Rok 2007 dla archidiecezji poznańskiej i polskiej katechezy wpisuje się jako rok jubileuszowy. W październiku minie 50 lat od momentu ukazania się pierwszego numeru pisma poświęconego katechezie, wychowaniu religijnemu, które nieprzerwanie od 1957 roku jest wydawane przez Drukarnię i Księgarnię św. Wojciecha w Poznaniu.
Historia powstania
Lata pięćdziesiąte dwudziestego wieku odznaczały się ubóstwem wydawniczym w zakresie publicystyki katechetycznej w Polsce. Druga wojna światowa i trudności związane z polityką wyznaniową państwa doprowadziły do całkowitego braku periodyku o tematyce związanej z katechezą i wychowaniem religijnym.
Nowe powstawały po przełomie w stosunkach państwo-Kościół z 1956 roku. Władze komunistyczne zgodziły się na wydawanie przez Kościół niezależnych czasopism.
Założony w 1957 roku periodyk „Katecheta” nawiązywał do wcześniejszych wydawnictw tego typu. Tytuł pisma zaproponował ks. Tadeusz Etter, redaktor „Biblioteki Kaznodziejskiej”. On też przyczynił się do sfinalizowania zamierzeń w Wydawnictwie Księgarnia Świętego Wojciecha. Pierwszy numer ukazał się w październiku 1957 roku.
W ciągu całego okresu istnienia pismo nie miało żadnych przerw w wydawaniu, było objęte cenzurą państwową i limitowaniem papieru. W latach 1957-1989 było dwumiesięcznikiem, 1990-1997 kwartalnikiem, a od 1998 roku jest miesięcznikiem.
Założenia programowe i specyfika pisma
Dla założyciela „Katechety”, ks. prof. Mariana Finkego, idea zapełnienia istniejącej luki wydawniczej była impulsem do stworzenia nowego pisma. Zarysowane powyżej warunki wyznaczyły ramy dla jego profilu. Przede wszystkim, ze względu na dwie zasadnicze grupy odbiorców, czasopismo miało łączyć tematykę teorii katechezy z praktycznym jej zastosowaniem. Aby było to możliwe, zakładano, że w piśmie będą publikować nie tylko specjaliści, ale także katecheci-praktycy. Zamieszczano artykuły naukowe, przybliżające dorobek katechetyków i aktualne prądy katechetyczne, jak i przemyślenia oraz konspekty katechez nadesłanych przez czytelników. Redakcja nie zamierzała publikować wyłącznie artykułów uznanych autorów, ale również te autorstwa początkujących katechetyków i nauczycieli. Pismo miało rozpowszechniać sprawdzone w konkretnych sytuacjach rozwiązania, ciekawe pomysły, oddolne idee i inicjatywy; miało też być miejscem ożywionej dyskusji teoretycznej. W ten sposób przyczyniało się do podniesienia poziomu katechizacji w Polsce.
Celem „Katechety” było poszerzanie horyzontów, a także zaznajamianie ze zdobyczami nauk katechetycznych w innych krajach. Publikowano także artykuły o problematyce pedagogicznej, psychologicznej, teologicznej, duszpasterskiej, a nawet filozoficznej. Wiadomości dotyczące metodyki nauczania religijnego, uzupełnione o nauki pomocnicze, miały stymulować nauczycieli religii do rozwoju warsztatu pracy. Przeszczepianiu zagranicznych idei na polski grunt miały służyć przedruki i omówienia artykułów z zachodniej prasy katechetycznej i pedagogicznej. Bez wątpienia, najwybitniejszym zadaniem, jakie postawiono „Katechecie” w okresie zakładania pisma, było pełnienie przez nie roli „ośrodka ruchu katechetycznego w Polsce”. Redaktor ks. Marian Finke dążył do pozyskania współpracowników zarówno spośród katechetów-praktyków, jak i wybitnych specjalistów z katechetyki i dziedzin pokrewnych z całego kraju. Zachęcał ich do krytycznej refleksji katechetycznej i ożywionej dyskusji na łamach pisma. Miało ono być przestrzenią poszukiwania nowych rozwiązań i idei w dziedzinie katechezy i katechetyki. W ten pośredni sposób także czytelnicy mogli tworzyć profil „Katechety”.
Ewolucja formuły pisma
„Katecheta” istnieje od 50 lat. W tym czasie jego formuła podlegała ewolucyjnym zmianom. Pismo zachowało jednak swój charakter, zgodny z założeniem ks. Mariana Finkego, pozostało czasopismem o nastawieniu teoretyczno-praktycznym. Pewne formuły periodyku były i nadal są uzależnione od osoby piastującej stanowisko redaktora naczelnego, a byli nimi w kolejności: ks. prof. Marian Finke (1957-1986), ks. dr Władysław Koska (X 1986-X 1997), ks. dr Jacek Hadryś (X 1997-IX 2000), ks. dr Damian Bryl (X 2000-II 2006), ks. dr Trojan Marchwiak (od III 2006). Wpływ na kształt pisma miały także czynniki zewnętrzne: sytuacja polityczno-ekonomiczna, rozwój teorii katechezy czy zapotrzebowanie czytelników. Dzięki pismu można prześledzić dokonujące się przemiany w katechezie. Wielką wagę, zgodnie z tytułem, pismo przywiązywało do osobowości i formacji osób zaangażowanych w katechizowanie. Ta problematyka była zawsze żywa na jego łamach. W zależności jednak od potrzeb akcentowano różne jej aspekty, gdyż wszelkie działania pozostaną małe lub bezskuteczne, jeśli katecheta nie będzie człowiekiem właściwie uformowanym, kompetentnym, zaangażowanym świadkiem. Pismo stało się miejscem ich formacji zarówno duchowej, intelektualnej, jak i metodycznej. „Katecheta” zawsze otwierał się na nowe idee, poszukiwania, poddawał krytycznej ocenie dorobek innych, co wzbudzało dyskusję i refleksję. Nieustannie trwa w nim poszukiwanie płaszczyzn formowania osoby katechety we wszystkich jej wymiarach.
Z najnowszej historii pisma
W ostatnich latach „Katecheta” powrócił do swojego profilu specjalistycznego, skierowanego do katechetyków i katechetów, wyłącznie z artykułami związanymi z katechezą i wychowaniem.
Od roku 1998 dział Verba docent… jest recenzowany przez ośmiu profesorów katechetyki i pedagogiki. Publikujący w nim autorzy uzyskują punkty za dorobek naukowy. Od lutego 2003 r. do każdego numeru są dołączane materiały liturgiczne tzw. Katecheta na niedzielę. W trosce o wzbogacenie i rozszerzenie warsztatu dydaktycznego katechety redakcja w lipcu 1998 r. stworzyła serię wydawniczą Biblioteka Katechety. Aktualnie znajduje się w niej 28 tytułów.
W kwietniu 2001r. została powołana Rada Programowa „Katechety”. W jej skład wchodzi dziewięciu katechetyków i pedagogów reprezentujących różne ośrodki naukowe w Polsce. Jako ciało doradcze wspiera ona redakcję w planowaniu kierunku rozwoju czasopisma, służy pomocą krytycznie oceniając idee podejmowane przez redakcję.
Jubileusz to czas radości i wdzięczności wobec tych, którzy byli przed nami, oraz tych, którzy są z nami – stałych współpracowników, autorów, czytelników.