OŁTARZ (łac. altar) – miejsce składania ofiar znane we wszystkich religiach. Pierwotnie był to kamień, później stół. Pierwsze ołtarze chrześcijańskie miały postać stołu (w nawiązaniu do opisu Ostatniej Wieczerzy: Łk 22, 14; Mt 26, 20; J 13, 12 ) lub sarkofagu z prochami męczennika (w czasie prześladowań Msze Święte celebrowano w katakumbach – podziemnych cmentarzach). Od IV w. zaczęto obudowywać ołtarze rozmaitymi elementami dekoracyjnymi. W okresie romańskim budowano ołtarz główny w prezbiterium oraz ołtarze boczne w nawach bocznych i kaplicach. W XI w. ołtarze są dalej rozbudowywane, zdobione płaskorzeźbami, rzeźbami, obrazami. Pojawia się nastawa ołtarzowa, dziś często mylona z ołtarzem (tzw. stół ołtarzowy). W okresie gotyku pojawiają się ołtarze szafkowe (z figurami świętych) o różnych formach np. tryptyku (ołtarz trzyczęściowy). W okresie renesansu występują ołtarze baldachimowe albo z nastawą ołtarzową rozbudowaną do kompozycji rzeźbiarskiej wokół obrazu lub rzeźby umieszczonej pośrodku. Ten typ ołtarza, podlegając zmianom stylistycznym, przetrwał do czasu zmian wprowadzonych przez Sobór Watykański II. Przed soborem kapłan stał tyłem do ludzi, mając przed sobą stół ołtarzowy i nastawę ołtarza. Po soborze przywrócono ołtarz w formie prostego stołu i przesunięto go bliżej wiernych. W niektórych wspólnotach podczas Eucharystii ołtarz znajduje się pośrodku zgromadzenia liturgicznego.