Stan zapalny

Rak jelita grubego jest w naszym kraju drugą co do częstości przyczyną zachorowań na nowotwory złośliwe – u mężczyzn po raku płuca, natomiast u kobiet po raku piersi. Wyniki leczenia mierzone odsetkami pięcioletnich przeżyć należą do najgorszych w Europie. W ponad połowie przypadków nowotwór ten jest wykrywany bardzo późno, gdy nie ma już szans na skuteczną terapię. Szacuje się, że mniej niż 20 proc. chorych jest trwale wyleczonych, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych odsetek wyleczeń sięga 60 proc.

Rak jelita grubego najczęściej rozwija się na podłożu stanów przedrakowych, jakimi są polipy. Czas potrzebny do przemiany polipa w raka wynosi około dziesięciu lat. Badania kału na krew utajoną i badania wnętrza jelita grubego są aktualnie jedynym sposobem na wczesne wykrycie nowotworu u osób, które nie mają jeszcze dolegliwości. Wszyscy po 50. roku życia powinni poddać się krótkiemu i prostemu badaniu per rectum. W czasie jego trwania lekarz może sprawdzić palcem, czy nie ma żadnych niepokojących zmian w odbytnicy (końcowej części jelita grubego), i to nie tylko guzów nowotworowych, ale też np. wrzodów czy stanów zapalnych. Niestety, pacjenci niechętnie godzą się na to badanie, uważając, że jest bardzo krępujące. Tymczasem dzięki niemu można wykryć aż 50 procent przypadków raka odbytnicy. Badaniem, które umożliwia dokładne obejrzenie wnętrza całego jelita grubego, jest kolonoskopia. W czasie badania lekarz wprowadza przez odbyt długi przewód zwany kolonoskopem, na którego końcu umieszczona jest mikrokamera. Rejestrowany przez nią obraz można śledzić na monitorze. Kolonoskop jest dość elastyczny, dzięki czemu lekarz może dostosowywać go do kształtu jelita. Podczas badania możliwe jest też pobieranie wycinków błony śluzowej jelita grubego do badań histopatologicznych, a także wykonywanie drobnych zabiegów, np. usuwanie pojedynczych polipów. Kolonoskopia trwa ok. 30-60 minut. Podanie pacjentowi leków relaksująco-uspokajających pozwala pacjentowi się rozluźnić i znieść uczucie dyskomfortu. By badanie w pełni się powiodło, pacjent musi się wcześniej dobrze wypróżnić. Aby jelito było całkowicie puste, 2-3 dni wcześniej należy stosować tylko płynną dietę. Czasami konieczne jest podanie środków przeczyszczających lub zrobienie lewatywy. Wykazano, że usunięcie polipów podczas kolonoskopii zmniejsza zapadalność na tego raka jelita grubego o 80-90 procent.

Aż 70 proc. przypadków nowotworów jelita grubego można uniknąć dzięki zmianie stylu życia. Do głównych czynników ryzyka zachorowania należy dieta uboga w owoce i warzywa, za to bogata w tłuszcze i białko zwierzęce oraz silnie przetworzone węglowodany. Zachorowaniu sprzyja też siedzący tryb życia i brak ruchu.