Na jednym z kazań w mojej rodzinnej parafii ksiądz użył słowa „sakramentalia”. Czym one są i czy można używać zamiennie tego słowa ze słowem „sakramenty”?
Janusz
Istnieje różnica między sakramentami a sakramentaliami. Sobór Watykański II w konstytucji „Sacrosanctum Concilium” tak wypowiada się na ich temat: „Święta Matka Kościół ustanowił sakramentalia. Są to znaki święte, które z pewnym podobieństwem do sakramentów oznaczają skutki, przede wszystkim duchowe, a osiągają je przez modlitwę Kościoła. Przygotowują one ludzi do przyjęcia głównego skutku sakramentów i uświęcają różne okoliczności życia” (n. 60).
Sakramentalia zostały ustanowione przez Kościół, aby uświęcić pewne stany, okoliczności życia, jak również rzeczy mu towarzyszące. Podobnie jak sakrament składa się z materii i wypowiadanej formuły, tak też sakramentalia składają się z określonej modlitwy oraz pewnego gestu, np. nałożenie ręki, znaku krzyża czy pokropienia wodą święconą.
W przypadku sakramentów sprawowanie większości z nich jest zarezerwowane dla: diakonów, pezbiterów i biskupów. Pewne sakramentalia natomiast może sprawować także osoba świecka, urzeczywistniając w ten sposób kapłaństwo powszechne, w którym, na mocy chrztu, uczestniczy każdy chrześcijanin. Im bardziej jednak dane sakramentalium jest związane z życiem eklezjalnym (kościelnym) i sakramentalnym, tym bardziej powinno być ono sprawowane przez osoby posiadające święcenia.
Bogactwo różnorodności sakramentaliów jest ogromne. Katechizm Kościoła Katolickiego wymienia wśród nich np. błogosławieństwa (osób, posiłków, przedmiotów czy miejsc). Takie błogosławieństwa mogą mieć charakter stały. Skutkiem takiego błogosławieństwa jest poświęcenie pewnych osób, miejsc lub rzeczy na wyłączną własność Bogu. „Wśród błogosławieństw osób – których nie należy mylić ze święceniami sakramentalnymi – znajduje się błogosławieństwo opata lub ksieni klasztoru, konsekracja dziewic, obrzęd profesji zakonnej i błogosławieństwo dla pełnienia pewnych posług w Kościele (lektorów, akolitów, katechetów itp.). Jako przykład błogosławieństwa dotyczącego przedmiotów można wymienić poświęcenie kościoła lub ołtarza, błogosławieństwo świętych olejów, naczyń i szat liturgicznych, dzwonów itp.” (KKK, nr 1672).