Taką posługę rekolekcjonistów, spowiedników i przewodników duchowych mają pełnić również Kongregacje Oratoriów św. Filipa Neri, które stanowią wspólnoty kapłanów i braci nazywanych potocznie, od imienia swojego założyciela, filipinami.
Znamię Ducha Świętego
Św. Filip Neri, urodzony dokładnie 500 lat temu we Florencji, ówczesnej kuźni europejskiej kultury i ducha, nazywany jest najradośniejszym ze świętych. Żaden bowiem święty nie śmiał się i nie skłaniał do śmiechu innych tak jak on. Przepełniająca go radość nie wynikała jedynie z jego pogodnego charakteru, ale była owocem Ducha Świętego, na którego natchnienia był otwarty. Miał też szczególne nabożeństwo do Matki Bożej. Zresztą powtarzał zawsze, że „aby coś dobrze rozpocząć i jeszcze lepiej ukończyć, nieodzowne jest nabożeństwo do Maryi”.
O św. Filipie mówi się też, że był drugim po św. Piotrze Apostołem Rzymu. To w Wiecznym Mieście spędził bowiem większość swego życia, dojrzewając do świętości. To w Rzymie dokonały się najważniejsze wydarzenia w jego życiu: tu, w Katakumbach św. Sebastiana, otrzymał stygmat Ducha Świętego. To święte znamię spowodowało fizyczne powiększenie się u niego serca, stąd często przedstawia się go z rozpalonym w piersi sercem lub z sercem na dłoni. W Rzymie działał jako świecki apostoł i dobroczyńca, tutaj zakładał stowarzyszenia i bractwa, które opiekowały się ubogimi i pielgrzymami, tu przyjął świecenia kapłańskie i założył Oratorium, tu także działał na różnych polach duszpasterskich, które często nie mieściły się w myśleniu epoki.
Jego wyjątkowa duchowość i oryginalność, spontaniczność i wrażliwość na dobro i piękno, a także nauczanie, styl życia i radość, jaką emanował wokół siebie wzbudzały sympatię oraz gotowość przemiany życia ludzi spotykanych na placach i ulicach Rzymu czy gromadzących się potem w jego Oratorium. Nowatorstwo posługi duszpasterskiej Filipa Neri to przede wszystkim jego apostolska działalność w Oratoriach świeckich, które zrodzone w czasach potrzebujących radykalnej reformy obyczajów stawały się wspólnotami chrześcijan otwartych na wszelkie inicjatywy duszpasterskie, charytatywne, kulturalne i muzyczne. Zawsze jednak najpierw ożywione były obcowaniem ze słowem Bożym, modlitwą i sakramentami świętymi urzeczywistniały prawdziwą wspólnotę, w której członkowie Oratorium byli znakami miłości Bożej i obecności Ducha Świętego w Kościele. Do posługi świeckim oratorianom potrzeba było coraz więcej duchownych – spowiedników i przewodników duchowych. W 1575 r. specjalną bullą papież Grzegorz XIII powołał do życia „Kongregację kapłanów świeckich i kleryków pod nazwą Oratorium”, które dało początek rozsianym dziś po całym świecie Kongregacjom Oratoriów św. Filipa Neri. Ich założyciel zmarł w opinii świętości 26 maja 1595 r. W 1615 r. został beatyfikowany, a w 1622 r. kanonizowany.
Święta Góra...
