W związku z pytaniami czytelników w sprawie świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych odpowiadam na pytania i przypominam najważniejsze przepisy prawne.
Jakie przepisy regulują tworzenie funduszu socjalnego w zakładzie pracy?
– Podstawowym aktem prawnym jest ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z 1994 roku, która była już wielokrotnie zmieniana. Określiła ona zadania i zasady tworzenia przez pracodawców funduszu na cele socjalne. Ponadto w poszczególnych zakładach pracy kwestie funduszu zawarte są w układach zbiorowych lub w regulaminach.
Jaki jest cel ZFŚS?
– Zadaniem funduszu jest wspieranie tych pracowników i ich rodzin oraz byłych pracowników – emerytów i rencistów, którzy własnymi siłami nie są w stanie zapewnić sobie godziwych warunków życia.
Kto ma obowiązek tworzyć fundusz, a kto nie musi tego robić?
– Fundusz świadczeń socjalnych mają obowiązek tworzyć pracodawcy, zatrudniający powyżej 20 pracowników, a zakłady budżetowe bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.
Jednak należy tutaj dodać, że w świetle ostatnich zmian przepisów pracodawcy zatrudniający powyżej 20 pracowników mogą w układzie zbiorowym lub w regulaminie zawrzeć klauzulę o nietworzeniu funduszu socjalnego.
Jakie są kryteria do uzyskania pomocy socjalnej?
– Przyznawanie ulgowych usług, udzielanie pożyczek i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależniona jest od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.
Dlatego też każdy pracodawca, tworzący taki fundusz, ma obowiązek opracowania regulaminu, określającego zasady i warunki korzystania ze środków na nim zgromadzonych.
Regulamin powinien jasno określać zasady podziału środków pieniężnych, procedurę składania wniosków, na przykład pożyczkę mieszkaniową.
Jakie zakłady pracy mają obowiązek wypłacania świadczeń urlopowych?
– Pracodawcy, którzy zatrudniają mniej niż 20 pracowników i nie są zakładami budżetowymi, nie mają ustawowego obowiązku tworzenia funduszu socjalnego. Natomiast muszą wypłacać pracownikom świadczenie urlopowe. Świadczenie urlopowe pracodawcy wypłacają raz w roku każdemu pracownikowi, korzystającemu w danym roku z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wysokość świadczenia urlopowego zależy od wysokości odpisu podstawowego, odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika, które szczegółowo określa ustawa. Wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu.
Ustawa nakłada sankcje na tych pracodawców, którzy nie wykonują przepisów ustawy.
Zatem pracodawcy, którzy powinni, a nie utworzyli zakładowego funduszu socjalnego albo nie wypłacili świadczenia urlopowego, płacą grzywnę oraz narażeni są na kontrolę Państwowej Inspekcji Pracy.