Słowo Słowa

"Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga,
i Bogiem było Słowo (...)
Wszystko przez Nie się stało,
a bez Niego nic się nie stało, co się stało" (J 1,1-3)

Vaclav Havel, pisarz i polityk czeski, autor dramatów politycznych utrzymanych w poetyce absurdu oraz jednoaktówek poruszających problemy współczesności, napisał także antykody, czyli wiersze typograficzne. W utworach tych posługuje się słowem oraz pewną konstrukcją geometryczno-logiczną w kompozycji zapisanych słów. Chciałbym zaproponować krótką medytację w oparciu o jeden z nich, który zatytułowany jest "Słowa-Słowo". Zamieszczony obok wiersz nie jest jednakże wiernym cytatem. Dla potrzeb medytacji pozwoliłem sobie nadać mu większą symetryczność, przesuwając wyraz "słowo" w centrum wiersza. W zamyśleniu nad Słowem towarzyszyć nam będą także utwory z tomiku poetyckiego "Pieśń o moim Chrystusie" Romana Brandstaettera.

Na początku...

...tak rozpoczyna się nie tylko Ewangelia św. Jana, ale cała Święta Księga: "Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię" (Rdz 1, 1). A potem odkrywamy na kartach Biblii Boga Abrahama, Izaaka i Jakuba, zawsze wiernego i cierpliwie miłosiernego wobec słabości i niewierności człowieka. Boga, który przemawiał do swojego ludu przez proroków w przeciwieństwie do niemych bogów z gliny i kamienia. Jednak w pełni Bóg "wypowiedział się" w Słowie, które "było na początku u Boga" (J 1, 2). Dlatego umiłowany uczeń Chrystusa nawiązując do początku stworzenia, kieruje nasze myśli na ten tajemniczy początek, który wyraża wieczne, ponadczasowe istnienie Boga. Opowiada o Słowie zrodzonym odwiecznie jako Bóg z Boga i światłość ze światłości, zrodzonym z Ojca "przed wiecznymi czasami" i współistotnym Ojcu. W ten sposób wprowadzeni jesteśmy w samo serce Bożego życia, w doskonałą harmonię między Ojcem i Synem, z której wytryska miłość Ducha Świętego. A jednocześnie zbliżamy się do źródła istnienia świata, albowiem z tego Słowa wzięło początek wszelkie stworzenie.
Podobną intuicję odnośnie do słowa, które będąc u Boga poprzedza stworzenie, znaleźć możemy także w tradycji judaistycznej. W "Opowieściach Zoharu" czytamy: "kiedy [Bóg] stworzył człowieka, tak przemówił do świata: "Świecie, świecie! Ty i wszystkie twoje prawa wspieracie się i trzymacie razem tylko na Torze; dlatego właśnie stworzyłem w tobie człowieka, żeby zajmował się Torą"... każdy, kto zajmuje się Torą, podtrzymuje świat i ustanawia wszelką rzecz na właściwym miejscu". A zatem słowo, które ma postać Księgi (podobnie jak w tradycji islamu) jest pełne mocy - ma moc sprawczą, a istnienie Tory wyprzedza stworzenie i podtrzymuje istnienie świata.

W Betlejem...

..."na granicy czasu, którą określił Bóg dojrzewaniem owocu w niewieścim ciele... Maryja powiła Syna i położyła Go delikatnie na sianie jak kruche szkło" (R. Brandstaetter). Tak oto odwieczne "Słowo stało się ciałem" i zamieszkało między nami, "rozbiło namiot" wśród ludzi, jak mówi tekst grecki Ewangelii św. Jana (J 1,14). Niewidzialny Bóg stał się żywy i obecny w Jezusie, Synu Maryi - Boga-rodzicy. To Słowo, które było na początku u Boga, które było Bogiem, przez które Bóg chciał w pełni wyrazić samego siebie - stało się człowiekiem. W Jezusie narodzonym w Betlejem Bóg poślubił ludzką naturę i przekraczając wszelkie mury niedostępności i zakrycia, zawarł przymierze z człowiekiem. Dlatego zbliżając się do tajemnicy cichej i świętej Nocy, nie możemy tych narodzin oderwać od narodzin Słowa z Ojca "przed wiecznymi czasami", albowiem stracilibyśmy coś bardzo istotnego: zadziwiającą prawdę o odwadze Boga, który zajął ostatnie miejsce i stał się mały..., który stał się prawdziwie Emmanuelem, Bogiem-z-nami i tylko tak chce być naszym Bogiem.
To wydarzyło się w Beth-lehem - "w domu chleba"... i jest wydarzeniem dobrym jak chleb, który karmi i nasyca serca spragnione prawdy i miłości. Kto "zamieszkuje" w tym domu, jednoczy się z Jezusem, zna i widzi Boga, i spożywa chleb ufności i nadziei. W ten sposób dzieje się w życiu człowieka prawdziwie Dobra Nowina, albowiem kroczy ewangeliczną drogą i niebo, pod którym idzie, jest jak chleb; ziemia, pod jego stopami, jest jak chleb i dom, do którego zmierza, jest jak chleb... (por. R. Brandstaetter).

Dzisiaj ...

...kolejny raz święta Bożego Narodzenia, a może lepiej powiedzieć, święta narodzin Boga w nas. Czas dziękczynienia za Słowo i zasłuchania w Słowo, aby zrozumieć i przyjąć ten dar. W zgiełku i natłoku słów niepotrzebnych, złych i kłamliwych trzeba stanąć w pokorze modlących się Trzech Mędrców ze Wschodu i wyznać: "nasze słowa są niegodne swojego miana. One nie były na początku ani nie będą na końcu, ani nie były u Ciebie, ani nie są Tobą. Przez nie nic się nie dzieje (...). Nasze słowa nigdy nie staną się ciałami. I nigdy nie zamieszkają między ludźmi. One są bezdomnym złudzeniem " (R. Brandstaetter). Taka jest prawda o naszych słowach i dlatego tak bardzo trzeba napełnić się Słowem, które ma moc i nie tylko oznacza, ale sprawia to, co znaczy. I nawet wichry i burze są Mu posłuszne i uległe są Mu wszelkie moce piekła. A kiedy Słowo zostanie ufnie i pokornie przyjęte, prawdziwie staje się czynem w naszym życiu, czynem zwycięstwa nad słabością grzechu i przypowieścią o życiu nowym...
Ojciec Wilfrid Stinissen mówi, że "naszym powołaniem jest być słowem w Słowie, maleńkim słowem w wielkim Słowie". Chodzi o to, aby nasze życie stało się świadectwem przynależności do Słowa i słowem wyrażającym Boga, aby nasze słowa były "na obraz i podobieństwo" Słowa. Czyż to nie jest niezwykłe zaproszenie do uczestnictwa w dziele kreacji, skoro mamy mieć udział w Słowie, przez które wszystko się stało?

Dzisiaj w Betlejem "Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas (...) wszystkim tym, którzy je przyjęli dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi" (J 1,14.12).