Wierzę, a więc jestem pewien

 

 

To pierwsze i najbardziej  podstawowe stwierdzenie wyznania wiary. Wszystkie kolejne sformułowania, zwane artykułułamiCredo, zależą od pierwszego, podobnie jak wszystkie przykazania są rozwinięciem pierwszego. Taka budowa Wyznania wiary nawiązuje też do prawdy o objawianiu się Boga ludziom w Piśmie Świętym (por. KKK 199). Wiara w Boga oznacza wiarę w to, co Bóg objawił. Dzisiejsze mszalne wyznanie wiary to tzw. symbol nicejsko-konstantynopolitański, który został sformułowany za sprawą... mylnych poglądów wczesnochrześcijańskiego teologa i poety z Aleksandrii. Ale zacznijmy od początku.

 

Już w czasach apostolskich uważano, że potrzebna jest konkretna formuła będąca znakiem, że dana osoba uznaje naukę zawartą w Ewangelii i jest gotowa do przyjęcia chrztu św. Pierwsze krótkie wyznania wiary znajdziemy już w Piśmie Świętym. Wspominają one zasadnicze fakty ze zbawczej działalności Chrystusa, a także wiążą Chrystusa z Ojcem i Duchem Świętym (por. Mt 28, 19). Ciekawy opis wyznania wiary jest też w Dziejach Apostolskich. Etiop, który poprosił Filipa o chrzest, wyznał: „Wierzę, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym” (Dz 8, 37). W pierwszych wiekach chrześcijaństwa pojawiają się bardziej rozbudowane wyznania wiary. Do pierwotnego wyznania Trójcy Świętej dodane jest wspomnienie Kościoła i wiara w odpuszczenie grzechów. Najbardziej rozpowszechniony na Zachodzie był Skład Apostolski. Niesłusznie uważany był za dzieło samych apostołów. Żyjący na przełomie III i IV w. Ariusz twierdził, że Jezus nie jest zrodzony tylko wytworzony przez Ojca, co wskazywałoby na Jego niższość w stosunku do Ojca. Był to mylny pogląd. Sobór Nicejski (325 r.), pragnąc wyraźnie potępić jego poglądy, sformułował symbol wiary, w którym podkreśla bóstwo Jezusa Chrystusa i Jego równość z Ojcem. Kilka lat później Sobór Konstantynopolitański (381 r.) ogłosił nowy (poprawiony) symbol wiary, obecne Credo mszalne. Od początku V w. stał się on oficjalnym symbolem chrzcielnym całego Wschodu. W II poł. VI w., na polecenie cesarza Justyna II, wprowadzono go w całym Kościele bizantyjskim do liturgii eucharystycznej. W krótkim czasie zwyczaj ten rozpowszechnił się także w krajach liturgii galikańskiej. Na cały Kościoł łaciński zwyczaj ten się rozciągnął dopiero w początkach XI w., dzięki cesarzowi Henrykowi II. Oficjalnie zaaprobował tę praktykę Sobór Florencki (1439 r.). Późniejsze sobory nie ogłaszały nowych symboli wiary, uważając symbol konstantynopolitański za wystarczający i autorytatywny. Trzeba też dodać, że symbol wiary nie jest sformułowaniem jakiejś osoby, ale jest oficjalnym tekstem kościelnym. Jest wyznaniem wiary powszechnego Kościoła, przyjętym przez Kościół jako autentyczny wyraz jego wiary. W Kościele katolickim i w Cerkwiach prawosławnych Credo jest odmawiane lub śpiewane w liturgii Eucharystii w niedziele i w uroczystości. Symbol ten przyjmuje również Kościół anglikański, a także starokatolicy, luteranie oraz niektóre inne wyznania protestanckie.

  

