Dwudniowa konferencja naukowo-artystyczna „Jan Paweł II Odnowiciel Mowy Polskiej”, odbywająca się w auli UAM w dniach 2-3 czerwca, była wydarzeniem niezwykłym. Zorganizowana z okazji 30. rocznicy pierwszej pielgrzymki Papieża Polaka do ojczyzny przez UAM i Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, wpisała się również w obchody 90-lecia poznańskiego uniwersytetu.
Kapłan, uczony, artysta
– O tym, że papieska pielgrzymka wstrząsnęła Polską, dała impuls do zmian, uruchomiła nasze marzenia o wolnym kraju, wpłynęła na świat, na nasze życie, nie trzeba nikogo przekonywać. Jan Paweł II przekazując prawdę o Chrystusie w sposób, do którego nie byliśmy przyzwyczajeni, uruchomił proces, który zakończył funkcjonowanie nowomowy w życiu publicznym – mówił podczas otwarcia uroczystości prof. Stanisław Mikołajczak z Instytutu Filologii Polskiej UAM, główny organizator wydarzenia.
Słowa pozdrowienia do organizatorów i uczestników skierował w swym telegramie również kard. Zenon Grocholewski.
Prelegenci – językoznawcy, teologowie i medioznawcy m.in. prof. B. Chrząstowska, prof. M. Ołdakowska-Kuflowa, prof. K. Ożóg, ks. prof. P. Bortkiewicz – nierzadko poruszając osobistą nutę swych wypowiedzi czy przywołując kontekst historyczny – kreśląc obraz osoby Jana Pawła II, a przede wszystkim jego wpływ na odnowienie języka polskiego, dyskutując nad fenomenem jego wypowiedzi, zwracali uwagę na trzy główne nurty w życiu polskiego Papieża: kapłana, uczonego i artysty, których nie sposób oddzielić omawiając teksty pisane przez Karola Wojtyłę, a potem Jana Pawła II.
Afirmacja słowa
Referenci zwracali uwagę przede wszystkim na kształt i dbałość wypowiedzi Jana Pawła II, na wartość i bogactwo słowa, którym się posługiwał, na jego komunikatywność, normatywność, wartościowanie, emocjonalność, harmonijność wypowiedzi. Wielokrotnie podkreślano opozycję wypowiedzi papieskich w stosunku do obowiązującego ówcześnie języka nowomowy. Pierwsza pielgrzymka wprowadziła w polszczyźnie, którą posługiwali się partyjni prominenci, rewolucję, stanowiła swoisty wyłom. Papież podjął dyskusję z nowomową, przywrócił słowom ich pierwotne znaczenie, odrzucił manipulacje językowa, biegunowe przeciwstawianie wartości.
Poruszano tematy dotyczące związku polskości z chrześcijaństwem, zaznaczanie wspólnej płaszczyzny aksjologicznej, antropologicznego charakteru kultury, odwołania do historii Polski, Kościoła. Podkreślano walory artystyczne papieskiego języka, dialogiczny charakter tekstów, podmiotowość odbiorcy, precyzje wypowiedzi, kunszt retoryki klasycznej i nowej, rozumianej jako słowo skuteczne.
Zastanawiano się również nad wpływem literatury romantycznej na twórczość poetycką młodego Karola Wojtyły, zwłaszcza C. K. Norwida, na jego zakorzenienie w tej literaturze, a także nad misją poety utrwaloną w jego twórczości.
Wypowiedzi prelegentów były przeplatane lekturą tekstów poetyckich i dramatycznych Karola Wojtyły, a także homilii i papieskich dokumentów w interpretacji m.in. D. Segdy, A. Machalicy, A. Woronowicza, J. Zelnika.
Konferencję wzbogaciły liczne imprezy towarzyszące, m.in. projekcje filmów o Janie Pawle II, wystawa prac malarskich i graficznych w westybulu auli UAM, a na pl. Mickiewicza wystawa fotograficzna przypominająca wszystkie papieskie pielgrzymki do Polski.
Konferencję zakończył wykład dr Wandy Półtawskiej, inkrustowany osobistymi wspomnieniami wieloletniej przyjaciółki Jana Pawła II.
Z okazji konferencji wydano banknot jubileuszowy o nominale 50 zł, a także publikacje zatytułowaną „Promieniowanie ojcostwa. Jan Paweł II w oczach kilku pokoleń Polaków” –wypowiedzi stu osób o ich przywiązaniu do Jana Pawła II.
Jan Paweł II nie tylko odnowił „oblicze tej ziemi”, ale i język, którym się posługujemy, stając się równocześnie szafarzem Słowa i mistrzem słowa.