Słowniczek pojęć etycznych: Sprawiedliwość rozdzielcza
ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz TCHR
Fot.
Podstawowym typem sprawiedliwości społecznej, jak to już było zaznaczone, jest sprawiedliwość współdzielcza, która domaga się od jednostki, by ta respektowała uprawnienia wspólnoty czy grupy. Jest to jeden kierunek realizacji sprawiedliwości w relacji jednostka wspólnota. Dopełnia go symetrycznie drugi kierunek uprawnień jednostek względem grupy, której są częścią....
Podstawowym typem sprawiedliwości społecznej, jak to już było zaznaczone, jest sprawiedliwość współdzielcza, która domaga się od jednostki, by ta respektowała uprawnienia wspólnoty czy grupy. Jest to jeden kierunek realizacji sprawiedliwości w relacji jednostka – wspólnota. Dopełnia go symetrycznie drugi kierunek – uprawnień jednostek względem grupy, której są częścią. Oznacza to pole sprawiedliwości rozdzielczej.
Jest ona wyrazem pewnej logiki i pragmatyki życia społecznego. Chcąc bowiem, aby ludzie coś wnosili do wspólnoty, muszą też coś od niej otrzymywać. Można zauważyć tu pewną prawidłowość, której wyrazem jest to, że ci, którzy mają większy wkład, zazwyczaj też więcej otrzymują od wspólnoty.
Zachwianie tych relacji powoduje, że można dostrzec na przykład nieuprawniony udział w dobrach i zbyt małe zasługi. To rzutuje bardzo konkretnie na rozkład społeczności. Z kolei słabość niektórych jednostek w relacjach społecznych niekiedy jest fałszywie niwelowana przez faworyzowanie niektórych osób (np. w formie protekcjonizmu, niesprawiedliwie nałożonych podatków czy też korupcji).
Zasadnicze elementy tej odmiany sprawiedliwości to: równomierność wkładu i udziału w dobrach i w obciążeniach; dbałość o słabsze osoby, które z różnych przyczyn nie mogą aktywnie przyczyniać się do dobra wspólnoty (istnieje zasada, która mówi, że: „sprawiedliwie jest pomóc maksymalnie temu, kto najmniej może”); problem kontroli dochodów przez państwo oraz związany z tym problem wielkości i kosztów aparatu urzędniczego; rozumne zarządzanie majątkiem własnym i wspólnym; sprawiedliwość karna – problem koniecznej kary za zło, ale dokonanej przez właściwe organy prawne.