W niedzielę 3 czerwca Ojciec Święty Benedykt XVI kanonizuje w Rzymie nowych świętych, wśród nich pierwszego Polaka w okresie swojego pontyfikatu – Szymona z Lipnicy.
W gronie nowych świętych znajdą się również: bł. Maria Eugenia od Jezusa – założycielka Instytutu Sióstr Wniebowzięcia Błogosławionej Dziewicy Maryi z Francji, bł. Karol od św. Andrzeja – założyciel Zgromadzenia Męczeństwa Naszego Pana Jezusa Chrystusa z Holandii i bł. Giorgio Preca – założyciel Societas Doctrinae Christianae z Malty.
Rodzinne strony
Najstarsze źródła drukowane o Szymonie z Lipnicy to żywoty spisane przez jego konfratrów, bernardynów o. Adama Miecznikowskiego „Żywot błogosławionego Oyca Symona z Lipnice” z 1611 r. oraz o. Ludwika Skrobkowica „Vita gloriosi Servi Dei B. Simonis de Lipnica...” z 1636 r. Z nowszych opracowań na szczególne wyróżnienie zasługuje to, którego autorami są oo. Romuald Gustaw i Kajetan Grudziński – „Błogosławiony Szymon z Lipnicy” (w: „Polscy święci” t. 1, 1983 ATK).
Szymon przyszedł na świat ok. 1438 r. w Lipnicy Murowanej – niewielkiej miejscowości położonej nieopodal Bochni – jako syn Anny i Grzegorza, miejscowego piekarza. Imię matki i zawód ojca nie są jednak informacjami należycie udokumentowanymi. W tych stronach przebywały także siostry Ledóchowskie, św. Urszula i bł. Maria Teresa.
Lipnica Murowana położona jest w malowniczej kotlinie, w widłach rzeki Uszwicy i jej dopływu Potoku Górzańskiego. Na przełomie XIV/ XV w. przeżywała okres rozkwitu gospodarczego, dzięki usytuowaniu na szlaku handlowym pomiędzy Bochnią, Nowym Sączem a Węgrami (obecnie – Słowacją). W 1326 r. otrzymała prawa miejskie z nadania króla Władysława Łokietka. Obecnie odbywają się tam coroczne konkursy palm wielkanocnych.
Słuchając św. Jana Kapistrana
Szymon od najmłodszych lat wyróżniał się pobożnością i pilnością w nauce. Po ukończeniu nauki w szkole parafialnej, a także studium przygotowawczego, w 1454 r. udał się do Krakowa, aby kształcić się na fakultecie sztuk wyzwolonych. W Księgach Akademii Krakowskiej zachował się wpis: „Szymon, syn Grzegorza z Lipnicy, dał jeden grosz” – co świadczy o jego ubogim pochodzeniu, ponieważ było to czesne najniższe z możliwych; wpisowe studentów z zamożniejszych rodzin wynosiło sześć groszy. Zamieszkał prawdopodobnie w bursie, którą św. królowa Jadwiga ufundowała dla ubogiej młodzieży. Trzy lata później ukończył Akademię z tytułem bakałarza.
W tym czasie na krakowskim Rynku i w kościele Mariackim płomienne kazania pokutne głosił św. Jan Kapistran, zaproszony przez króla Kazimierza Jagiellończyka i kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. W gronie słuchaczy mógł być także Szymon. To właśnie Kapistran sprowadził na ziemie polskie Zakon Braci Mniejszych – obserwantów, zwanych później bernardynami. Z jego inicjatywy, jako wikariusza generalnego zakonu, powstał we wrześniu 1453 r. na krakowskim Stradomiu pierwszy polski klasztor oo. Bernardynów. Głoszone pod Wawelem kazania sprawiły, że zakon zyskał niezwykłą popularność, a do furty krakowskiego klasztoru pukało wielu młodzieńców. Po zakończeniu studiów uczynił to również Szymon, razem z dziesięcioma innymi absolwentami Akademii Krakowskiej.
Klasztor benedyktynów w Lipnicy
Bernardynem został!
Po rocznym nowicjacie złożył śluby zakonne, a po ukończeniu studiów teologicznych przyjął święcenia kapłańskie. W klasztorze zajmował się m.in. kopiowaniem ksiąg teologicznych jako skryptor. Podpisy Szymona widnieją pod przepisanymi dziełami św. Bonawentury – „Super primum sententiarum librum” i Aleksandra z Hales – „Summae tertia pars”.
