Relikwie to materialne pozostałości zachowane po śmierci świętych: nie tylko kości, ale również przedmioty osobiste. Ich kult rozpoczął się w IV wieku i wiąże się z postaciami męczenników. Zmarłych chowano wówczas jak najbliżej grobów świętych, a kiedy zabrakło miejsca – zbierano szczątki do wspólnej mogiły. Na grobach męczenników wznoszono również bazyliki, polewano pachnącymi olejkami płyty nagrobne, zdobiono groby kwiatami.
Miasta pozbawione „własnych” męczenników starały się o ich sprowadzenie. Wprawdzie edykt cesarza Teodozjusza z 386 roku zabraniał dzielenia i handlu ciałami męczenników, jednak w V wieku na Wschodzie nie przejmowano się nim i nagminnie łamano zakaz ekshumacji. Na Zachodzie proceder ten był mniej rozpowszechniony. Wprowadzono tu pojęcie relikwii wtórnych, czyli przedmiotów, mających kontakt z relikwiami pierwotnymi: płótno, w które owe relikwie były zawinięte, materiał położony na grobie, oliwa używana w lampie przy grobie świętego. Takie „zastępcze” relikwie, choć mogą dziś dziwić, uchroniły relikwie właściwe przed ich zbyt wielkim podziałem.
W Kościele zachodnim relikwie umieszcza się pod ołtarzem, gdyż, jak pisał św. Augustyn, ciało świętego staje się ołtarzem dla Boga. Niektóre relikwie otrzymują ozdobne relikwiarze w kształcie wieży, kopuły, a nawet figury przedstawiającej świętego. W wielu przypadkach trudno jest udowodnić autentyczność relikwii, co jest skutkiem częstych fałszerstw w średniowieczu. Kult relikwii trzeba więc zawsze łączyć z głęboką wiarą i w spotkaniu z nimi pytać nie o kości, ale o żywą świętość człowieka, który może być dla nas wzorem i pośrednikiem.