„Wierzę w jednego Boga….” – wypowiadamy te słowa i chyba za rzadko zastanawiamy się nad tym, jaką niosą treść. Co to tak naprawdę znaczy? Podstawowym składnikiem każdej religii jest wiara w istnienie Boga. Rodzi się ona dzięki naturalnemu poznaniu lub dzięki objawieniu się Boga. Jest On ponadziemską istotą osobową lub personifikowaną, będącą racją egzystencji całej rzeczywistości kosmicznej, a przede wszystkim celem życia człowieka. Istnieje niemal we wszystkich religiach i stanowi przedmiot wierzeń i kultu. Materialnie jest dla człowieka niedostępny. U wielu ludów pierwotnych brakuje wyraźnego pojęcia Boga. Mocno rozpowszechnione są natomiast nazwy opisowe, np.: ojciec w niebie, ojciec wszystkich, ojciec życia czy nasz wielki ojciec. Uważają one najwyższego Boga za istotę niewidzialną, która stworzyła świat i ludzi. Zwracają się do Niego w modlitwie, przekonani, że ich widzi i słyszy. W religii rzymskiej boga uważano za tajemniczą, bliżej nieokreśloną siłę, obecną w całej naturze: w ludziach, zwierzętach i przedmiotach. Pozaziemska moc, nieposiadająca określonej cechy osobowej czy postaci, przejawiała się na wiele rozmaitych sposobów. A co na ten temat mówi nam Stary Testament? Najbardziej charakterystyczną cechą nauki Starego Testamentu o Bogu jest monoteizm. To odróżnia Boga Jahwe od bogów z politeistycznych kultur starożytności. Nie zawiera on w żadnej z ksiąg wyczerpującego wykładu o istocie Boga i Jego przymiotach. Nie argumentuje Jego istnienia, ale zakłada je jako fakt bezsporny. Stwierdza, że Bóg stworzył świat i człowieka oraz że jest obecny i działa we wszechświecie. Opiekuje się swoim ludem nawet wtedy, kiedy ten sprzeniewierza się Jego przykazaniom. Nikt nigdy Go nie widział. Transcendencja Boża przejawia się w niemożności bezpośredniego, zmysłowego poznania Boga przez człowieka (por. Wj 33, 20; J 1, 18). Jego objawienia mają zawsze charakter pośredni, czasami symboliczny. Kontakt Narodu Wybranego z Jahwe miał w Biblii charakter spotkania osobowego. Bóg, objawiając się człowiekowi, występuje jako niezależna osoba, która myśli, rozumuje, posiada wiedzę, wolność działania i władzę. Szczególną łaskę obcowania z Bogiem mieli prorocy. Chociaż też nigdy Go nie widzieli, to jednak otrzymywali od Niego w wizjach czy natchnieniach wskazania dla ludu. Kontakty Boga z człowiekiem mają na celu doprowadzenie ludzkości do zbawienia. Ważnym źródłem nauki Starego Testamentu o Bogu są Psalmy. Jahwe w Psalmach jest przede wszstkim obecny na Syjonie. Syjon jest „górą Jahwe”, podobnie jak Jerozolima jest Jego miastem. Wysławiają one także konkretne przymioty Boże, jak: majestat królewski, Opatrzność Bożą, wieczność Boga Stwórcy.Jezus Chrystus wielokrotnie mówił ludziom o Bogu Ojcu. W swoim nauczaniu przedstawiał Boga jako stwórcę świata i człowieka. Panowanie Boga w niebie i na ziemi ukazywał w obrazach zasiadania Ojca na tronie otoczonym chórami aniołów. Stworzony przez siebie świat Bóg otacza ciągłą opieka. Od Niego zależy wszystko, bez Jego woli człowiek nie potrafi uczynić nic dobrego. Dlatego też człowiek winien miłować Boga, być Mu posłuszny i zawsze spełniać Jego wolę, objawioną w Jego Synu Jezusie Chrystusie. Bóg Stwórca jest równocześnie Panem dziejów. Chrystus podkreśla także suwerenność Boga jako Pana i Władcy. Bóg jest prawodawcą i sędzią. Jezus pozostawił też Apostołom modlitwę, której słowami mają się wszyscy zwracać do Boga – Ojca.Tytuł Boga jako Ojca w sposób wyczerpujący przedstawił w swojej Ewangelii św. Mateusz. Znajdujemy u niego 21 wypowiedzi Jezusa o Bogu jako Ojcu ludzi i 17 wypowiedzi o Bogu jako swoim Ojcu. Najbardziej oryginalną myślą ewangelisty jest ścisłe łączenie Boga Ojca ze wspólnotą Kościoła. Bóg Ojciec jest Tym, który formuje i spaja wewnętrznie strukturę Kościoła założonego przez Syna; strzeże maluczkich i potrzebujących; troszczy się, by nikt nie zginął; nadaje moc i skuteczność postanowieniom Kościoła. U św. Mateusza zauważa się, że całe życie Kościoła zwrócone jest ku Bogu jako celu. Nie mówi o pełnieniu woli Bożej, ale o pełnieniu woli Ojca ludzi. Jezusa zaś Mateusz przedstawia jako Tego, który sam głosił i wyjaśniał wolę Ojca.Katechizm Kościoła Katolickiego poucza, że „Wiara jest najpierw osobowym przylgnięciem człowieka do Boga; równocześnie i w sposób nierozdzielny jest ona dobrowolnym uznaniem całej prawdy, którą Bóg objawił. Jako osobowe przylgnięcie człowieka do Boga i uznanie prawdy, którą On objawił, wiara chrześcijańska różni się od wiary w osobę ludzką. Jest więc słuszne i dobre powierzyć się całkowicie Bogu i wierzyć absolutnie w to, co On powiedział. Byłoby rzeczą daremną fałszywą pokładać taką wiarę w jakimś stworzeniu” (n. 150).

