Planując wolny wieczór, często wielu z nas decyduje się na wyjście do kina. Ta jedna z najbardziej popularnych rozrywek współczesnego człowieka jest jednocześnie często krytykowana.
Nie tylko sens
Nie brakuje bowiem opinii, kierowanych zwłaszcza pod adresem twórców amerykańskich filmów, że współczesne kino w gruncie rzeczy nic nowego nie wnosi, że poza zapierającymi dech w piersiach efektami specjalnymi nie skłania do głębszej refleksji. Próżno też szukać ambitnych produkcji w kompleksach kinowych dominujących w każdym większym mieście, które mogą pochwalić się szerokim wachlarzem usług począwszy od restauracji, księgarni, a skończywszy na placach zabaw dla najmłodszych. One też wypierają cieszące się dużą popularnością kameralne kina, o czym świadczy m.in. pomysł wyburzenia kultowego kina Polonia w Sopocie. Myli się jednak ten, który sądzi, iż kino to nic więcej jak tylko masowa rozrywka. Dowodem na to jest najnowszy projekt Filmoteka Szkolna, zainaugurowany 16 stycznia, którego autorami są: Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Polski Instytut Sztuki Filmowej oraz Polskie Wydawnictwo Audiowizualne.
Krewny literatury
Dotychczas film w szkole przywodził na myśl jedynie, niestety, popularne adaptacje filmowe. O ile przecież prościej jest obejrzeć ekranizację, niż zmierzyć się z trudną lekturą. Nie brakuje też nauczycieli, którzy sami proponują taką formę omawiania tekstu. Co zaskakujące, współcześni metodycy sami zachęcają do sięgania po ten, jak sami twierdzą, najważniejszy kontekst polonistyczny. Trzeba jednak wyraźnie podkreślić, iż nie ma on zastąpić w żadnym wypadku samego utworu. Jak twierdzi prof. Seweryna Wysłouch, film nie ma być „zamiast” dzieła, ale „obok” niego, gdyż jest niejako „młodszym bratem literatury”, „odrębną sztuką”, dzięki której uczeń może zdobywać umiejętność posługiwania się „odmiennością języków obu tych sztuk”. Ciekawą propozycją zatem wydają się być wyszczególnione przez badaczkę tzw. konteksty bliższe i dalsze, umożliwiające poszerzenie kontekstów interpretacyjnych. Środowisko metodyczne zauważa również jeszcze inne, nierzadko pomijane źródło: filmy krótkometrażowe, dokumentalne, wywiady czy felietony filmowe, które mogą np. być doskonałym wprowadzeniem czy podsumowaniem cyklu lekcji o twórczości wybranego poety. Istotne jest więc, by wykorzystywany w ten sposób w edukacji film uczył odbiorcę „czytania” tekstów różnego typu, pokazując jednocześnie jedność sztuk.
Narzędzie edukacyjne
Nie ulega wątpliwości, że współczesna szkoła musi wciąż na nowo niejako aktualizować swoją ofertę, dlatego też Filmoteka Szkolna ma być kolejnym narzędziem edukacyjnym, ma urozmaicać i uzupełniać ofertę szkoły. W dobie kultury audiowizualnej niezaprzeczalnie stanowi jedno z podstawowych źródeł wiedzy o otaczającym nas świecie. Dlatego też podstawowym celem tego projektu jest przygotowywanie uczniów do krytycznego kontaktu ze światem filmu. O tym, jak ważna jest obecność w szkole wychowania filmowego świadczy wyodrębnienie w podstawie programowej, obowiązującej od września 2009 roku, edukacji filmowej. Niełatwym zadaniem wybrania filmów wchodzących w skład projektu zajął się zespół wybitnych specjalistów z zakresu zarówno filmoznawstwa, kulturoznawstwa, jak i pedagogiki i psychologii. Pakiety 26 płyt DVD skierowanych do uczniów szkół gimnazjalnych i liceów zawierają niemalże 50 filmów dokumentalnych, fabularnych oraz animowanych, podzielonych na lekcje tematyczne; wśród nich znajdują się takie filmy jak „Rejs” Marka Piwowskiego, „Dług” Krzysztofa Krauzego czy „Popiół i diament” Andrzeja Wajdy. Co istotne, nie są to ekranizacje lektur, ale obrazy odwołujące się do konkretnych problemów, tj. siła symbolu, rozdroża historii, metafory prawdy. Każdy zestaw opatrzony jest adekwatnym wprowadzeniem do tematu, zawiera również krótkie filmy z nim związane, zrealizowane przez studentów Szkoły Filmowej w Łodzi. Zostały dobrane w taki sposób, by mogły być wykorzystane przez nauczycieli różnych przedmiotów: historii, wiedzy o społeczeństwie czy wiedzy o sztuce. Dodatkowo, jako uzupełnienie projektu, strona internetowa www.filmotekaszkolna.pl oferuje także recenzje krytyków, wywiady z reżyserami, materiały dodatkowe dla nauczycieli oraz forum dyskusyjne.
Więcej niż Bond
Jedną z najważniejszych zalet Filmoteki Szkolnej jest fakt, że proponuje ona młodym odbiorcom pewien wybrany zestaw dzieł polskiej kinematografii. Możemy więc mieć nadzieję, że projekt ten przyczyni się do zwiększenia wiedzy o polskim kinie, gdyż jej obecny stan daje wiele do życzenia. Z przykrością bowiem trzeba stwierdzić, że niewielu z nas oglądało i zna kultowe polskie produkcje. Choć z jednej strony nie brakuje organizowanych w Polsce festiwali filmowych, to trudno znaleźć w repertuarze kinowym wyróżnione na nich filmy. Z pewnością wynika to z faktu, że oprócz realizowanych z ogromnym rozmachem produkcji kilku wybitnych reżyserów starszego pokolenia, pozostałe, autorstwa młodych artystów, nie cieszą się dużą popularnością, a przecież mówią coś o nas samych. Są zazwyczaj prezentowane przez krótki czas i w małych kinach, podczas gdy kolejna odsłona przygód Bonda bije rekordy popularności. Warto jednak, od czasu do czasu, przełamać schemat i wybrać się na polską produkcję, by potem móc powiedzieć: było warto.