Kenia miała opinię kraju, gdzie szanowane są podstawowe zasady wolności religijnej, mimo różnorodności i wielości wyznań. Wolność religijna jest zapisana w kenijskiej konstytucji wraz z zasadą separacji państwa i religii. Niestety konflikt w sąsiednich krajach (Południowy Sudan i Somalia) oraz intensyfikacja działalności międzynarodowych organizacji terrorystycznych wzmagają nienawiść wśród przedstawicieli różnych religii. Radykalne organizacje muzułmańskie wraz z terrorystami Al-Shabaab i Al-Kaidą starają się zogniskować i spolaryzować muzułmańskich Kenijczyków przeciwko „chrześcijańskiemu rządowi w Nairobi”. W ostatnich latach nasiliły się ataki na miejsca kultu (kościoły chrześcijańskie) oraz odwetowe akcje sił policyjnych na meczety, wokół których skupiają się radykalne odłamy islamu. Według raportu rządu USA w 2012 r. policja aresztowała 160 osób w jednej z somalijskich dzielnic Nairobi w konsekwencji ataku na meczet muzułmański. W ataku terrorystycznym na centrum handlowe Westgate w 2013 r. zginęło 67 osób, a terroryści atakowali wszystkich, z wyjątkiem muzułmanów. Niestety duże grupy młodzieży pochodzącej z warstw najuboższych, pozbawione szans na godną pracę, są podatne na radykalną indoktrynację. Ataki na miejsca kultu, podkładanie bomb podczas nabożeństw oraz egzekucje na wybranych przywódcach islamskich stanowią groźny precedens, który ma duży wpływ na opinię publiczną i jej podejście do koncepcji wolności religijnej i tolerancji. Według Agencji Rządu USA sytuacja jest na tyle poważna, że dalsza radykalizacja może zagrozić stabilności politycznej w tym kluczowym dla całego regionu kraju.
Wolność w praktyce
Wolność religijna jest zapisana w konstytucji i innych dokumentach prawnych, ale by była wcielona w życie, musi być zaakceptowana przez ogół społeczeństwa jako wartość społeczna. Warto pamiętać, że wolność religijna jest jednym z podstawowych praw człowieka zagwarantowanym przez Uniwersalną Deklarację Praw Człowieka z 1945 r. Gwarantuje nie tylko pokojową egzystencję i poszanowanie osób o odmiennych poglądach religijnych, ale jest niezbędnym warunkiem dla wzrostu społeczno-ekonomicznego. Wyniki badań przeprowadzonych przez Centrum Berkeley przy Uniwersytecie Georgetown w USA potwierdzają, że wolność religijna pozytywnie wpływa na wzrost dobrobytu i spadek konfliktów społecznych. Populacja Kenii jest multireligijna, a chrześcijanie, muzułmanie oraz przedstawiciele innych religii w zasadzie współżyją ze sobą pokojowo. Niestety destabilizacja regionu Afryki Wschodniej, zwłaszcza aktywizacja organizacji terrorystycznej Al-Shabaab, ma negatywny wpływ na tradycyjnie tolerancyjne podejście do przedstawicieli innych wyznań.
Współpraca polsko-kenijska
Co dla promowania wolności religijnej w Kenii robią Polacy? W 2014 r. została nawiązana formalna współpraca pomiędzy Katolickim Uniwersytetem Lubelskim a Tangaza University College (TUC), Catholic University of Eastern Africa, Nairobi Kenya. Wschodnioafrykański uniwersytet istnieje od 1986 r. Ma doskonałą lokalizację w zagłębiu akademickim Kenii-Nairobi. W promieniu kilku kilometrów odnajdujemy wiele innych ważnych instytucji naukowych. W skład Tangazy wchodzą m.in. Wydział Teologiczny (w tym Departament Studiów nad Islamem), Instytut Duchowości i Formacji Religijnej. Kadra profesorska pochodzi z wielu krajów, ze wszystkich kontynentów, niosąc doświadczenie różnych ośrodków akademickich. Studenci to elita przyszłych liderów przemian w krajach Afryki, zwłaszcza Środkowo-Wschodniej, chociaż wielu z nich pochodzi także z krajów francuskojęzycznej Afryki Zachodniej. Są chłonni wiedzy, podatni na nowoczesne trendy edukacyjne, pragną przemian w świecie. Toczy się „walka” o ich umysły, nastawienie, formację, otwarcie i szacunek wobec innych narodów, wyznań, poglądów.
Polacy i Kenijczycy wypracowali formułę współpracy nazwanej Human Dignity Project (HDP). O wyborze partnerskiej uczelni w Afryce zdecydował charakter i jego cele. TUC prowadzi i organizuje szereg inicjatyw, które mają na celu wsparcie pozytywnych przemian społecznych w Kenii. Właśnie postępująca radykalizacja postaw religijnych i ekstremizm religijny skłoniły TUC do podjęcia bardziej zdecydowanych kroków na rzecz wolności religijnej. Wraz z Uniwersytetem Lubelskim zamierza dokonać analizy stanu wolności religijnej, jak i tych wydarzeń, które mają pozytywny albo negatywny wpływ na jego jakość w Afryce Wschodniej. W chwili obecnej nie ma w Kenii takiego kompleksowego ośrodka, który by temu służył. O ile rząd kenijski stara się przestrzegać zasady separacji religii od państwa oraz zachować parytet w instytucjach rządowych, o tyle nie ma wpływu na postępującą radykalizację młodego pokolenia. Różne organizacje wyznaniowe koncentrują się na dialogu międzyreligijnym i promocji takich wartości jak pokój i sprawiedliwość społeczna. Brakuje natomiast działań ukierunkowanych na badania naukowe w tym obszarze. Wierzę, że polsko-afrykańska współpraca naukowa zainicjuje powstanie sieci podmiotów społeczno-naukowych, prowadzących do przemiany myślenia w kierunku mentalności bardziej otwartej na dialog i tolerancję. Mamy nadzieję, że nasze działania pozwolą promować wolność religijną jako jedno z podstawowych praw człowieka.