Klasyczne poglądy na temat prawa naturalnego

W starożytnej Grecji stosunkowo wcześnie zaczęto odróżniać to, co jest "z natury" od tego, co jest "z mocy prawa". Pojęcie "natury" pozostawało przy tym bardzo niejasne; odpowiadało mniej więcej znaczeniowo wyrazom takim, jak: "samo przez się", "oczywiście", "naturalnie".
Jednym z pierwszych myślicieli greckich, który zajmował się prawem naturalnym, był Heraklit z Efezu (576-480 p.n.e). Wyróżnił on w człowieku "prawo wewnętrzne" i odniósł je do stosunków międzyludzkich. Jego zdaniem porządek społeczny zależał od zgodności "natury" z zasadą (normą). Ład organizujący społeczność był wyrazem powszechnego prawa, czyli boskiego logosu. Świadomość pozwalała człowiekowi rozpoznawać i uznawać "wspólne wszystkim prawo", kierować się nim i tworzyć prawa zapewniające porządek społeczny.
W "Antygonie" Sofoklesa (495-406) tytułowa bohaterka, broniąc się przed tyrańskimi zarządzeniami Kreona, powołuje się na niepisane prawo, które ma dla niej charakter ostatniego i ostatecznego argumentu:
"(...) A nie mniemałam, by ukaz twój ostry / tyle miał wagi i siły w człowieku, / Aby mógł łamać święte prawa boże, / które są wieczne i trwają od wieku: / Że ich początku nikt zbadać nie może (...)".
Wielką zasługą Sokratesa w dziedzinie teorii prawa naturalnego było określenie go jako "prawa świadomości". Traktował je jako potencjalną siłę człowieka, możliwość własnego rozwoju w kontakcie z innymi. W ten sposób zauważył, że prawo naturalne domaga się podwójnej wierności - wobec siebie i wobec innych.