Już na wstępie o. Robert Dorado, pod redakcją którego powstała wspomniana publikacja, zaznacza, że kardynałowie i czterech innych uczonych postanowili wspólnie opracować odpowiedź na kontrowersyjne przemówienie kard. Waltera Kaspera w czasie Konsystorza Kardynałów, które miało miejsce w lutym 2014 r. Kard. Kasper zaproponował wówczas zmianę w nauczaniu i dyscyplinie Kościoła odnośnie do dopuszczenia do Komunii eucharystycznej, w określonych przypadkach, rozwiedzionych katolików, którzy zawarli nowe związki cywilne. Sprawa o tyle jest ważna, że wprost odnosi się do dialogu na temat małżeństwa i Komunii, który toczy się w Kościele w oczekiwaniu na drugą część rzymskiego synodu o rodzinie. Dialog ten, na życzenie papieża Franciszka, znajduje echo w całym Kościele, tzn. podejmują go duchowni i świeccy, aby wspólnie odczytać zamysł Boży wobec małżeństwa i rodziny w świecie współczesnym. Dokonuje się to w praktyce za pomocą ankiet, które zarówno przed pierwszą, jak i teraz, przed drugą częścią synodu, trafiły do Kościołów lokalnych, biskupów, prezbiterów i świeckich.
Doktryna a dyscyplina
Ktoś słusznie zapyta, czy zamysł ten został zapomniany albo uległ zmianie, że trzeba go na nowo odkrywać. Wątpliwość ta jest już odpowiedzią na postawiony problem. Autorzy bestsellerowej książki podkreślają, że w tematyce Komunii dla rozwiedzionych, żyjących w ponownych związkach, sprawa jest jasna. Znamy odpowiedź, którą formułuje tradycyjne nauczanie Kościoła katolickiego na temat nierozerwalności małżeństwa. Stanowisko to, podkreślają kardynałowie i uczeni, jest jednoznaczne i wyklucza możliwość takiej praktyki w przyszłości. Ponadto przemówienie Kaspera, a następnie książkę zatytułowaną Das Evangelium von der Familie, w której niemiecki kardynał poszerza wspomnianą problematykę, uznają za przejaw błędnego rozumienia małżeńskiej wierności, jak i miłosierdzia. Przestrzegają przed utwierdzaniem innych w tym fałszywym przekonaniu.
W Polsce książka odnajdzie zapewne duże echo wśród czytelników również ze względu na wypowiedź abp. Stanisława Gądeckiego jeszcze w czasie pierwszej części synodu. Przewodniczący polskiego Episkopatu wypowiedział się wówczas w Radiu Watykańskim w odniesieniu do pierwszego schematu dokumentu, który miał prezentować wspólne, chociaż nadal wstępne, stanowisko biskupów wypracowane podczas synodu. Była to wypowiedź krytyczna wobec tego schematu, który zdaniem abp. Gądeckiego zawierał błędy w katolickim rozumieniu małżeństwa i rodziny, a ponadto w jakiś sposób pozytywnie odnosił się do związków homoseksualnych. Wypowiedź arcybiskupa szybko obiegła cały medialny świat i wzbudziła dyskusje na temat ortodoksyjności poglądów wyrażanych przez część biskupów podczas synodu. Schemat został poprawiony i już w innej wersji przyjęty jako Relatio Synodi przez ojców synodalnych drogą głosowania.
W ostatnim czasie oliwy do ognia dolewa kard. Marx, przewodniczący Episkopatu Niemiec, który przyjmuje podobny do kard. Kaspera punkt widzenia. Uważa, że cała sprawa nie dotyczy wprost doktryny Kościoła i dlatego biskupi niemieccy niezależnie od Rzymu podejmą decyzję o praktyce dopuszczenia do Komunii związanych cywilnie rozwodników. Tym samym wyraźnie oddzielił niezmienność nauki Chrystusa o jedności i nierozerwalności małżeństwa od tzw. dyscypliny, czyli praktyki duszpasterskiej, która zdaniem niemieckiego biskupa może ulegać zmianie. Kard. Marx widzi szansę na okazanie większego miłosierdzia osobom, które chcą podjąć drogę pokuty i w sytuacjach nieodwracalnych (np. gdy są już dzieci w nowym związku, a pierwotny współmałżonek również posiada potomstwo z inną osobą) będą starali się żyć w zgodzie z Ewangelią i w ten sposób wychowywać swoje dzieci. Podkreśla, że Komunia nie jest nagrodą dla doskonałych, ale pokarmem dla grzesznych, którzy podjęli drogę autentycznego nawrócenia. Czym innym jest więc, jego zdaniem, nauczanie o nierozerwalności małżeństwa, a czym innym uznanie, że w niektórych przypadkach doszło do nieodwracalnego zła i należy to zrozumieć i zaakceptować.
Wierność zamysłowi Bożemu
Biorąc pod uwagę całe zamieszanie wokół tak ważnej sprawy jak uczestnictwo w ofierze eucharystycznej, książka jest bardzo przejrzystym kompendium tradycyjnego nauczania Kościoła, które nie oddziela doktryny od dyscypliny. Jest odpowiedzią bardzo kompetentnych uczonych, którzy z punktu widzenia różnych dyscyplin teologicznych przedstawiają klarowne argumenty za utrzymaniem aktualnego stanu rzeczy, tj. nieudzielania rozgrzeszenia, a więc i Komunii św., tym, którzy po rozpadzie związku małżeńskiego żyją w stałym związku z inną osobą. Argumentacja nie tyle jest wyrazem pożyteczności takiego rozwiązania dla duszpasterskiego umacniania rodzin, które narażone są na rozpad pod wpływem zlaicyzowanej kultury. Chodzi raczej o właściwe odczytanie zamysłu Bożego. Pytanie najważniejsze jest więc pytaniem o pragnienie samego Chrystusa, który ustanowił sakrament małżeństwa. Św. Paweł porównał miłość małżonków do miłości Chrystusa do Kościoła. Wolą Boga jest więc, aby małżonkowie ślubowali sobie wzajemnie miłość, która na wzór miłości ukrzyżowanego Chrystusa, nie będzie stawiała sobie żadnych granic i warunków. Jedynym więc rozwiązaniem problemu zdradzonej miłości małżeńskiej, które byłoby zgodne z nauczaniem Kościoła w sytuacjach, które powyżej opisane zostały jako nieodwracalne, m.in. ze względu na dobro dzieci, jest podjęcie decyzji o tzw. białym małżeństwie. Polega ono na wspólnym zamieszkiwaniu w taki sposób, aby było ono jedynie wyrazem przyjaźni, a nie małżeństwa, czyli aby nie zawierało współżycia seksualnego. Z tym rozwiązaniem usilnie polemizuje kard. Walter Kasper, który uważa, że Kościół zmusza ludzi do postaw heroicznych.
Zachęcam do przeczytania tej książki, która nie jest skierowana jedynie do grona teologicznych ekspertów. Mimo bardzo krytycznej postawy autorów wobec poglądów kard. Waltera Kaspera, pozycja utrzymana jest w tonie bardzo spokojnym i dialogowym. Nie odpowiada na wiele pytań, które rodzą się pod wpływem przemyśleń na temat małżeństwa i sytuacji osób rozwiedzionych. Jest jednak bardzo przejrzystym opracowaniem tego, czego Kościół katolicki w tej sprawie naucza.