Logo Przewdonik Katolicki

Nowatorska szkoła

Joanna Napierała

Założone przez ks. Czesława Piotrowskiego Prywatne Gimnazjum i Liceum Humanistyczne im. Adama Mickiewicza w Poznaniu uchodziło w międzywojniu za jedną z najlepszych i najnowocześniejszych placówek w Wielkopolsce.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. system oświaty w odradzającej się Polsce był niejednolity, zaś w samym Poznaniu brakowało szkół kształcących na poziomie średnim. Lukę tę miała wypełnić sieć szkół prywatnych.
 
Trudne początki i budowa własnego gmachu szkolnego
Początki placówki sięgają 1920 r., kiedy to ks. Czesław Piotrowski założył szkołę przygotowawczą, uzupełnioną w 1923 r. o klasę czwartą z programem I klasy gimnazjum humanistycznego. W kolejnych latach uzyskał zgodę kuratorium na uruchomienie przy niej niższego Gimnazjum Męskiego im. Adama Mickiewicza, następnie niepełne prawa gimnazjów państwowych, a od 1927 r. koncesję na wyższe klasy do maturalnej włącznie. Od początku zainteresowanie szkołą było ogromne, a liczba miejsc ze względów lokalowych ograniczona. Zajęcia odbywały się wyłącznie w godzinach popołudniowych w pomieszczeniach innych szkół przy ul. Strusia, Gancarskiej 7 oraz placu Ciętym (obecnie ul. Jarochowskiego). Sytuacja ta skłoniła ks. Piotrowskiego do podjęcia decyzji o budowie własnego gmachu szkolnego. W roku 1926 zakupił on plac przy ul. Marszałka Focha 92 (obecnie ul. Głogowska) i już we wrześniu tego roku rozpoczęły się pierwsze prace budowlane pod kierunkiem inż. Adolfa Pillera oraz budowniczego Maksymiliana Garsteckiego. Budowa postępowała w błyskawicznym tempie, tak by jeszcze we wrześniu 1927 r. mogły rozpocząć się pierwsze zajęcia szkolne. Poświęcenia budynku w dniu 5 października 1927 r. dokonał prymas Polski August kardynał Hlond w obecności ówczesnego prezydenta Poznania Cyryla Ratajskiego, kuratora Bernarda Chrzanowskiego, pozostałych władz miasta, kuratorium oraz rodziców wychowanków szkoły. Przy okazji uroczystości działające w szkole Koło Rodzicielskie ustanowiło Fundusz Stypendialny im. ks. Czesława Piotrowskiego, z którego finansowano dalszą naukę ubogich i zdolnych abiturientów. Wraz z przekazaniem gmachu do użytku szkoła uzyskała pełne prawa gimnazjów państwowych, jako Prywatne Gimnazjum Humanistyczne im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Nowy gmach przygotowany był na przyjęcie niemal tysiąca osób wraz z kadrą nauczycielską, sekretariatem i służbą medyczną. Wyposażony był w 20 nowoczesnych klas lekcyjnych, każda dla 40 uczniów, gabinety naukowe, pracownie, laboratorium fizyczno-chemiczne, salę rysunku i robót ręcznych ze specjalnymi stołami. Novum stanowiła sala gimnastyczna o powierzchni 130 mkw. z szatniami i natryskami. Ponadto w gmachu znajdowała się sala slajdu, a także gabinety lekarski i dentystyczny. Miejsce wyjątkowe stanowiła aula będąca zarazem kaplicą szkolną, przewidzianą na 700 osób, w której odbywały się inauguracje roku szkolnego, akademie patriotyczne, koncerty, niedzielna Msza św. oraz Pierwsza Komunia Święta. Szkoła dysponowała także obszernym boiskiem sportowym, kortem tenisowym oraz ogrodem szkolnym przy ul. Kasprzaka, w którym przeprowadzano lekcje przyrody. W 1930 r. budynek szkolny nie był już w stanie pomieścić wszystkich uczniów klas przygotowawczych i gimnazjum, dlatego ks. Piotrowski postanowił wybudować drugi gmach, w którym umieścił Żeńskie Seminarium Nauczycielskie. W roku 1934 przekształcono je w Gimnazjum Żeńskie im. Juliusza Słowackiego i połączono z 6-klasową, koedukacyjną szkołą powszechną. Od tego momentu w gmachu gimnazjum męskiego pozostało 4-letnie gimnazjum oraz sprofilowane humanistyczne i matematyczno-fizyczne 2-letnie liceum.
 
Środowisko szkolne – metody nauczania
Nauka prowadzona była według programu szkół publicznych, jednak to ks. Czesław Piotrowski nadawał szkołom ton. Wypracował nowatorski, jak na owe czasy, kierunek naukowo-dydaktyczny, w którym współpraca między gronem pedagogicznym i wychowankami opierała się na relacji uczeń– mistrz. Jej wzorem była postać św. Jana Apostoła – najukochańszego ucznia Chrystusa, którego obrano na patrona młodzieży obu szkół. Ks. Piotrowski jako dyrektor szkoły kładł silny akcent na wszechstronny rozwój intelektualny, patriotyczny i religijny. Dla realizacji tych założeń zatrudniał wybitnych pedagogów, w tym wykładowców Uniwersytetu Poznańskiego i Politechniki Poznańskiej.
Życie społeczne szkoły oraz indywidualna aktywność uczniów realizowała się w ramach licznych grup i kół kształcących postawy: religijne w Sodalicji Mariańskiej; społeczne w „gminach klasowych” i akcjach charytatywnych; naukowe w kołach literackich, historycznych, krajoznawczych i sportowych; patriotyczne i obronne w ramach 17 Drużyny Harcerskiej im. gen. Dezyderego Chłapowskiego i koła Ligi Obrony Powietrznej Państwa, zrzeszających od 300 do 450 uczniów. Wspólnotę szkolną wykuwano poprzez udział w imprezach kulturalnych, apelach patriotycznych, religijnych oraz niedzielnych Mszach św. Do 1939 r. gimnazjum i liceum im. Adama Mickiewicza ukończyło 427 maturzystów z 9 roczników maturalnych z lat 1931–1939.    
 