Już w 1622 r. kult św. Filipa Neri pojawił się także w Polsce. Od tego czasu podejmowane były różne próby założenia Oratorium w naszym kraju, co udało się dopiero w 1668 r. za sprawą poznańskiego kapłana, wykładowcy Akademii Lubańskiego i proboszcza parafii św. Małgorzaty w Poznaniu, ks. Stanisława Grudowicza. Fundacja powstała dzięki zaproszeniu wystosowanemu przez Adama Konarzewskiego – szlachcica i właściciela ziemskiego, który szukał opiekunów dla sanktuarium maryjnego na Świętej Górze, gdzie czczony jest cudowny obraz Matki Bożej Świętogórskiej Róży Duchownej. Filipińska wspólnota rozwijała się dynamicznie aż do czasów kasaty Kongregacji przez rząd pruski w 1876 r. Po okresie wygnania filipini powrócili w 1918 r. na Świętą Górę, gdzie posługują do dziś. Od lat 60. XX w. klasztor, który wraz z bazyliką otrzymał w 2008 r. tytuł Pomnika Historii Prezydenta RP, w dużej części służy jako dom rekolekcyjny odwiedzany corocznie przez ponad 3,5 tys. osób szukających tu ciszy i skupienia. Opiekujący się Świętą Górą filipini, podobnie jak filipini na całym świecie, zgodnie z wolą swojego założyciela, tworzą dom kongregacyjny działający niezależnie od innych wspólnot. Jednak wszystkie osiem domów filipińskich w naszym kraju współpracuje ze sobą m.in. w ramach Federacji Kongregacji Oratorium Świętego Filipa Neri w Polsce. Wchodzących w ich skład kapłanów i braci charakteryzuje brak ślubów zakonnych, nawet czasowych oraz stała przynależność do określonej wspólnoty. Ich celem jest natomiast kontynuowanie misji w duchu św. Filipa, czyli głoszenie współczesnemu światu Ewangelii, również poprzez naukę, kulturę i sztukę.
...Błażejewo i Poznań
Kapłani i bracia tworzący świętogórską Kongregację zajmują się posługą sakramentalną w sanktuarium, głoszą rekolekcje i misje, sprawują opiekę duszpasterską nad licznymi wspólnotami Oratorium, które oparte są przede wszystkim na poznawaniu i rozważaniu Pisma Świętego oraz Tradycji Kościoła. Wszelkie działania podejmowane są, tak jak pragnął tego św. Filip, dla rozwoju osobistego oraz uświęcenia codzienności i własnego otoczenia. Należą do nich opieka nad chorymi, niesienie pomocy potrzebującym czy duszpasterstwo dzieci, młodzieży i dorosłych. Kongregacja świętogórska wciąż podejmuje też wysiłki odnawiania i przywracania zapomnianych dzieł muzycznych powstających przez wieki na potrzeby tutejszego Oratorium. Jednym z jej najbardziej znanych przejawów tej działalności kulturalnej są odbywające się tu od 2006 r. na przełomie września i października Festiwale Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana” organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera.
Integralną częścią świętogórskiej wspólnoty filipińskiej jest kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Błażejewie. Ta wzniesiona w latach 1675–1676 z fundacji ks. Grudowicza drewniana świątynia, to pierwszy filipiński kościół na polskiej ziemi. W 2000 r. została przy nim powołana osobna parafia, przy której działa też dom rekolekcyjno-rekreacyjny przeznaczony dla różnych grup stanowych, w szczególności dla młodzieży.
Na terenie archidiecezji poznańskiej jest jeszcze jedna Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri – w Poznaniu, na Świerczewie. Jej oficjalne utworzenie nastąpiło w 1999 r. Dziś filipini z Poznania prowadzą parafię pw. NMP Matki Kościoła, zajmując się stałą pracą duszpasterską i sakramentalną w parafii, sprawując jednocześnie opiekę nad licznymi wspólnotami Oratorium zgromadzonymi przy świetlicy parafialnej.
Kongregacja Oratorium św. Filipa Neri (COr)
Zgromadzenie w sieci: www.filipini.gostyn.pl
Kongregacja na Świętej Górze
Święta Góra, Głogówko 1
63–800 Gostyń
tel. 65 572 00 14
e-mail: sanktuarium@filipini.gostyn.pl
Kongregacja w Poznaniu
ul. Szenwalda 3
64–406 Poznań
tel. 61 830 55 21
e-mail: rodzinapar@onet.pl
www.filipini.poznan.pl