejne wybory prezydenckie. Kampania wyborcza praktycznie jest już w toku. Poszczególni kandydaci składają deklaracje i obietnice. W tym kontekście papież – jak podaje Vatican News – „zalecił biskupom, by okazywali pasterską bliskość osobom angażującym się w politykę”. Nie chodzi o popieranie konkretnego kandydata czy kierunku politycznego, ale o przemawianie do sumień, przypominanie podstawowych zasad, zwłaszcza tych, które odnoszą się do godności człowieka na każdym etapie jego życia.
Francuscy biskupi, którzy wzięli udział w pierwszym po przerwie spotkaniu z następcą św. Piotra w ramach wizyt u progów apostolskich, dzieląc się wrażeniami, zwracali uwagę na panującą podczas niego atmosferę. Relacja specjalnego wysłannika „La Croix” do Rzymu została zatytułowana Dwie godziny spotkania z Papieżem dla biskupów francuskich. W tekście uściślono, że były to dokładnie dwie godziny i dziesięć minut.
Dał nam czas, nie „poświęcił”
„Nigdy nie zaznałem czegoś tak prostego” – mówił na konferencji prasowej abp Le Gall. Biskup Mende, Benoît Bertrand, nazwał spotkanie „braterską rozmową”. Inny francuski hierarcha stwierdził, że był to czas wypełniony wolnością, dialogiem, prostotą i serdecznością. „Nie poświęcił nam czasu, dał nam czas, to niesamowite” – komentował będący wyraźnie pod wrażeniem spotkania mianowany w tym roku biskup Ajaccio François-Xavier Bustillo. Podzielił się też odczuciem, że w każdej podejmowanej kwestii Franciszek zachęcał biskupów, aby nie postępowali jak menedżerowie, ale aby „otworzyli się na odwagę”.
Pojawiły się też porównania przebiegu spotkań z papieżem w ramach wizyt ad limina podczas różnych pontyfikatów. Wspominano, że św. Jan Paweł II przyjmował poszczególnych biskupów pojedynczo, każdemu poświęcając około dwudziestu minut. Benedykt XVI spotykał się z pielgrzymującymi do progów apostolskich biskupami w małych grupach, przeznaczając na to kilkadziesiąt minut. Franciszek też zmienił formułę spotkań, poszerzając grupy i wydłużając znacząco czas na rozmowę.
Wszystko już wysłane
Według dostępnych planów ostatnia grupa francuskich biskupów opuści Rzym po wizycie ad limina 3 października. Dosłownie następnego dnia pielgrzymowanie do progów apostolskich rozpoczną polscy pasterze. Jak podano w komunikacie po spotkaniu na Jasnej Górze Rady Biskupów Diecezjalnych Konferencji Episkopatu Polski, nasi hierarchowie udadzą się do stolicy chrześcijaństwa w czterech grupach (podobnie jak Francuzi). Wiadomo, że w trakcie pobytu, poza Eucharystiami sprawowanymi w czterech bazylikach większych Wiecznego Miasta, każda z grup zostanie przyjęta na specjalnej audiencji przez papieża Franciszka.
Biskupi spotkają się też z przedstawicielami watykańskich dykasterii. „Do Watykanu zostały już wysłane wszystkie wymagane przy takiej wizycie sprawozdania” – zapewniono w opublikowanym 26 sierpnia br. komunikacie. Wiadomo też, że wizyty kolejnych grup naszych biskupów potrwają niemal cztery tygodnie – do 30 października.
Franciszek pilnie wezwał?
Gdy pod koniec maja bieżącego roku ogłoszona została informacja, że polski episkopat otrzymał zaproszenie do złożenia jesienią tego roku wizyty ad limina, część krajowych mediów komentowała, że zostali „pilnie wezwani na dywanik”, sugerując, że ma to związek z aktualną sytuacją Kościoła katolickiego w naszej ojczyźnie. Przedstawiciele KEP zwracali uwagę, że od ich poprzedniej pielgrzymki, na początku lutego 2014 r., minęło sporo czasu, znacznie więcej niż zapisane w Kodeksie prawa kanonicznego pięć lat. Faktem jest natomiast, że zbliżająca się wizyta ad limina polskich hierarchów będzie drugą za pontyfikatu Franciszka. Wspomniana wyżej pielgrzymka Francuzów była dopiero pierwszą (poprzednio byli u progów apostolskich w jesienią 2012 r., za pontyfikatu Benedykta XVI).
Tegoroczna wizyta polskich biskupów w Rzymie wpisuje się w ciąg wydarzeń pokazujących zainteresowanie papieża sytuacją Kościoła na naszym kontynencie, w tym w Europie Środkowo-Wschodniej, takich jak osobisty udział Franciszka w Międzynarodowym Kongresie Eucharystycznym i jego zakończona niedawno pielgrzymka na Słowację. Wskazują na to również kolejne zaproszenia do odwiedzenia progów apostolskich: po Francji i Polsce w kolejnych miesiącach Wieczne Miasto odwiedzą biskupi Czech, Austrii, Szwajcarii, Hiszpanii, Luksemburga oraz Holandii. Warto więc śledzić nie tylko odwiedziny polskich biskupów, ale również watykańskie spotkania przedstawicieli innych europejskich krajów.