51 lat po Czerwcu

Aleksander Ziemkowski,
„Poznański Czerwiec 1956. Relacje uczestników”,
Poznań 2006 Wielkopolskie Archiwum Solidarności Fundacja

Pamiętamy gorące dni w końcu czerwca ubiegłego roku, kiedy to zainteresowanie całej Polski zwróciło się ku Poznaniowi, by po 50 latach przypomnieć sobie krwawą ofiarę robotników – pierwszych, którzy rozpoczęli ze stolicy Wielkopolski swoje wołanie „o wolność, prawo i chleb”. Uroczystości jubileuszowe są jednak zawsze jednorazowym przedsięwzięciem – ważne, co po nich pozostanie.

Jedną z takich pamiątek, z pewnością niezwykle cenną, jest zaprezentowany niedawno w Urzędzie Miasta Poznania tom pt. „Poznański Czerwiec 1956. Relacje uczestników”. W tomie tym, będącym pokłosiem pracy wybitnego dokumentalisty Aleksandra Ziemkowskiego, a zredagowanym współcześnie przez Eugenię Dabertową, znalazło się kilkadziesiąt relacji i wspomnień świadków i uczestników Poznańskiego Czerwca 1956 roku. Są tu więc tak ważne świadectwa, jak wspomnienia matki Romka Strzałkowskiego, 13-letniego chłopca zamordowanego przez funkcjonariuszy UB, relacja pielęgniarki Aleksandry Banasiak, która niosła pomoc rannym przed gmachem UB na Kochanowskiego, czy wyznania tramwajarek uczestniczących w zbuntowanym pochodzie. Ponadto książka zawiera materiały źródłowe i dokumentalne, jak na przykład listy ofiar śmiertelnych i rannych, czy wykazy aresztowanych. Choć książka nie pojawi się w obiegu komercyjnym, a będzie rozesłana do szkół, bibliotek, uczelni, to jednak warto zadać sobie trochę trudu, by ją zdobyć. Każde świadectwo jest tu na wagę złota – ukazuje bowiem skrawek bolesnej prawdy, przez dziesięciolecia przymusowo ukrywanej, a do dziś – niestety – nie zawsze dobrze znanej.