Ostrów Lednicki ? tu przeszło tysiąc lat temu rodziła się Polska. Dzisiaj, okryte częściowo mgłą historii początki dziejów naszego narodu, możemy poznawać w znajdującym się tu muzeum.
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy położone jest w środkowej Wielkopolsce na Pojezierzu Gnieźnieńskim, na północ od linii kolejowej Poznań-Gniezno. Usytuowane jest w malowniczym terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego, który utworzono w 1988 r. dla ochrony unikatowych zabytków świadczących o chrześcijańskich korzeniach tego miejsca.
Ostrów Lednicki – tu przeszło tysiąc lat temu rodziła się Polska. Dzisiaj, okryte częściowo mgłą historii początki dziejów naszego narodu, możemy poznawać w znajdującym się tu muzeum.
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy położone jest w środkowej Wielkopolsce na Pojezierzu Gnieźnieńskim, na północ od linii kolejowej Poznań-Gniezno. Usytuowane jest w malowniczym terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego, który utworzono w 1988 r. dla ochrony unikatowych zabytków świadczących o chrześcijańskich korzeniach tego miejsca.
Gród Mieszka I na Ostrowie Lednickim
Historia powstałego 40 lat temu muzeum jest niezwykła. Powołanie placówki muzealnej w 1969 r. poprzedziły badania prowadzone w latach 40. XIX wieku. Badania archeologiczne zapoczątkował hr. Edward Raczyński pisząc artykuł o dewastacji zabytkowych ruin przez niemieckiego dzierżawcę wyspy. Przełomowy moment w historii badań grodu Mieszka I to rok 1856. Wtedy to hr. Albin Węsierski wykupił wyspę z rąk niemieckich powierzając prace wykopaliskowe i zabezpieczające zabytek wielkim uczonym Joachimowi Lelewelowi oraz Aleksandrowi Przeździeckiemu.
W latach 30. XX w. popularyzatorem wyspy był miejscowy proboszcz ks. dr Franciszek Wawrzyniak. W tym czasie rozpoczęto szczegółowe badania grodu, które doprowadziły do odkrycia jednego z największych wczesnośredniowiecznych cmentarzysk szkieletowych w Polsce. Na przełomie 1988 i 1989 r. we wnętrzu kaplicy odkryto dwa baseny chrzcielne. Wówczas naukowcy przyjęli hipotezę, że chrzest Mieszka I mógł odbyć się właśnie w palatium usytuowanym na wyspie. Wybitny historyk prof. Gerard Labuda uważa, iż Ostrów Lednicki to najbardziej prawdopodobne miejsce chrztu Mieszka I. Polemizuje z nim prof. Hanna Kóćka-Krenz przytaczając argumenty na rzecz stołeczności Poznania i twierdząc jednocześnie, że miejscem chrztu Mieszka I był poznański Ostrów Tumski.
Współcześnie oprócz znanego Ostrowa Lednickiego w skład Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy wchodzą: Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach, Rezerwat Archeologiczny Gród Piastowski w Gieczu, Rezerwat Archeologiczny Gród w Grzybowie oraz Ostrów Radzimski.
Uroczystości kościelne w palatium
24 maja 1992 r. Mszy św. z okazji 1000-lecia śmierci Mieszka I odprawionej na terenie położonego na wyspie palatium przewodniczył kard. Józef Glemp. – Z tego miejsca jakże dzisiaj warto patrzeć ku przyszłości, ku dalszym dziejom, ku tym zobowiązaniom, które spoczywają na nas, w świetle dziedzictwa, które z tych wód wypływa – podkreślał w homilii Prymas Polski. W uroczystości uczestniczyli m.in. pielgrzymi z Węglewa. Przyniesiony przez nich obraz Matki Bożej Pani Węglewskiej zawieszono nad południowym basenem chrzcielnym w kaplicy – baptysterium. Dawne przekazy głoszą, iż Matka Boża Pani z Wyspy „przywędrowała” do kościoła w Węglewie właśnie z Ostrowa Lednickiego.
Nie zawsze jednak biskupi mogli tutaj głosić słowo Boże. W Roku Millenium Chrztu Polski (1966 r.) zakazano im odwiedzenia Ostrowa Lednickiego. W 1978 r. ówczesny Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński wraz z biskupami przyjechał do Dziekanowic, by uczestniczyć w uroczystości nawiedzenia kopii Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Ks. Andrzej Sypniewski wspomina, że władze nie pozwoliły, aby uroczystość nawiedzenia odbyła się na Ostrowie Lednickim, chociaż Prymas właśnie tam pragnął wygłosić homilię nt. „Dziewiczego wiana Królowej Polski na Ostrowie Lednickim”.
9 września 1949 r. i 11 sierpnia 1965 r. Prymas Wyszyński przybył na Ostrów Lednicki, aby spotkać się z archeologami. Do tej wizyty nawiązał w czasie uroczystości jubileuszowych we Wrocławiu 31 sierpnia 1965 r., głosząc kazanie o polskości Wrocławia. Mówił wtedy m.in.: „Przed kilku dniami stałem na Ostrowie Lednickim, za Gnieznem. Obok jednej świątyni odkopano tam w ostatnich miesiącach drugą. Na dnie gruzów tej świątyni, bodaj z czasów Dąbrówki, znaleziono krzyż biskupi. W ten sposób dzieje nasze się wydłużają i pogłębiają”.
Współcześnie hierarchowie kościelni często przybywają na Ostrów Lednicki, by głosić Słowo Boże. 23 maja br., w ramach przypomnienia śmierci Mieszka I, została tam odprawiona Msza św. celebrowana przez bp. Wojciecha Polaka. Natomiast 12 września br. podczas Inauguracji Europejskich Dni Dziedzictwa Mszy św. w kaplicy przypałacowej przewodniczyć będzie abp Henryk Muszyński, metropolita gnieźnieński.
Zabytki archeologiczne
Oprócz palatium na Ostrowie Lednickim zabytki wskazujące na chrześcijańskie korzenie tego miejsca to m.in. relikty fundamentów kościoła grodowego z 2. poł. X w. W najbliższym sąsiedztwie kościoła znaleziono także cenne przedmioty liturgiczne m.in.: staurotekę (relikwiarz drzewa Krzyża Świętego), pozłacane okucie księgi liturgicznej, krzyżyk i uchwyt kadzielnicy. W Gieczu natomiast warto obejrzeć fundamenty palatium z 2. poł. X w. oraz romański kościół pw. św. Mikołaja z przełomu XII/XIII w.