Okupacja – losy absolwentów i uczniów
Wybuch wojny przerwał działalność dydaktyczną szkoły, a sam gmach zajęty został przez niemieckiego okupanta na biura dla nowej administracji oraz organizacji TODT, zmuszającej robotników i inżynierów krajów okupowanych do budowania obiektów wojskowych. Profesorowie i uczniowie gimnazjum nie pozostali bierni w obliczu walki z najeźdźcą. Większość z nich wzięła udział w kampanii wrześniowej, a po jej klęsce w walkach na wszystkich frontach Europy. Wielu zaangażowało się w działalność konspiracyjną Polskiego Państwa Podziemnego, a ci, którzy zostali wysiedleni do Generalnej Guberni, w roku 1944 wzięli czynny udział w powstaniu warszawskim. W czasie 6-letniej okupacji wielu straciło życie na polu walki, w więzieniach lub w obozach koncentracyjnych. Ofiarność i odwaga tych młodych ludzi była w dużej mierze zasługą wychowania w domach rodzinnych, ale również efektem pracy ks. Piotrowskiego i jego współpracowników. Warto dodać, że za zasługi odniesione w czasie wojny wielu z nich zostało odznaczonych najwyższymi odznaczeniami bojowymi – Krzyżem Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.
 
Lata powojenne
Po zakończeniu wojny w 1945 r. „nowa władza” bez tytułu prawnego ulokowała w budynkach szkolnych Komendę Wojewódzką Milicji Obywatelskiej. Ks. Piotrowski nie mógł się pogodzić z utratą swoich szkół. Podjął usilne starania, by je odzyskać, walcząc jednocześnie o zaniechanie planów przebudowy gmachów na potrzeby milicji, co zmieniłoby ich pierwotną funkcję. W wyniku procesu sądowego, w 1946 r. ks. Piotrowski odzyskał posiadanie budynków i marcu 1948 r. zawarł z KW MO umowę najmu. Na jej podstawie milicja miała korzystać z budynków, dopóki nie znajdzie innych pomieszczeń. W budynku męskiego gimnazjum zaczęły także funkcjonować inne podmioty związane z władzą ludową, m.in. Międzywojewódzka Szkoła Partyjna PZPR. Nieproszony lokator, nieskory do opuszczenia budynków, w 1953 r. wszczął proces wywłaszczeniowy. Orzeczenie o wywłaszczeniu nieruchomości będących dotychczas własnością ks. Czesława Piotrowskiego wydano 20 stycznia 1956 r. Na jego podstawie budynek miał nadal służyć Milicji Obywatelskiej. Jednak już w grudniu 1956 r. Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej, na wniosek Kuratorium Oświaty odstąpiła gmach liceum ogólnokształcącemu, zajmującemu od 1948 r. gmach przy ul. Bosej w Poznaniu. Nowa szkoła wraz z budynkiem przejęła nazwę dawnego gimnazjum i odtąd w zaczęła funkcjonować jako VIII Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza, znane jako „Ósemka”.
Ks. Czesław Piotrowski nie pogodził się z bezprawiem, jakim było odebranie mu budynków przy ul. Głogowskiej. Zmarł w 1963 r. Krótko przed śmiercią ustanowił swoim spadkobiercą abp. Antoniego Baraniaka, po którym majątek odziedziczyła archidiecezja poznańska, licząc że w przyszłości uda się naprawić wyrządzoną mu krzywdę i kontynuować jego dzieło. Archidiecezja wywiązała się ze swego moralnego zobowiązania i po 1989 r. podjęła prawne starania w celu odzyskania własności ks. Piotrowskiego. W 2006 r. minister transportu i budownictwa stwierdził nieważność decyzji wywłaszczeniowej z 1956 r., uznając, iż została ona wydana z rażącym naruszeniem prawa. W 2008 r. potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny. W ten sposób archidiecezja poznańska stała się właścicielem nieruchomości. W czerwcu 2012 r. władze miasta Poznania podjęły decyzję o opuszczeniu przez VIII liceum budynku przy ul. Głogowskiej 92 i oddaniu go prawnemu właścicielowi. Archidiecezja poznańska ostatecznie odzyskała budynek w lipcu 2014 r., a już we wrześniu rozpoczął się w nim generalny remont, tak by z początkiem nowego roku szkolnego 2015/2016 naukę podjęli w nim uczniowie Publicznego Gimnazjum Katolickiego św. Stanisława Kostki oraz Liceum Ogólnokształcącego Katolickiego Stowarzyszenia Wychowawców im. bł. Natalii Tułasiewicz. Przywrócenie Kościołowi poznańskiemu tego historycznego budynku, jego szybki i sprawny remont nie byłby możliwy, gdyby nie zaangażowanie metropolity poznańskiego ks. arcybiskupa Stanisława Gądeckiego oraz ekonoma archidiecezjalnego ks. kanonika Henryka Nowaka. Moralnym zobowiązaniem archidiecezji poznańskiej jest dzisiaj kontynuacja dzieła ks. Czesława Piotrowskiego. Wartości, które stały u podstaw obu założonych przez niego szkół, są  żywe także dzisiaj, a okazały gmach wyremontowany kosztem ponad 15 mln zł, wciąż przenika duch tego wielkiego pedagoga i społecznika.  

Komentarze

Zostaw wiadomość

Komentarze - Facebook

Ta strona używa cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki