Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego to jedyna wspólnota w Poznaniu, która pełni jednocześnie dwie funkcje: terytorialną i personalną. Podlega bowiem nie tylko metropolicie poznańskiemu z tytułu bycia parafią cywilną, ale także Biskupowi Polowemu Wojska Polskiego z tytułu pełnienia roli kościoła garnizonowego.
Tę neogotycką świątynię, pierwotnie noszącą wezwanie św. Łukasza Ewangelisty, wzniesiono pod koniec XIX w. z inicjatywy jeżyckiej gminy ewangelicko-augsburskiej. Znajduje się w pobliżu rynku Jeżyckiego i wybudowanego również w tym czasie kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusa i św. Floriana. W niewielkiej odległości powstały więc dwa kościoły, które do dziś są piękną wizytówką Jeżyc i bez których trudno wyobrazić sobie tę dzielnicę.
W prezbiterium w ostro łukowej niszy znajdują się krucyfiks i rzeźba Matki Bożej
Kościół rektoralny
Od początku swojego istnienia parafia przy ul. Szamarzewskiego była związana z wojskiem. W latach 1905-1918 pełniła rolę Garnizonowego Kościoła Wojska Pruskiego Wyznania Ewangelicko-Augsburskiego. W okresie międzywojennym stała się „zwykłą” wspólnotą protestancką, którą tworzyli Polacy i Niemcy. W tym czasie Garnizonowy Kościół Wojska Polskiego mieścił się na Wzgórzu św. Wojciecha w kościele Karmelitów Bosych. Po II wojnie światowej zakonnicy odzyskali swoją własność, a kościołem garnizonowym została świątynia przy ul. Szamarzewskiego. Komuniści jednak ograniczyli do minimum działalność parafii wojskowych, dlatego duszpasterstwo wojskowe w okresie PRL-u praktycznie nie istniało. Do września 1982 r. był to kościół rektoralny: wówczas abp Jerzy Stroba utworzył tutaj parafię cywilną. Z kolei parafia wojskowa powstała już po zmianie ustroju w 1992 r. Od tamtej chwili kościół na Jeżycach spełnia dwie funkcje: cywilną – dla miejscowych mieszkańców i wojskową – dla żołnierzy, ich rodzin oraz pracowników armii.
Charakterystyczne dla świątyń protestanckich drewniane empory. Dzięki nim kościół jest bardziej pojemny
Nie tylko najstarsi
Jeżyce włączono do Poznania w 1900 r. Przełom XIX i XX w. był dla nich okresem intensywnej rozbudowy. Powstał wówczas nie tylko kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ale także liczne budynki mieszkalne, m.in. domy przy ulicach Szamarzewskiego, Sienkiewicza i Jackowskiego. To właśnie te ulice, a także odchodzące od nich pomniejsze uliczki, obejmuje swym zasięgiem parafia. Obecnie liczy ona ok. 7 tys. mieszkańców, choć jeszcze kilka lat temu było ich o 2 tys. więcej. Wielu ludzi wyprowadziło się stąd ze względu na rosnące w zawrotnym tempie czynsze. Dziś przeważają tu ludzie starsi, niezbyt zamożni, z których wielu żyje bardzo skromnie. Spada też liczba dzieci przystępujących do Pierwszej Komunii Świętej 10 lat temu było ich 120, teraz tylko 40. W parafii też więcej ludzi umiera, niż się rodzi.
Pomimo przewagi ludzi starszych zauważalna jest jednak aktywność młodzieży zrzeszającej się w zespole muzycznym „Instar Christi”. Przygotowuje on oprawę słowno-muzyczną, m.in. takich uroczystości, jak: Dzień Wszystkich Świętych, Święto Niepodległości, Triduum Paschalne. Zespół uświetnił swoją grą też pobyt maturzystów na Jasnej Górze, a także koncertował w poznańskiej katedrze i innych kościołach archidiecezji. Muzycy zbierają się zawsze na Mszy św. młodzieżowej, na której pojawiają się również studenci z pobliskiego akademika „Wawrzynek” poznańskiego Uniwersytetu Medycznego.
W parafii spotyka się też Zespół Misyjny im. ks. Czesława Białka. Zwykle w drugi czwartek miesiąca odprawiana jest tutaj Msza św. w intencji misji. Koncelebrują ją zaproszeni misjonarze, których Zespół wspiera w miarę swoich możliwości. Oprócz tego w parafii działa Apostolat Maryjny, organizujący pielgrzymki i Msze św. w intencji Jana Pawła II. Pozostałe wspólnoty to Żywy Różaniec, ministranci, lektorzy oraz Koło Przyjaciół Radia Maryja.
Popiersie patrona ulicy, przy której znajduje się kościół, ks. Augustyna Szamarzewskiego, bojownika o polskość ziemi wielkopolskiej w XIX w.
Parafia wojskowa
W 1991 r. został przywrócony w Polsce Ordynariat Polowy Wojska Polskiego. Na jego czele stanął Biskup Polowy Wojska Polskiego, któremu podlegają kapelani wojskowych parafii personalnych. Zgodnie z dokumentami Stolicy Apostolskiej i statutami Ordynariatu, parafię wojskową tworzą żołnierze zawodowi, pracownicy wojska z rodzinami, żołnierze służby zasadniczej na czas jej pełnienia, weterani i kombatanci. Poza tym poznańska parafia obejmuje Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych, II Brygadę Lotnictwa Taktycznego, bazę lotniczą, szpital wojskowy, dywizjony przeciwlotnicze stacjonujące w tutejszym garnizonie oraz wszelkie urzędy wojskowe, których w stolicy Wielkopolski nie brakuje. – We wszystkich tych miejscach sprawujemy normalną posługę duszpasterską, czyli odwiedzamy chorych, udzielamy chrztów, błogosławimy związkom małżeńskim, prowadzimy pogrzeby – mówi ks. prał. płk Józef Srogosz, który jest proboszczem parafii od 1996 r.
„Tak mi dopomóż Bóg”
Szczególną opieką parafia otacza żołnierzy służby zasadniczej. Każdy z nich, przychodząc do wojska, spotyka się nie tylko z psychologiem, lekarzem, dowódcą garnizonu, ale także z kapelanem, czyli proboszczem swojej parafii na okres służby. – Czy to w kazaniu, czy w trakcie indywidualnych rozmów staram się wyjaśnić żołnierzom, w miarę prostym językiem, nie tylko podstawowe prawdy wiary, ale również znaczenie takich pojęć jak ojczyzna, honor, hymn narodowy, sztandar. Cieszy mnie, że większość z nich kończy przysięgę słowami „Tak mi dopomóż Bóg” – dodaje ks. płk Srogosz.
Kapłan prowadzi również wykłady z „etyki normatywnej”. Dzięki temu ma możliwość spotkania się z żołnierzami wierzącymi, niewierzącymi oraz żołnierzami innych wyznań. Choć uczestnictwo w wykładach jest dobrowolne, to bierze w nich udział ogromna większość poborowych. Dla zainteresowanych prowadzony jest również kurs przedmałżeński.