Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Gołanieckiej, w Regionalnej Izbie Tradycji, a później w kościele parafialnym w Smogulcu, wygłoszono niedawno prelekcję poświęconą osobie Jana Mikołaja Smoguleckego (1610-1656). Bohater wykładu był cenionym misjonarzem, podróżnikiem i astronomem.
Zmarły przed 35 laty duchowny wywodził się z rodu Smoguleckich związanych ze Smogulcem, w dekanacie kcyńskim. Jego dziad, Mikołaj Zebrzydowski, był inicjatorem powstania obecnej Kalwarii Zebrzydowskiej.
Starosta, poseł…
Jan Mikołaj Smogulecki w młodości studiował filozofię i prawo na wszechnicach we Fryburgu, Padwie, Rzymie. Podczas nauk ujawniły się jego zdolności do przedmiotów ścisłych. Z tamtych lat pochodzi jego dysputa o plamach na Słońcu, z szacunkiem przyjęta m.in. przez Heweliusza i Jana Keplera. Po ukończeniu studiów Jan wrócił do kraju, gdzie zajął się sprawami publicznymi. Był starostą nakielskim oraz posłem na sejm elekcyjny. W 1636 roku zrezygnował z kariery publicznej i wstąpił do zakonu jezuitów.
Podróżnik Dobrej Nowiny
Nowicjat odbył w Krakowie, a studia teologiczne kontynuował w Rzymie, gdzie został wyświęcony na kapłana. Po ukończeniu studiów władze zakonne skierowały go do pracy misyjnej na Dalekim Wschodzie. W 1646 r. drogą morską z Portugalii udał się do Indii. Był prawdopodobnie pierwszym Polakiem, który zawitał na Jawę. Stamtąd dotarł do Chin, gdzie początkowo zdobywał wiedzę o miejscowych zwyczajach i uczył się języka chińskiego. Przyjął też chińskie nazwisko Mu Ni Ko. Pracował m.in. w Nankinie oraz w prowincji Fu-kien, w Mandżurii, a także na wyspie Hainan.
Nie zaniedbując pracy wśród prostego ludu, nawiązał kontakty z warstwą wykształconych, imponując im wiedzą z matematyki i astronomii. Katechizował i wykładał te przedmioty. Jeden z jego uczniów wydał dwa dziełka astronomiczne, w których po raz pierwszy w Chinach zastosowano rachunek logarytmiczny. Smogulecki wraz z innym misjonarzem polskim, Michałem Boymem, przyczynił się do wprowadzenia systemu kopernikańskiego w Chinach. Jego dokonaniami interesował się cesarz chiński Szi-Tsu. Podczas swych licznych podróży zatrzymał się w Tszang-King fou. Tutaj też ciężko zachorował. Mu Ni Ko – Jan Mikołaj Smogulecki zmarł 17 września 1656 r.
Ma swoje miejsce w historii
Wspomina się go jako człowieka oddanego misji, pokornego, mającego wielkie nabożeństwo do Matki Bożej. Jan trzykrotnie odrzucił możliwość świeckiej kariery, podjął życie zakonnika i pracę misyjną. W działalności kapłańskiej był gorącym zwolennikiem pozyskiwania Chińczyków dla wiary katolickiej drogą zaszczepiania chrześcijaństwa na gruncie miejscowych pojęć i obyczajów oraz stosowania języka chińskiego w liturgii. Do historii przeszedł nie tylko jako misjonarz, ale i uczony.
Adam Kusz