MONSTRANCJA (łac. monstrare – pokazywać) ozdobne naczynie liturgiczne do wystawiania Najświętszego Sakramentu podczas nabożeństw, adoracji, błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem oraz w czasie procesji eucharystycznych. Wiara w rzeczywistą obecność Jezusa Chrystusa w konsekrowanej Hostii rozbudzała pragnienie adoracyjnego wpatrywania się w nią. W czasie każdej Mszy Świętej kapłan ukazuje Ciało Chrystusa właśnie dlatego, by umożliwić wiernym krótką adorację. W II połowie XIII wieku ustanowiono święto Bożego Ciała, co wiązało się z wystawianiem Najświętszego Sakramentu. Początkowo posługiwano się w tym celu przezroczystymi puszkami, ale wkrótce zastąpiono je monstrancją. Pojawia się ona szczególnie w XVI wieku i ukazuje Hostię w złotej tarczy, jakby promieniującego słońca. Innym typem monstrancji jest kształt przypominający strzelistą, gotycką świątynię.
W historii Kościoła kielich, patena i monstrancja cieszyły się takim szacunkiem, że świecki mógł ich dotknąć tylko przez specjalnie przygotowany welon. Dziś, dla podkreślenia wielkości chrztu i praw, które z niego wynikają, osoba świecka może bez przeszkód przenosić naczynia święte, co nie zmienia faktu, że otaczamy je szczególnym szacunkiem.