„Dobre wychowanie to wrażliwość na uczucia innych. Kto ma w sobie tę wrażliwość, jest dobrze wychowany, nawet jeśli używa niewłaściwego widelca”.
Emily Post
Adam i Marzena przyjmują gości. Ośmioletnia Monika wpada do pokoju i bez słowa wyjaśnienia włącza telewizor. Nieco zażenowani rodzice tłumaczą: „Ona zawsze ogląda dobranockę”. Jeden z gości próbuje załagodzić napięcie mówiąc: „Dobranocka, święte prawo dziecka”, co Monika kwituje: „No właśnie, bądźcie cicho”. Był to moment, w którym rodzice Moniki zaczęli się zastanawiać, czy naprawdę ich rolą jest nie przeszkadzać dziecku w rozwoju jego naturalnego potencjału, tak jak to nakazuje wiele popularnych poradników.
Nauka dobrych manier wydaje się wielu współczesnym rodzicom sprawą marginalną, reliktem przeszłości. A jednak, jeśli Twoje dziecko w dorosłym życiu ma mieć przyjaciół i satysfakcjonującą pracę, jest to trudne bez dobrych manier. Nie możesz oczekiwać, że jeśli pozwalasz małemu dziecku na obraźliwe zachowania, to nagle – już jako osiemnastolatek – zacznie wykazywać troskę o innych.
Zalecenia nie zakazy
Krótki eksperyment. Proszę Cię – nie myśl teraz o kolorze niebieskim... Udało się? Oczywiście, że nie, nasze myśli natychmiast zaczynają krążyć wokół niebieskości. Taki jest wpływ zakazu – koncentruje uwagę dziecka na czynności, której należy unikać. Dlatego zastąp zakaz „nie siorb” – prośbą „pij po cichu”, „nie przerywaj” – „poczekaj, aż skończę mówić”, „nie kop nogi stołu” – „postaw nogi na ziemi” itp.
Znak na „poczekaj, aż skończę”
Dzieci często bez skrępowania wpadają w słowo rodzicom, niezależnie od sytuacji. Zamiast wprawiać je w zakłopotanie w obecności innych, ustal z dzieckiem znak, który da mu do zrozumienia, że prosisz o ciszę. Może być to przyłożenie palca do warg, wskazanie palcem itp. Jeżeli widzisz, że dziecko chce Ci przerwać, pokaż mu ustalony znak. Podobne sygnały możecie wymyślić np. na dobre maniery przy stole. Nie tylko pomaga to w nauce, lecz dzięki unikaniu zawstydzania dziecka publiczną krytyką uczysz je szacunku dla uczuć innych osób.
Zabawa w przyjęcie
Gdy spodziewacie się gości, kilka dni wcześniej urządźcie „przyjęcie próbne”. Niech dzieci powitają gości, pomogą im powiesić płaszcze, zaproszą do stołu, podadzą półmiski. Podpowiedzcie im tematy rozmów, zasady konwersacji. Gośćmi możecie być Wy lub misie.
Dziesięć przykazań nauki dobrych manier:
1) Bądź przykładem dobrych manier dla Twojego dziecka. Tylko wtedy nauka będzie skuteczna.
2) Ucz manier stopniowo, zgodnie z możliwościami rozwojowymi dziecka. Choć dwulatek nie zrozumie, dlaczego nie należy mlaskać, czterolatek już to pojmie.
3) Rozpocznij naukę od używania słów „proszę, dziękuję, przepraszam, czy mogę?” już od najwcześniejszych lat.
4) Proś dzieci, by do dorosłych zwracały się „Pan”, „Pani”, chyba że osoba zainteresowana zaproponuje coś innego.
5) Wyjaśniaj zasady etykiety. Naucz dziecko podawać rękę, okazywać szacunek starszym, unikać wpadania w słowo, patrzeć w oczy rozmówcy, zostawiać cudze rzeczy w spokoju, zachowywać się cicho w miejscach publicznych.
6) Zwróć uwagę na to, jakiego języka używasz w obecności dzieci, ponieważ one będą Cię naśladować.
7) Nie pozwól dziecku na niewłaściwe zachowanie, gdy inne dzieci (nawet kuzynostwo lub przyjaciele) zachowują się w ten sposób. Trzymaj się swoich zasad, niezależnie od tego, gdzie jesteś.
8) Rozmawiaj z dzieckiem na bieżąco, gdy tylko zauważysz niewłaściwe zachowanie. Zrób to dyskretnie, unikaj publicznego zawstydzania dziecka.
9) Jeżeli dziecko wpadło w histerię lub uległo innym silnym emocjom, porozmawiaj o problemie później, w spokoju.
10) Chwal dziecko za dobre zachowanie.