Echa konkursu: „Pamiętamy. Wielkie historie naszych «małych ojczyzn». Ludzie – losy – miejsca”
(fragmenty nagrodzonej pracy konkursowej)
W swojej pracy przedstawiam losy trzech kapłanów: ks. Bolesława Andrzeja Domańskiego, ks. Alfonsa Mersmanna oraz ks. Wiktora Domachowskiego.
Ziemia złotowska, do której przynależy Zakrzewo, położona jest w północnej części Wielkopolski, zwanej w okresie międzywojennym Krajną lub Pograniczem. W pierwszej połowie XX wieku tereny Złotowszczyzny zamieszkiwała w większości ludność pochodzenia polskiego, wyznania rzymskokatolickiego. Od macierzy oddzielała ją granica. Nasi dziadowie żyli na terenie Niemiec.
Ksiądz dr Bolesław Andrzej Domański – proboszcz zakrzewski w latach 1903-1939, wielki patriota i społecznik
W maju 1903 roku ks. Bolesław Domański został administratorem parafii zakrzewskiej. Proboszczowską nominację otrzymał 15 września 1903 roku. Od pierwszych dni pobytu w Zakrzewie skupia się na odrodzeniu religijności parafian oraz pogłębieniu ich narodowej, polskiej świadomości.
Dla ożywienia religijnego ducha ks. Domański wygłaszał kazania, w których poruszał problemy poznane w rozmowach z mieszkańcami Zakrzewa i okolicznych wsi. Częste spotkania stowarzyszeń i bractw kościelnych wpływały na zachowanie mowy polskiej. Ks. proboszcz zainicjował powstanie chóru parafialnego. Niedzielnym zwyczajem w zakrzewskiej świątyni stało się śpiewanie po Mszy św. Bogurodzicy. […] Z inicjatywy ks. Domańskiego rozbudowano i wyremontowano miejscowy kościół, a w centrum wsi wzniesiono kapliczkę ku czci Serca Pana Jezusa.
Ks. Bolesław zawsze łączył działalność duszpasterską z aktywnością społeczną i polityczną. Jako proboszcz troszczył się o rozwój oświaty i kultury. W kościele i na plebanii udzielał lekcji języka polskiego. Na rodziców nakładał obowiązek wychowywania dzieci w duchu narodowym. Pomagał polskim bibliotekom, świetlicom, zespołom teatralnym. Dla podniesienia poziomu gospodarstw krzewił rolniczą oświatę. Rozwinął agrarną bazę gospodarczą – założył w Zakrzewie Kółko Rolnicze oraz Bank Spółdzielczy. Z inicjatywy ks. proboszcza w 1935 roku oddano do użytku mieszkańców Dom Polski, mieszczący ochronkę, bibliotekę, bank, salę zebrań, teatr…
Zakrzewski dobrodziej miał ogromny wpływ na rozwój „życia polskiego” w Niemczech. W roku 1927 został prezesem (patronem) Związku Polaków w Niemczech (ZPwN), organizacji broniącej interesów ludności polskiej we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Symbolem Związku stało się Rodło – symbol obrazujący bieg Wisły od źródła aż do Morza Bałtyckiego. Ksiądz Patron powierzył Polaków spod znaku Rodła opiece Matki Boskiej Radosnej, dla której pragnął wybudować w Zakrzewie kaplicę. Ten zamysł udało się zrealizować dopiero w 50. rocznicę śmierci kapłana społecznika.
Ksiądz proboszcz w ciągu swej posługi w parafii zakrzewskiej uczył tutejszych ludzi sztuki życia według prawd wiary, dając budujący przykład na co dzień. Kres ziemskiego żywota ks. proboszcza przyszedł na krótko przed wybuchem II wojny światowej.
Pamięć trwa. Społeczne zaangażowanie kapłana zaowocowało m.in. obraniem ks. Domańskiego na patrona Szkoły Podstawowej w Zakrzewie. Od 1983 roku Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” przyznaje nagrodę im. ks. Bolesława Domańskiego.
Koniec części pierwszej