Logo Przewdonik Katolicki

Janusz

Bernadeta Kruszyk
Fot.

Rządził archidiecezją gnieźnieńską w niespokojnych i trudnych czasach drugiego najazdu Tatarów. Odważny, wykształcony i doskonale zorientowany w sprawach politycznych, umiejętnie godził obowiązki metropolity z zadaniami męża stanu. Polityczne obycie zdobył Janusz na dworze abp. Pełki, który w 1232 roku powierzył mu prowadzenie swojej kancelarii. Urząd był nie byle jaki, a zakres...

Rządził archidiecezją gnieźnieńską w niespokojnych i trudnych czasach drugiego najazdu Tatarów. Odważny, wykształcony i doskonale zorientowany w sprawach politycznych, umiejętnie godził obowiązki metropolity z zadaniami męża stanu.

Polityczne obycie zdobył Janusz na dworze abp. Pełki, który w 1232 roku powierzył mu prowadzenie swojej kancelarii. Urząd był nie byle jaki, a zakres obowiązków spory. Janusz czuwał nad sprawnym funkcjonowaniem kancelarii, kształcił jej przyszłych pracowników i aktywnie uczestniczył w układaniu i redagowaniu dokumentów. Był przy tym jednym z najbliższych współpracowników Pełki i jako taki, przez 20 lat z bardzo bliska przyglądał się jego kościelnej i politycznej działalności. To, czego się wówczas nauczył, przydało się w przyszłości, gdy sam został arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim. Stało się to 20 maja 1258 roku. Kanonicy byli niebywale zgodni i decyzję podjęli jednogłośnie. Janusza popierali także książęta, których władzy podlegały poszczególne części archidiecezji gnieźnieńskiej, a zwłaszcza książę wielkopolski Bolesław Pobożny. Wybór zatem zadowolił wszystkich. Był także korzystny z innego powodu. Janusz, jako bliski współpracownik Pełki, gwarantował kontynuowanie reform wewnątrzkościelnych, które dla jego poprzednika były jednym z zadań priorytetowych.

Obrońca czystości wiary
Kim był Janusz? Niewiele jest informacji na temat jego pochodzenia. Długosz utrzymuje, że należał do rodu Grzymałów – jest to jednak mało prawdopodobne. Podobnie zresztą, jak późniejsze hipotezy o przynależności Janusza do rycerskiego rodu Tarnawów. Nie wiadomo także, kiedy i w jakich okolicznościach spotkał przyszłego arcybiskupa Pełkę. Niewykluczone, że współpracował z nim, gdy ten był jeszcze kantorem gnieźnieńskim i wiślickim.

Jako następca Pełki i faktyczny zwierzchnik Kościoła w Polsce, Janusz zasłużył się przede wszystkim kontynuowaniem reform wewnątrzkościelnych. Starał się o zabezpieczenie stanu posiadania archidiecezji gnieźnieńskiej i przyczynił się do rozwoju i usprawnienia pracy kancelarii arcybiskupiej, która redagowała m.in. statuty synodalne będące dziś cennymi przekazami języka polskiego. W czasie rządów Janusza przeszła przez Polskę fala nieszczęść. Tatarzy zniszczyli Sandomierz, Kraków oraz klasztory na Łysej Górze i w Zawichoście. Litwini splądrowali Mazowsze. Później razem z Rusinami i Prusakami wpadli do kasztelanii łowickiej i złupili dobra arcybiskupie, paląc wsie i folwarki, które arcybiskup Janusz musiał później odbudowywać. Jakby tego było mało, do Polski przybyła sekta biczowników, siejąc zamęt i zgorszenie. Janusz ostro przeciwko nim wystąpił.

Oddany Kościołowi
Były też w czasie rządów Janusza wydarzenia radosne, np. kanonizacja Jadwigi Śląskiej, której dokonał w 1266 roku papież Urban IV. Uroczyste podniesienie relikwii miało miejsce dwa lata później, w Trzebnicy, dokąd przybył król czeski Ottokar II, książęta polscy oraz wierni z wszystkich dzielnic Polski. Arcybiskup Janusz wraz z biskupami polskimi uczestniczył także w synodzie legnickim zwołanym w 1267 roku, podczas którego uchwalono wysokość pomocy finansowej dla walczącej o oswobodzenie Palestyny.

W czasie swojego blisko czternastoletniego urzędowania arcybiskup Janusz konsekrował pięciu biskupów oraz zwołał kilka synodów prowincjalnych. Historycy nie są zgodni, co do daty jego śmierci. Przyjmuje się, że zmarł prawdopodobnie w 1272 roku. Przez potomnych zaliczony został do grona hierarchów wyróżniających się wszechstronnym wykształceniem i nieposzlakowanym życiem.

źródło: „Słownik biograficzny arcybiskupów gnieźnieńskich i prymasów Polski” – ks. K. Śmigiel

Komentarze

Zostaw wiadomość

Komentarze - Facebook

Ta strona używa cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki