Pierwsze w Polsce święcenia diakonów stałych wywołały wiele pytań i dyskusji. Czy diakon jest jeszcze osobą świecką, czy już duchowną, a może jest już księdzem? Jeśli tak, to dlaczego ma żonę i dzieci? Niektórzy dopatrują się w powołaniu tej funkcji uchylenia przez Kościół furtki do zniesienia celibatu, co oczywiście jest absolutną nieprawdą.
Powrót do korzeni Instytucja diakonatu nie jest niczym nowym w historii Kościoła, bowiem jej korzenie sięgają czasów Starego Testamentu. W Nowym Testamencie pisze o nich św. Paweł w Liście do Filipian oraz do Tymoteusza. Znamy także imiona pierwszych diakonów powołanych przez apostołów: Szczepana, Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja. Od Soboru Nicejskiego I diakonów stopniowo podporządkowywano kapłanom, którzy też zaczęli przejmować ich funkcje. Z tego powodu diakonat zaczął systematycznie zanikać. O przywrócenie tego urzędu nieskutecznie starał się Sobór Trydencki, a uczynił to dopiero Sobór Watykański II. Realizacji decyzji soborowych podjął się papież Paweł VI, który przez dokument „Sacrum diaconatus ordinem”, wydany w 1967 roku, ustalił ogólne normy dla przywróconego w Kościele urzędu diakonatu stałego. Rok później w konstytucji apostolskiej „Pontificalis romani recognito” ten sam papież usankcjonował nowy obrzęd udzielania święceń episkopatu, prezbiteratu, a także diakonatu. Następnie w liście apostolskim „Ad pascendum” z 1972 r. zawarł warunki dopuszczenia i wyświęcenia kandydatów na diakonów. Pozostałe regulacje prawne dotyczące urzędu diakonatu stałego zawierają również ogłoszony przez Ojca Świętego Jana Pawła II w g ją g y 1983 r. Kodeks prawa kanoniczne go, Katechizm Kościoła Katolickiego z 1992 r., jak również dokumenty wydane w 1998 r. przez Kongregację ds. Duchowieństwa i Wychowania Katolickiego. W Polsce decyzje w tej sprawie zostały podjęte wiele lat później, podczas posiedzenia Konferencji Episkopatu w czerwcu 2001 roku. Jednak dopiero trzy lata później Kongregacja Wychowania Katolickiego zatwierdziła dokument o formacji, względem wyróżniają się Niemcy, Włochy oraz Francja.
Dla posługi Diakonem stałym może zostać tylko ten mężczyzna, który rozpozna w sobie dar powołania do służby w Kościele i posiada głęboką dojrzałość duchową. Powinien być także głęboko religijny oraz zaangażowany w prace charytatywne. Oczywiste jest również to, że musi być zdrowy pod względem fizycznym i psychicznym. Bardzo istotna jest również łatwość nawiązywania kontaktów międzyludzkich. Według Kodeksu prawa kanonicznego, mężczyzna nieżonaty może przystąpić do święceń diakonatu po ukończeniu 25. roku życia, natomiast kandydat związany sakramentem małżeństwa musi mieć ukończone 35 lat, co najmniej pięcioletni staż małżeński oraz posiadać pisemną zgodę żony. Prawo kanoniczne nie wyznacza górnej granicy wieku święceń. Zazwyczaj konferencje biskupie ustalają ten wiek na 50 lat dla mężczyzny, który całkowicie poświęca się posłudze diakonackiej oraz 55 lat dla tego, który oprócz diakonatu pracuje zawodowo. Urząd diakona stałego ma wspomagać kapłanów oraz służyć całej wspólnocie Kościoła. Diakon stały jest wyświęcany przez biskupa i tak jak w przypadku diakonów przygotowujących się do święceń prezbiteratu odbywa się to przez modlitwę oraz nałożenie rąk na głowę kandydata. Przez sakrament święceń diakon stały przestaje być osobą świecką i zostaje włączony do grona osób duchownych. Każdy kandydat powinien wyróżniać się nieskażoną wiarą, posiadać wymaganą wiedzę teologiczną, cieszyć się dobrą opinią, zachowywać nienaganne obyczaje, mieć wypróbowane cnoty oraz inne zalety fizyczne i psychiczne potrzebne do sprawowania funkcji diakona. Nie ma natomiast żadnych ograniczeń dotyczących pochodzenia czy wykonywanej przez nich pracy zawodowej, oczywiście o ile jest właściwa dla wykonywanego urzędu. Ważne jednak jest to, aby praca zawodowa nie kolidowała z obowiązkami diakona. Kawalerowie będący diakonami są zobowiązani do pozostania w celibacie, natomiast pozostali diakoni, wyświęceni jako żonaci, a także wdowcy, nie mogą zawrzeć powtórnego związku małżeńskiego. W przypadku mężczyzn żonatych bardzo baczną uwagę zwraca się na umiejętność prowadzenia przez nich własnej rodziny. Ponadto diakon wraz z żoną powinien być żywym przykładem wierności i nierozerwalności małżeństwa. Związek małżeński diakona ma być świadectwem harmonijnego łączenia obowiązków rodzinnych oraz pracy z posługą w Kościele. Niewątpliwie jest to ogromne wyzwanie zarówno dla diakonów, jak i ich żon, a w szczególności, w dzisiejszych realiach, dla dzieci. Tym bardziej że wskazane jest, aby zarówno kandydaci na diakonów, jak i diakoni wraz z rodzinami byli zaangażowani w różne formy duszpasterstwa, szczególnie te, które skierowane są na formację małżeństw i rodzin.
Cztery wymiary formacji Formacja diakonów stałych trwa przynajmniej trzy lata i obejmuje wymiar: ludzki, duchowy, intelektualny oraz duszpasterski. Celem tej pierwszej jest kształtowanie dojrzałej osobowości diakona. Uwagę kieruje się wówczas na nabywanie oraz rozwijanie takich cech, jak: życie w prawdzie, prawość, rzetelność, szacunek dla każdego człowieka, poczucie sprawiedliwości, wierności