Według etnologów tradycja szopki, zwanej też żłóbkiem bożonarodzeniowym, sięga XIII wieku, kiedy to zapoczątkował ją św. Franciszek z Asyżu. Jednak już od zarania chrześcijaństwa Grota Betlejemska, miejsce narodzin Chrystusa, wraz ze znajdującym się tam żłóbkiem były obiektem wielkiej czci ze strony ludzi wierzących. Liczne dokumenty starożytności chrześcijańskiej, na przykład pisma Orygenesa z III wieku po Chrystusie, ukazują wczesnochrześcijańską cześć oddawaną miejscu narodzin Jezusa. Już w IV wieku, nad słynną grotą, wybudowano z polecenia Heleny, matki cesarza Konstantyna, znaną Bazylikę Narodzenia Pańskiego. Zniszczona po upływie stulecia, została odbudowana za czasów cesarza Justyniana i w swym głównym zarysie przetrwała do dziś mimo różnych burz dziejowych.
Od IV i V wieku w rzymskich sarkofagach pojawiały się artystyczne przedstawienia żłóbka. Jednak rozpowszechnienie idei budowania oraz ludowego i artystycznego odtwarzania pierwotnego Chrystusowego żłóbka zawdzięczamy wspomnianemu św. Franciszkowi z Asyżu. To on bodaj po raz pierwszy wprowadził do realistycznego żłóbka zwierzęta, pastuszków i inne postaci, charakterystyczne zarówno dla biblijnego przekazu, jak i epoki historycznej Chrystusowych narodzin. Pierwsza obszerna szopka franciszkańska powstała w 1223 roku we włoskim Greccio, nieopodal miejscowego kościoła.
W Polsce najbardziej znane są szopki krakowskie, cenione już w XIX wieku, a od 1927 roku wystawiane w ramach konkursu na Rynku nieopodal pomnika Wieszcza. Są zespoleniem tradycyjnego ujęcia jednej z najdonioślejszych prawd ewangelicznych – Bożego Narodzenia z treściami narodowymi i artystycznymi. Do tradycji przeszła słynna szopka na Placu św. Piotra w Rzymie, którą wprowadził tam, ku zdziwieniu niejednego Włocha, Papież Polak.
W słynnym ruchomym żłóbku w poznańskim kościele pw. św. Wojciecha przewija się obok postaci biblijnych cała plejada polskich bohaterów narodowych od XIX-wiecznej Polski począwszy. Choć kultura ludowa przygnieciona jest we współczesnym świecie subkulturą komercji, ludzie nadal chętnie w adwentowym czasie tworzą w swych domach szopki i żłóbki, które w świątecznych dniach stawiają pod domową choinką. Takie współczesne żłóbki można było m.in. obejrzeć na wystawie w poznańskim Muzeum Etnograficznym, które po raz kolejny rozpisało konkurs na „Żłóbek Wielkopolski”. Na konkurs ten wpłynęło ponad 150 prac. Są one dowodem nie tylko na żywotność kultury ludowej, ale przede wszystkim na doniosłość Narodzenia Pańskiego na przestrzeni ponad dwóch tysiącleci chrześcijaństwa.