My, chrześcijanie, dzielimy się naszą wiarą, że człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boże, dlatego sam Bóg jest ostatecznym gwarantem wielkości i godności człowieka. Wierzymy, że pełnia człowieczeństwa została ukazana w Jezusie Chrystusie i dlatego „człowiek sam siebie nie może zrozumieć bez Chrystusa” (JPII), bez Niego nie może pojąć wartości własnego istnienia – napisali w ekumenicznym przesłaniu do Europejczyków uczestnicy VII Zjazdu Gnieźnieńskiego.
Trzydniowy kongres (15-17 czerwca) zgromadził blisko 600 uczestników z całej Europy – duchownych różnych Kościołów chrześcijańskich, przedstawicieli judaizmu i islamu, liderów stowarzyszeń i wspólnot religijnych oraz ludzi kultury, nauki i polityki. Podczas licznych debat, paneli dyskusyjnych i warsztatów próbowali odpowiedzieć na pytanie: kim jest człowiek i na ile stanowi on fundament cywilizacji?
Spór o człowieka
Tematowi temu poświęcony był pierwszy dzień zjazdowych obrad. Uczestnicy debat zastanawiali się, czy spór między humanizmem laickim i chrześcijańskim da się zażegnać, a jeśli tak, to na jakich polach te dwa nurty mogłyby ze sobą współpracować. Jak tłumaczył prezes Akademii Chrześcijańskiej w Pradze, ks. prof. Tomáš Halik, wielkim testem dla współczesnych i przyszłych pokoleń chrześcijan będzie traktowanie humanistów świeckich nie jak odwiecznego wroga, ale jako kogoś w rodzaju sprzymierzeńca.
Pierwszego dnia obrad poruszono także temat dialogu między islamem i chrześcijaństwem oraz wpływu, jaki może on mieć na przyszły kształt Europy. Jak stwierdzili prelegenci, wyznawcy obu religii mogą wspólnie pracować dla dobra Europy, niezbędny jest jednak do tego wzajemny szacunek i wyrozumiałość. – Wyznawcy islamu muszą wiedzieć, co oznacza bycie muzułmaninem w Europie, Europejczycy natomiast muszą zdać sobie sprawę z tego, jak ważna jest dla nas nauka Proroka – tłumaczył dr Ataullah Siddiqi, muzułmanin brytyjski, kierownik Markfields Institute of Higher Education.
Radość i ból kochania
Drugi dzień zjazdu zdominowały debaty o miłości, małżeństwie i rodzinie. Pytano m.in. o kryzys rodziny, z którym jakoby boryka się Europa. Jakoby, bo zdania na ten temat są podzielone. Joaquin Navarro-Valls – były dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej – uważa, że o żadnym kryzysie nie ma mowy. Są trudności, ale nie można nazywać ich kryzysem. Jest natomiast spory problem z polityką prorodzinną, zwłaszcza w Polsce, gdzie sytuacja w tej sferze jest rzeczywiście kryzysowa.
Wiele emocji i zainteresowania wzbudziła także debata nt. seksu. Czy może on być święty, a jeśli tak, to czy święty seks jest szczęśliwy? Pojawił się także temat cierpienia i słabości. Słuchacze i prelegenci uczestniczyli ponadto w warsztatach poświęconych różnym formom realizacji człowieczeństwa, a wieczorem spotkali się na „Misterium Miłości”, gdzie można było odpocząć od poważnych tematów.
Trochę polityki
Na VII Zjeździe Gnieźnieńskim nie zabrakło także polityki. O tym, jak budować Europę człowieka i jaką rolę mają tu do spełnienia politycy, mówili m.in. prof. Hans-Gert Poettering – przewodniczący Parlamentu Europejskiego oraz prof. Władysław Bartoszewski – były minister spraw zagranicznych RP, który stwierdził, że chrześcijańscy politycy powinni przestrzegać Dziesięciorga Przykazań i znać na pamięć Osiem Błogosławieństw, wtedy będą wiarygodni dla wyborców. Oświadczył również, że w swoich działaniach nie powinni kierować się zasadą: postąpiłem dobrze, bo to się opłaciło.
Abp Henryk Muszyński – metropolita gnieźnieński
– Człowiek poprzez udział w zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa jest żywą ikoną Boga i pozostaje w ścisłej relacji do swojego Stwórcy. Jest to najpełniejsza gwarancja godności człowieka.
Tarcisio Bertone – sekretarz Stanu Stolicy Apostolskiej
– Obecnie w Europie, podobnie jak na całym świecie, człowiek jest podstępnie zagrożony w swej moralności, gdyż poddany zostaje hedonistycznym prądom, które rozbudzają jego instynkty i czarują go iluzją konsumpcji bez jakiejkolwiek dyskryminacji.
Prof. Hans-Gert Poettering – przewodniczący Parlamentu Europejskiego
– Brak odniesienia do Boga w preambule do konstytucji europejskiej nie zwalnia chrześcijan z obowiązku propagowania wartości leżących u podstaw europejskiej historii i kultury.
Lech Kaczyński – prezydent RP
– Człowiek jest istotą teocentryczną, która potrzebuje Boga i głębokiej wiary w rzeczywistość inną niż ta, którą widzimy na co dzień (...). Dopóki wiara w to w większości z nas nie zniknie, dopóty będziemy przekonani, że nasze czyny tu, na tej ziemi, będą przedmiotem jakiejś oceny. Jestem przekonany, że będziemy wtedy mogli stworzyć świat rzeczywiście ludzki.
Marie-Hélène Mathieu – założycielka wspólnoty „Wiara i Światło”
– Większość krajów europejskich deklaruje gotowość zrobienia wszystkiego dla pełnej integracji społecznej osób z upośledzeniem umysłowym i jednocześnie, w wielu tych krajach, zezwala się na aborcję, jeśli u płodu wykryta zostanie jakakolwiek wada. To wielki, tragiczny paradoks naszych czasów.
Jednym z najbardziej wyrazistych rysów VII Zjazdu Gnieźnieńskiego był jego ekumeniczny charakter. Do Gniezna przyjechali zwierzchnicy i przedstawiciele Kościołów chrześcijańskich zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, a także – po raz pierwszy – nienależący do tejże Rady. W piątkowy wieczór (15 czerwca) wszyscy uczestniczyli w nabożeństwie nazywanym przez organizatorów „Drogą Światła ze Zmartwychwstałym”. Wspólna modlitwa na ulicach miasta św. Wojciecha miała zaświadczyć, iż mimo trwających wciąż podziałów Zmartwychwstały Chrystus jest dla chrześcijan różnych wyznań Drogą, Prawdą i Życiem. Piątkowe nabożeństwo nie było jedynym ekumenicznym spotkaniem modlitewnym podczas VII Zjazdu Gnieźnieńskiego. Członkowie siostrzanych Kościołów chrześcijańskich modlili się wspólnie także w niedzielę (17 czerwca) podczas nabożeństwa „Veni Creator”, które oficjalnie zakończyło trzydniowy kongres.