W Konstytucji O liturgii Soboru Watykańskiego II czytamy, że Kościół wyklucza ze świątyń tandetę, przeciętność i nieoryginalność artystyczną. Czemu prawie półwieczna praktyka budowania i ozdabiania kościołów przeczy tym założeniom? Jak można pogodzić wolność sztuki z arbitrażem Kościoła?
Na te i wiele innych trudnych pytań będą starali się znaleźć odpowiedź uczestnicy dyskusji panelowej skupionej wokół ważnego i aktualnego problemu odpowiedzialności za wymiar piękna w sprawowanej dzisiaj liturgii. Obszerny zestaw tez i pytań opracował malarz i publicysta krakowski Tadeusz Boruta (Wszystkie tezy zostały opublikowane w katalogu wydanym z okazji wystawy pt. Ornat Paschalny..., która zostanie otwarta 29.03. br w Galerii U Jezuitów), a pochylą się nad nimi artyści, krytycy sztuki oraz teolodzy i liturgiści. Pragnieniem organizatorów jest, aby to wydarzenie stało się wstępem do większej, powszechnej debaty na temat kształtu liturgii i sztuki sakralnej. Dlatego do rozmowy w Pałacu Działyńskich zapraszamy nie tylko wybranych prelegentów i gości, ale wszystkich doceniających miarę problemu. Problemu, który bardzo trafnie zasygnalizował w wywiadzie dla "Azymutu" ojciec Marie-Dominique Goutierre: "Niektóre dzieła sztuki niszczą ludzką wrażliwość, powodują pewne otępienie zmysłów, degradują ludzki gust. Możemy takie przykłady znaleźć również w Kościele. Istnieją całe pokolenia, których gust został wypaczony przez pobożne psueudochrześcijańskie dzieła". I tutaj - niestety - można by wymienić całą listę takich realizacji, które działają destrukcyjnie, albowiem kościoły nasze są rzeczywiście często bolesną przypowieścią o przesłodzonej, infantylnej i zaborczej pseudo-sztuce.
Naturalnie nie chodzi o to, aby skoncentrować się teraz na tropieniu, wskazywaniu czy eksponowaniu kiczu, miernoty i szmiry. Potrzeba raczej pokornego i roztropnego namysłu oraz odważnie wyartykułowanego pomysłu jak współtworzyć formę godną, czystą i piękną, która pozwala dostrzec to, co niewidzialne - co z drżeniem zwiemy Tajemnicą... "Trzeba sztuce dać trochę czasu - już przed laty postulował prof. Jacek Woźniakowski - i artystom, i księżom, i wiernym doradzać by można w tej sytuacji to samo: pracowitą cierpliwość, skromność i bezpretensjonalność (...) Mówiąc o cierpliwości pracowitej, mam na myśli nie tylko solidne działania każdego w zakresie własnej specjalności i nie tylko jakże cenną wymianę usług: głębsze zainteresowanie duchowieństwa sztuką, artystów - teologią. Mam na myśli pracę jeszcze bardziej fundamentalną. Nikomu w rozwoju jego smaku nie pomogą najświetniejsze nawet wykłady z dziejów sztuki, jeśli jego charakter oraz ogólny poziom jego kultury wewnętrznej i wykształcenia utkną na poziomie kamienia łupanego." To jest ten czas, który dany jest i sztuce, i księżom, i artystom, ale nade wszystko jest to czas dany nam wszystkim - wiernym współtworzącym Kościół. Istotnie, jest to nasza wspólna sprawa, zadanie i odpowiedzialność. Może warto zdobyć się wreszcie na odwagę i postawić sobie ważne, norwidowskie pytanie: Cóż wiem o pięknie? A potem pokornie zakwestionować swą wiedzę, aby skonfrontować ją z wiedzą, odczuciem i wyczuciem innych. Niezbędna wydaje się w tym przypadku dyskusja podjęta z pozycji cierpliwego zasłuchania, życzliwego zaufania i dobrych kompetencji, gdyż tylko wtedy możliwa będzie twórcza i owocna współpraca...
W katalogu towarzyszącym wystawie: "Ornat Paschalny - prezentacja historyczna oraz nowa wizja artystyczna ornatu" ksiądz arcybiskup Stanisław Gądecki napisał: "Cieszę się z pomysłu przygotowania konkursu na ornat paschalny i dziękuję pomysłodawcom i organizatorom, a także wszystkim jego uczestnikom. Konkurs taki stwarza przestrzeń dla nowych poszukiwań, tak w dziedzinie formy jak i treści. Niech Pan Bóg błogosławi tym, którzy swój talent artystyczny angażują w sprawę, która ma służyć ad maiorem Dei gloriam".
Z pewnością głębszy sens tych słów odnosi się do całego projektu, który w swym kształcie obejmuje konkurs, wystawę i dyskusję - niech zatem "na większą chwałę Bożą" czas ten nam się wydarzy...
PROGRAM
29 marca, godz. 19.00 - Galeria U Jezuitów
"ORNAT PASCHALNY - prezentacja historyczna oraz nowa wizja artystyczna ornatu".
Otwarcie wystawy. Ogłoszenie wyników ogólnopolskiego konkursu na ornat paschalny.
Wystawa czynna od 29 marca do 14 kwietnia, od wtorku do soboty, w godz. 12.00 - 18.00
3 kwietnia, godz. 18.00 - Pałac Działyńskich
"PIĘKNO W LITURGII - wspólna odpowiedzialność". Dyskusja panelowa z udziałem
Andrzeja P. Batora (Wrocław); Tadeusza Boruty (Kraków); o. Tomasza Kwietnia OP (Łódź);
o. Wacława Oszajcy SI (Warszawa); Renaty Rogozińskiej (Poznań);
ks. Tomasza Węcławskiego (Poznań); Macieja Zychowicza (Kraków).