Został przełożonym (gwardianem) konwentu tarnowskiego bernardynów, a po powrocie do Krakowa powierzono mu funkcję kaznodziei zakonnego i katedralnego. Dał się poznać jako uzdolniony spowiednik, wedle nieudokumentowanej tradycji miał być spowiednikiem króla Kazimierza Jagiellończyka. W 1472 r. razem z innymi bernardynami wyjechał do Akwilei, aby uczestniczyć w uroczystości przeniesienia relikwii św. Bernardyna ze Sieny do nowej świątyni. Sześć lat później był dyskretem, czyli delegatem do Pawii na kapitułę generalną franciszkanów-obserwantów. Udał się potem do Wiecznego Miasta, skąd wyruszył na pielgrzymkę do Ziemi Świętej, która wywarła wielki wpływ na jego życie duchowe. W 1479 r. powrócił do Krakowa. W ikonografii znany jest wizerunek Szymona wizytującego warszawski klasztor św. Anny. Miał wtedy poddać nowicjuszy pracujących w ogrodzie próbie posłuszeństwa, nakazując im m.in. sadzenie drzewek korzeniami ku górze. Rzeczywiście po powrocie z Ziemi Świętej został okresowo komisarzem prowincji i wówczas wizytował klasztory bernardyńskie.
Czas śmierci – czas kultu
Miał reprezentować konwent krakowski na kapitule prowincjalnej w Kole nad Wartą, jednak w lipcu 1482 r. wybuchła w Krakowie – przeniesiona, prawdopodobnie, z Węgier – epidemia dżumy. Wówczas Szymon, wraz z braćmi, wyruszył na pomoc chorym. Wiadomo, że każdą zarazę nazywał „jubileuszem”, traktując ją jako dopust Boży i „miłościwy czas”, czyli szansę poświęcenia się dla bliźnich. Zaraził się i on, a pięć dni później, w czwartek 18 lipca 1482 r., zmarł. Wraz z nim pochowano w krakowskim kościele oo. Bernardynów 25 innych mnichów. Spoczął pod wielkim ołtarzem, a w 1488 r. przeniesiono go do osobnej kaplicy.
Grób Szymona szybko stał się miejscem słynącym łaskami, do którego przybywali liczni pielgrzymi. Wśród świadectw łask otrzymanych za wstawiennictwem Szymona szczególną uwagę zwracają te, które składały niewiasty przeżywające trudności z donoszeniem ciąży. Starania bernardynów o szybką beatyfikację – dokumentację przygotowywał bł. Władysław z Gielniowa – nie powiodły się. Beatyfikował go dopiero Innocenty XI 24 lutego 1685 r., potwierdzając fenomen kultu. A po wiekach, 23 czerwca 1948 r., Kongregacja Obrzędów wznowiła proces kanonizacyjny, zakończony na szczeblu diecezjalnym 19 sierpnia 2000 r. Wówczas to metropolita krakowski kardynał Franciszek Macharski podpisał petycję do Kongregacji ds. Świętych o zatwierdzenie dokumentacji w sprawie cnót heroicznych bł. Szymona i jego kanonizację. W 2005 r. dokumentacja została zatwierdzona, a rok później przeprowadzono nostryfikację cudu kanonizacyjnego. Za jego wstawiennictwem w 1943 r. Maria Piątek, krakowska farmaceutka, cierpiąca na zator mózgu i sparaliżowana, została uzdrowiona.
Patron Krakowa i Lipnicy
W życiu duchowym Szymona wielką rolę odgrywała cześć do Matki Bożej, którą obrał sobie za patronkę i przewodniczkę. Po jego śmierci znaleziono na ścianie celi, w której mieszkał, słowa testamentu duchowego: „Ktokolwiek będziesz mieszkał w tej celi, pamiętaj byś kochał Maryję – Matkę ...”.
Na lipnickim rynku od 1913 r. stoi pomnik upamiętniający Szymona jako kaznodzieję, z ręką wzniesioną ku górze. A Lipnicę warto odwiedzić 18 i 22 lipca, kiedy będą trwać uroczystości dziękczynne za kanonizację, na które w sposób szczególny zaproszeni są mężczyźni noszący imię Szymon.
W krakowskim kościele oo. Bernardynów odbywają się „Czwartki z Szymonem”: Mszę św. i nabożeństwo dopełnia obrzęd ucałowania relikwii i odczytywanie próśb zanoszonych za wstawiennictwem bł. Szymona. W okresie poprzedzającym kanonizację konwent krakowski zadbał o odnowienie kaplicy bł. Szymona wraz z obrazami. Odbyła się także poświęcona jego życiu sesja naukowa. Wcześniej zaś otwarto grób i pobrano relikwie, aby – zgodnie z wymogami prawa kanonicznego – przekazać je kościołom, które cieszą się jego patronatem. Szymon z Lipnicy odbiera cześć jako patron Krakowa, młodzieży akademickiej oraz kobiet oczekujących na rozwiązanie.