Bóg w swej dobroci i mądrości objawił się człowiekowi. Przez czyny i słowa objawił samego siebie (por. KKKK 6), a w szczególności poprzez Słowo Wcielone, Jego Syna Jezusa Chrystusa, który stał się człowiekiem, aby otworzyć drogę prowadzącą do wiecznego szczęścia z Bogiem w Niebie. Nie ma więc wiary w Boga Ojca bez wiary w Syna i upraszania Go o łaskę wiary.W praktyce wierzyć w Boga oznacza przylgnąć do Boga, zawierzając Mu się i przyjmując wszystkie prawdy, który On objawił, ponieważ Bóg jest Prawdą. Oznacza to wierzyć w jednego Boga w trzech Osobach: Boga Stworzyciela, Syna Odkupiciela i Ducha, który prowadzi nas drogami tej ziemi do szczęśliwej wieczności.Jeśli wierzę w jednego Boga, to znaczy, że jest On dla mnie bytem świętym, rękojmią moralności i sprawiedliwości. Wierzę, że jest Stwórcą i Panem wszechwładnym całego świata, który stworzył, a który odzwierciedla Jego doskonałość. Wierzę, że jest Bogiem żywym i osobowym, przeciwieństwem jakiejś abstrakcji czy rozproszonej energii.Tertulian pisał, że „jeżeli Bóg nie jest jeden, to go w ogóle nie ma”. Dla Tertuliana znaczyło to, że coś, co jest największe, nie może mieć równego. Określenie „jeden” oznacza, że nie ma innego boga czy kilku bogów poza żywym, Jedynym Bogiem – Jahwe. Tym samym wiara w jednego Boga ukazuje całkowicie pewną zasadę, przyczynę  świata,  ukazuje  Boga,  który nie musi rywalizować z innymi bóstwami i potwierdzać wobec nich swojej wyższości. Nie wierzmy więc w ziemskie bożki: pieniądze i kariery.Jeśli naprawdę wierzę w Boga, to wszystko przyjmuję z Jego ręki: i radości, i cierpienia. To właśnie jest wiara w praktyce. Wewnętrzna pewność, że moje życie jest prowadzone przez Boga i za wszystkim stoi Jego miłość. Prawdziwą, żywą wiarę można poznać po całkowitym pragnieniu zawierzenia się Bogu i bezgranicznym Mu zaufaniu. O taką wiarę w Boga i Jego moc trzeba się modlić i w tym celu pościć.

Wiara daje naszemu życiu mocny fundament, na którym możemy budować. Fundamentem tym nie są jednak poszczególne dogmaty i słowa, lecz Bóg. Wierzyć znaczy: budować na Bogu, Jemu ufać, z Jego perspektywy widzieć swoje życie. Wiara oznacza również oddanie siebie Bogu. Polega na tym, że nie trzymamy się kurczowo samych siebie, lecz powierzamy siebie Bogu, ponieważ ufamy, że On chce naszego dobra i że zna drogę, która może nas poprowadzić ku prawdziwemu życiu.I wreszcie, Bóg jest naszym Ojcem. Każdy potrzebuje ojca, bo ojciec jest oparciem, umocnieniem, pomocą. Jeśli tacy są ojcowie ziemscy, to tym bardziej Ojciec – Bóg. Przypowieść o miłosiernym Ojcu i marnotrawnym synu pokazuje, że Bóg daje wolność, toleruje złe decyzje syna, ale do końca troszczy się o dobro swojego zagubionego dziecka, wiernie je wspiera i czeka na jego decyzje o powrocie.